Istočnorimska vojska

Bizantska vojska je naziv za kopnene oružane formacije Istočnog Rimskog ili Bizantskog Carstva koje su okvirno djelovale od 4. vijeka (kada je Carstvo, pod tradicionalnim tumačenjima nastalo) do pada Carigrada 1453. godine. U užem smislu se pod time podrazumijevaju oružane snage Carstva od sredine 7. vijeka kada se ono transformiralo zbog gubitka većine teritorija u muslimanskim osvajanjima te uvelo vojno ustrojstvo temeljeno na tzv. temama, a bizantska vojska u mnogo čemu sličnost s rimskom vojskom od koje je bila nastala.

Bizantska vojska ustanovljena u 7. vijeku se postepeno transformirala u jednu od najjačih i najefikasnijih vojnih aparata u Euraziji za vrijeme srednjeg vijeka, a, posebno pod vladavinom vojničkih careva u 9. i 10. vijeku dobila mogućnost da se ravnopravno nosi sa svim neprijateljima Bizanta na istoku i zapadu. Ekonomska kriza, kao i postepena feudalizacija Carstva, značajno je oslabila bizantsku vojsku i dovela do katastrofe u Četvrtom križarskom ratu, odnosno pada Carigrada. Nikejsko Carstvo je, pak, uspjelo djelomično obnoviti staru bizantsku vojnu organizaciju i sa njom povratiti Carigrad, ali su u 14. vijeku građanski ratovi i uspon Osmanskog Carstva doveli do svođenja Bizanta na male enklave koje su umjesto bizantske branile najamničke vojske.

Procjene broja ljudstva

Točna veličina i sastav bizantske vojske, odnosno njenih jedinica je predmet duge i široke rasprave, s obzirom na oskudne i često proturječne primarne izvore. Sljedeća tablica daje približne procjene, koje isključuju veslače, odnosno pripadnike bizantske mornarice.

Godina	Vojska
300	311.000[1]
457	303.000[1]
518	271.000[2]
540	341.000[2]
565	150.000[3] (ne računajući tvrđavske garnizone)
641	109.000[4]
668	109.000[5]
773	80.000[6]
809	90.000[7]
840	120.000[8]
959	144.000[9]
963	150.000[8]
1025	250.000[10]
1053	200.000[11]
1077	25.000[12]
1081	20.000[13]
1118	20.000[14] (ne računajući tvrđavske garnizone)
1143	50.000[15]
1180	40.000[16] (field troops only)
1203	30.000[17] (ne računajući tvrđavske garnizone)
1204	60.000[18]
1282	20.000[19]
1320	4.000[20]
1321	3.000[21] (field troops only)
1453	1,500[22] (field troops only)

Napomene

1. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 145
2. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 277
3. J. Norwich, Byzantium: The Early Centuries, 259
4. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 374
5. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 412
6. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 373
7. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 547
8. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 537
9. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 576
10. Treadgold (1995), p. 85
11. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 595
12. J. Birkenmeier, The Development of the Komnenian Army: 1081-1180, 62
13. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 612
14. A. Konstam, Historical Atlas of the Crusades, 141
15. W. Treadgold, A Concise History of Byzantium, 236
16. J. Birkenmeier, The Development of the Komnenian Army: 1081-1180, 180
17. Phillips. The Fourth Crusade, p. 159.
18. S. Blondal, The Varangians of Byzantium, 163
19. G. Ostrogorsky, History of the Byzantine State, 483
20. W. Treadgold, A Concise History of Byzantium, 224
21. W. Treadgold, A History of the Byzantine State and Society, 819
22. I. Heath, Byzantine Armies: AD 1118-1461, 37

Eksterni linkovi

Istočnorimska vojska na Wikimedijinoj ostavi

• De re militari.org - The Society for Medieval Military History
• http://www.servinghistory.com/topics/Byzantine_army