Sićevačka klisura
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Sićevačka klisura predstavlja jednu od najimpresivnijih i najvrednijih klisurastih i kanjonskih krečnjačkih dolina na teritoriji jugoistočne Srbije. Nalazi se između južnih padina Svrljiških planina i Suve planine i predstavlja probojnicu rijeke Nišave kroz Kunovičku površ. Obuhvata 17 km dugu klisuru rijeke Nišave koja počinje od sela Prosek koje se nalazi 14 kilometra uzvodno od Niša, a završava u selu Dolac, koje se nalazi u dolini Bele Palanke.
U okviru klisure izdvajaju se tri morfološke celine - Gradiški kanjon, Prosečka klisura i Ostrovička kotlina. Poseban pečat njenom izgledu daju brojne pećine, potkapine, jame, vrtače, ostenjaci i impozantni krečnjački ekskarpmani Kusače, poređani u lučni, amfiteatralni niz.
Uprkos brojnim uticajima čoveka, na području klisure je registrovano prisustvo većeg broja endemičnih, endemoreliktnih, reliktnih , rijetkih i značajnih vrsta biljaka, čime predtavlja veliki refugijum biljnih vrsta Srbije, Balkana i Evrope.
Posebnu vrijednost područja Sićevačke klisure su brojni srednjovekovni manastiri, crkvišta, gradine i utvrđenja, crkve i drugi vrijedni spomenici, lokaliteti i nalazišta. Među navedenim, dva manastira imaju status nepokretnih kulturnih dobara i očuvani su u celosti - Manastir Svete Bogorodice i Manastir Svete Petke „Iverica“. Takođe, očuvani su i dijelovi čuvenog rimskog puta Via militaris.[1]
U periodu od 2006—2010. godine, u okolini naselja Sićevo u Sićevačkoj klisuri obavljena su arheološka istraživanja dviju pećina — Velike i Male Balanice. Sprovedena istraživanja, na ovom nalazištu omogućila su prikupljanje brojnih nalaza iz praistorijskog doba.[2]
Ispitivanje starosti vilice hominida BH-1 iz pećine Mala Balanica, zasnovane na elektronskoj spin rezonanciji u kombinaciji sa izotopskom analizom serije uranijuma, i infracrvenim/post-infracrvenim luminiscencijskim datiranjem, daju minimalnu starost koja se kreće između 397.000 - 525.000 pne za . To potvrđuje da je to najistočniji primjerak hominida u Evropi datiranog u srednji pleistocen. Zaključci izvedeni iz morfologije vilice BH-1 stavljaju je izvan trenutno uočene varijacije evropskog Homo heidelbergensisa. Nedostatak izvedenih neandertalskih osobina u BH-1 i njegovim savremenim primjercima u jugoistočnoj Evropi, kao što su Kocabaş, Vasogliano i Ceprano, zajedno sa sinapomorfijama srednjeg pleistocena, sugerira različite evolucijske sile koje djeluju na istoku kontinenta gdje izolacija nije igrala takvu ulogu tokom glacijacije. Ovi fosili su bliski morfotipu zajedničkog pretka neandertalaca i "modernog" Homo sapiensa. U tom kontekstu, Balkansko poluostrvo bi moglo biti dio geografskog rasprostiranja populacije „izvora“ jugozapadne Azije za navodnu uzastopnu repopulaciju Evrope u srednjem pleistocenu.[3]
Profesor arheologije Filozofskog fakulteta Dušan Mihailović, čiji tim je došao do otkrića, postavlja tezu da je na ovim prostorima došlo do interakcije između te dvije vrste, što bi bilo od izuzetnog značaja za istraživanje o evoluciji čovjeka. Mihailović tvrdi da u genima današnjeg evropskog stanovništva postoji dva do tri odsto gena neandertalaca, što dokazuje da je došlo do miješanja vrsta.[4]
U Sićevačkoj klisuri nalaze se dvije hidroelektrane napravljene u prvoj polovini XX veka: u Ostrovici hidrocentrala „Sveta Petka“ koja je počela sa radom 1908. godine, 13 godina poslije prve hidroelektrane na svijetu izgrađene na rijeci Nijagari (1895. — SAD). Još uvijek je u pogonu, pretežno se opremom starom oko 100 godina. U selu Sićevo je hidrocentrala „Sićevo“, iz 1921. godine, čiji je idejni projektant bio Nikola Tesla, zbog čega je proglašen počasnim građaninom Sićeva.
Sićevačka klisura je zaštićena kao područje izuzetne biološke raznovrsnosti i stanište ili boravište velikog broja endemičnih, endemoreliktnih, reliktnih i rijetkih vrsta biljaka i životinja, kao poseban primjer pojave i međudejstva geoloških, geomorfoloških i hidroloških procesa i kao predio izraženih obilježja prirodne ljepote i uspješnog spoja prirode, ljudskih tradicionalnih djelatnosti i graditeljstva i kulturno-istorijskih spomenika.
Na osnovu uredba o zaštiti parka prirode „Sićevačka klisura“ („Službeni glanik RS“, br. 16/2000) klisura je zaštićeno područje. I u SFRJ dio područja Sićevačke klisure bio je stavljan pod zaštitu (Skupština opštine Niš, br. 022-48/77 od 26.01.1977. godine).[5]
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
