From Wikipedia, the free encyclopedia
Vukica Mitrović Šunja (1912 — 1941) je bila istaknuta predratna aktivistkinja, članica Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, organizatorka pokreta otpora u okupiranom Beogradu i narodni heroj Jugoslavije.[1]
| Vukica Mitrović | |
|---|---|
 | |
| Datum rođenja | 28. decembar 1912. |
| Mesto rođenja | Sveti Stefan Kraljevina Crna Gora |
| Datum smrti | 17. decembar 1941. (29 god.) |
| Mesto smrti | Jajinci, kod Beograda Okupirana Srbija |
| Profesija | radnica |
| Članica KPJ od | 1933. |
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba |
| Narodni heroj od | 9. maja 1945. |
Streljana je 1941. godine u banjičkom logoru u okupiranom Beogradu.
Vukica Mitrović je rođena 28. decembra 1912. godine u Svetom Stefanu, blizu Budve. Išla je u osnovnu školu u Svetom Stefanu i Kotoru. Nakon osnovne škole je završila dva razreda učiteljske škole na Cetinju, ali je školovanje morala da prekine 1932. godine zbog bolesti i selidbe njenih roditelja u Beograd. Kako je njena porodica bila siromašna, nije bila u prilici da nastavi sa školovanjem, već je morala da se zaposli. Prvo je radila kao daktilografkinja a nakon toga kao tekstilna radnica u Beogradu.
Kada je počela da radi, priključila se sindikalnim organizacijama tekstilaca. Članicom Komunističke partiju Jugoslavije je postala u oktobru 1933. Radila je u redakciji partijskog lista „Komunist“, gde je bila zadužena za vezu lista sa Blagojem Parovićem i Dragutinom Čolićem. Partijske kolege su joj nadenule nadimak Šunja, pošto je bila tiha i vredna.
14. aprila, 1935. uhapšena je u opsežnoj policijskoj akciji, prilikom masovnog hapšenja komunističkih aktivista u Beogradu, nakon čega je bila podvrgnuta torturi političke policije u zatvoru Glavnjača u Beogradu. Tada su je batinali i izlagali različitim oblicima mučenja Svetozar Vujković i njegov saradnik Đorđe Kosmajac.[2] Od nje je traženo da oda podatke o novinama u kojima je radila, ali se branila ćutanjem. Na osnovu činjenice da Vukica ništa nije priznala u istražnom postupku, Sud za zaštitu države je morao da je oslobodi optužbe.[2]
Nakon puštanja iz zatvora nastavila je rad u tehnici Mesnog komiteta KPJ za Beograd. Godine 1935. i 1936, mnogi komunisti su pohapšeni, pa je partijska organizacija u Beogradu je bila u velikoj meri oslabljena, pa je rad Vukice Mitrović postao još značajniji. 1936. godine Vukica je postala članica Mesnog komiteta KPJ za Beograd i članica Uprave sindikata tekstilaca, a 1937. članica novoformiranog Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju.[2]
Osim što je partijski rad sprovodila u Beogradu, najviše među tekstilcima na Karaburmi, po nalogu Pokrajinskog komiteta je odlazila i u Niš i Valjevo. Uz ostale članove Pokrajinskog komiteta KPJ za Srbiju, učestvovala je u svim partijskim akcijama, posebno u okupljanju radničke omladine i radnica u borbi protiv fašizma. Njena zasluga je bilo organizovanje jakog partijskog jezgra među tekstilcima na Karaburmi. Ovo jezgro je uspešno vodilo tarifne pokrete, političke akcije i štrajkove. Vukica je učestvovala u organizaciji štrajka beogradskih tekstilaca, krajem 1937. i početkom 1938.
Ponovo je uhapšena 1938. i ponovno mučena u Glavnjači, ali je policija bila primorana da je pusti iz pritvora zbog nedostatka dokaza, nakon čega prelazi u ilegalu. Vukica je do 1941. bila deo jezgra MK KPJ u Beogradu, živeći neprestano u ilegalnosti, menjajući mesta prebivanja, skupa sa suprugom Andrijom Habušom, takođe tekstilnim radnikom i komunistom.[2]
Učestvovala je u organizaciji velikih demonstracija 14. decembra, 1939. Na Petoj pokrajinskoj konferenciji KPJ za Srbiju izabrana je za članicu Sekretarijata PK KPJ za Srbiju.
Nakon okupacije Jugoslavije, Vukica Mitrović je prešla u dublju ilegalu, koristeći lažne isprave na ime Ljubice Matković (najčešće je boravila u partijskom stanu u Pčinjskoj 12). Kao članica MK KPJ za Beograd, Vukica Mitrović je radila na organizovanju oružane borbe protiv Nemaca i atentata na predstavnike kvislinškog represivnog aparata.[2]
Vukica je takođe održavala vezu sa ubačenim komunistom Jankom Jankovićem u Specijalnoj policiji, a sa majkom Miloša Matijevića organizovala je slanje hrane i uputstva uhapšenim komunistima.
Uhapšena je 1. oktobra 1941. zahvaljujući izdaji Dušana Grubača, člana MK KPJ, koji je uhapšen 30. septembra.[2] Grubač je nakon kraćeg mučenja u zatvoru prihvatio da sarađuje sa policijom. Lično je doveo agente na lokaciju koja mu je bila poznata kao mesto okupljanja članova Mesnog komiteta, u Vinogradarskoj ulici. Tom prilikom policija je ubila Davida Pajića, koji je pokušao da se oružjem suprotstavi, a Vukica je, pokušavši da pobegne, ranjena u glavu.[2]
Vukica je najpre odvedena u zatvor Gestapoa, da bi nedugo potom bila izolovana u zatvoru specijalne policije na Obilićevom vencu 4 (gde se već nalazio njen brat Ratko), gde je dva i po meseca bila podvrgnuta intenzivnoj torturi. Međutim, zapisnik spremljen za njeno saslušanje ostao je prazan. Islednici su u njenom dosijeu mogli jedino da konstatuju da „nije htela ništa da govori o svom partijskom radu“.[2]
Nakon dva i po meseca mučenja, pošto nije progovorila osuđena je na smrt. Policija je Vukicu na nosilima prebacila u logor na Banjici, 16. decembra 1941. Prema svedočenju zatvorenice Marije Vuković Šantalat:
Došao je stražar i rekao joj da pokupi stvari i pođe na Banjicu. Hteo je da je ponese, jer nije mogla da hoda, ali ona to nije dozvolila, nego je išla na kolenima.[2]
Već sutradan 17. decembra 1941. godine je streljana sa Milošem Matijevićem i većom grupom komunista na stratištu u Jajincima. Na streljanje je izneta na nosilima jer su joj noge bile polomljene.
U ratu je stradao i Vukičin suprug, Andrija Habuš, jedan od organizatora pokreta otpora u okupiranoj Srbiji. On je 18. juna 1944. izvršio samoubistvo u selu Brezovica pokraj Ljubovije, kako bi izbegao zarobljavanje od strane četnika.[2]
Vukica Mitrović je bila jedna od prvih žena koja je proglašena za narodnog heroja Jugoslavije, Ukazom Predsedništva Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije (AVNOJ), na dan pobede 9. maja 1945. godine.[3]
Ulica Vukice Mitrović na Čuburi u Beogradu, od 1946. nosi njeno ime. Na zidu zgrade u Ulici Vukice Mitrović 2, u godinama nakon Drugog svetskog rata postavljena je mermerna spomen-ploča sa bronzanom plaketom, koja je odražavala njen lik. Tokom vremena spomen-ploča je napukla i teško oštećena, da bi pre desetak godina bila uklonjena, pri čemu nije zamenjena novom pločom. Komisija za spomenike i nazive trgova i ulica pri Skupštine grada Beograda 2002. predložila je preimenovanje Ulice Vukice Mitrović, ali ovaj predlog nije uvažen.[2]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
