Potiski distrikt
From Wikipedia, the free encyclopedia
From Wikipedia, the free encyclopedia
Potiski (krunski) okrug (dištrikt) je bio upravna teritorijalna jedinica u okviru Habzburškog carstva u razdoblju 1751-1872, sa sedištem u Starom Bečeju (današnji Bečej). Okrug se svojim granicama značajno poklapao sa današnjim područjem bačkog Potisja (izuzimajući prostor Šajkaške).
Potiski okrug obrazovan je 1751. godine od strane austrijske carice Marije Terezije u cilju zadržavanja srpskog življa u datim krajevima. Razlog masovnog iseljavanja Srba iz oblasti bačkog Potisja bio je ukidanje Vojne granice na ovom području (Potisko-Pomoriške granice). Zbog bojazni da će srpski graničari biti pretvoreni u kmetove ugarskih velikaša počelo je njihovo masovno iseljavanje u krajeve južne Rusije (Nova Srbija i Slavenosrbija). Kako Habzburškoj kruni nije odgovaralo gubljenje poreskih obveznika i stanovništva u graničnom području prema Otomanskom carstvu kao neprijateljskoj zemlji, ona je formirala Potiski okrug u cilju zadržavanja lokalnih Srba.
Povodom osnivanja Potiskog okruga izdata je i posebna povelja, kojom je zajamčena samouprava sa sedištem u tadašnjem Starom Bečeju. Zahvaljujući tome, područje okruga i njegovi stanovnici imali su tokom razdoblja bitisanja ove administrativne jedinice privredne i političke povlastice u okviru carstva. Povlastice su proširivane tri puta - 1759., 1774., i 1800. godine. Prvim povlasticama određene su dužnosti samouprave, ali je drugim omogućeno doseljavanje mađarskog stanovništva. Razlog ovome je i to što se veliki broj Srba već iselio. I pored toga preostali Srbi nisu se lako mirili sa datom odlukom. Tako je u mestima dodira srpskih starosedelaca i mađarskih doseljenika došlo do nemira. Na primer, prvu mađarsku kuću u Martonošu spalili su mesni Srbi. Ipak, u nastupajućim decenijama došlo je do masovnog naseljavanja mađarskog stanovništva (delom i zbog „velikomađarskih ciljeva“ mađarskih velikaša), pa je okrug za dve-tri decenije postao pretežno mađarski, posebno u severnom delu (u nekim južnim naseljima okruga su i dalje preovlađivali Srbi).
Zvanično, Potiski okrug je bio administrativna jedinica u sastavu Bačko-bodroške županije, koja je bila deo habzburške Ugarske i Habzburškog carstva. I pored toga, okrug je zadržao značajan deo povlastica tokom svog dugog bitisanja.
Okrug je privremeno ukinut 1848. godine pripajanjem Srpskoj Vojvodini, a potom i Vojvodstvu Srbiji i Tamiškom Banatu, da bi nakon ukidanja vojvodstva bio obnovljen, a potom i konačno ukinut 1872. godine.
Okrug je prvobitno obuhvatao 14 naselja u istočnom delu Bačke, od kojih su 4 naselja 1796. godine upravno prebačena u Šajkašku (oznaka *):
Treba napomenuti da su mnoga od navedenih naselja, posebno u severnom delu, imala ogromne zavisne prostore sa brojnim salašarskim naseljima. Danas su mnoga od njih zasebna naselja.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
