„Akcija (film)” preusmjerava ovdje. Za jugoslavenski film, v. Akcija (film, 1960).

Akcija je filmski žanr koji se karakteriše brzim i dinamičnim scenama akcije, borbama, poterama, eksplozijama, i drugim spektakularnim vizuelnim efektima. Ovaj žanr filma obično uključuje priču o borbi protiv zla, bilo da je to pojedinac, organizovana kriminalna grupa ili strana vojska. U akcionim filmovima, radnja se obično fokusira na glavnog junaka ili grupu junaka koji su obično avanturisti, vojnici, policajci, špijuni ili drugi heroji koji se suočavaju sa raznim preprekama, borbenim situacijama i rizicima kako bi spasili nekoga ili sprečili zločinačku organizaciju da izvede planirani napad.

Uz to, akcijski filmovi često imaju naglašenu vizuelnu estetiku, koja se postiže korišćenjem specijalnih efekata, visoke tehnologije i impresivnih kaskaderskih performansi. Ovo je u skladu sa ciljem da se publika uključi u priču i da se oseti kao da je deo radnje.

Akcijski filmovi takođe imaju tendenciju da imaju veći budžet u odnosu na druge žanrove filma, što omogućava da se kreiraju veličanstvene scene i spektakularni vizuelni efekti. Pored toga, akcijski filmovi su poznati po tome da su popularni kod publike svih generacija, jer nude uzbuđenje, adrenalinsku napetost i spektakularne scene koje su namenjene da zabave i uzbude publiku. Žanr je blisko povezan sa žanrovima trilera i pustolovnih filmova.

Popularizacija akcijskog filma

Na Zapadu su tijekom dvadesetih i tridesetih godina pustolovne filmove popularizirali glumci kao što su Douglas Fairbanks i Errol Flynn, ali su okruženja obično bila povijesna. Fenomenalni uspjeh serijala o Jamesu Bondu u šezdesetima i sedamdesetima pomogao je popularizirati koncept modernog akcijskog filma. Rani filmovi o Bondu karakterizirali su brzi rezovi, automobilske potjere, šakački obračuni i još razrađenije akcijske sekvence. Serijal je predstavio i domišljatog heroja koji je spreman onesposobiti zlikovce s unaprijed pripremljenom rečenicom koja obično uključuje samo jednu riječ.

Rani američki akcijski filmovi su se fokusirali na politički neopredijeljene policajce, kao u Bullitu (1968.), Francuskoj vezi (1971.) i Prljavom Harryju (1971.). To su bili prvi filmovi koji su predstavili automobilske potjere kao akcijske dijelove. No, akcijski filmovi nisu postali dominantni u Hollywoodu sve do osamdesetih i devedesetih, kad su ih popularizirali glumci kao što su Arnold Schwarzenegger, Bruce Willis i Sylvester Stallone, čiji se film Rambo iz 1982. smatra početkom modernog akcijskog filma. Film iz 1988., Umri muški, bio je posebno utjecajan na razvoj žanra u sljedećem desetljeću. U filmu, Bruce Willis glumi njujorškog detektiva koji nehotično postaje upleten u teroristički prepad na uredsku zgradu u Los Angelesu. Film je postavio obrazac za gomilu imitatora, kao što su Pod opsadom (1992.) ili Air Force One (1997.), koji su koristili istu formulu u drugom okruženju.

Akcijski filmovi teže tome da budu skupi, zahtijevajući velike budžete za specijalne efekte i kaskaderske scene. Kao takvi, smatraju se uglavnom holivudskim žanrom, iako postoji priličan broj akcijskih filmova iz Hong Konga koji su u prvom redu moderne varijacije borilačkih filmova. Zbog tih korijena, hongkonški akcijski filmovi se obično usredotočuju na akrobatske vještine protagonista, dok američki akcijski filmovi uglavnom uključuju velike eksplozije i modernu tehnologiju.

Trenutni trend

Današnji trendovi u zapadnim filmovima obuhvaćaju razvoj prema usavršenijim borilačkim scenama. Ovaj trend pojavio se pod utjecajem uspjeha akcijske kinematografije Hong Konga, i u Aziji i na zapadu. Elementi azijskih borilačkih vještina, kao što je kung fu, mogu se pronaći u brojnim ne-azijskim akcijskim filmovima. Danas se mogu razlikovati filmovi koji teže fizičkoj, žustroj borbi kao u Matrixu, i oni koji teže nešto uobičajenijim konvencijama akcijskog filma, kao što su eksplozije i mnogo oružja, kao što je Nemoguća misija 3, iako mnogi akcijski filmovi obuhvaćaju i jedne i druge elemente.

Podžanrovi

  • Akcijska drama - Kombinira akcijske elemente s ozbiljnim temama, karakterizaciju i emocionalni naboj. Ovaj podžanr može se naći u samim počecima akcijskog filma. Treći čovjek Carola Reeda bila je nagrađivana preteča ovog podžanra. Serijal Francuska veza smatra se uskrsnućem ovog podžanra. Dobri primjeri su i Poroci Miamija i Vrućina Michaela Manna.
  • Policajci kompići - Dva dijametralno suprotna policajca (ili neke varijacije tipa policjac i kriminalac) udružuju se kao glavni protagonisti. Najbolji primjeri su Gas do daske, Zločesti dečki, 48 sati, Smrtonosno oružje i Tango i Cash.
  • Akcijska komedija - Kombinacija akcije i komedije obično temeljene na partnerima različitih karakteristika ili neobičnom okruženju. Akcijska komedija kao podžanr revitalizirala se s popularnošću serijala Smrtonosno oružje u osamdesetima i devedesetima. Dobri primjeri su i Zločesti dečki, Gas do daske i Policajac s Beverly Hillsa.
  • Akcijski triler - Elementi akcije/pustolovine (automobilske potjere, pucnjave, eksplozije) i trilera (preokreti u priči, napetost, junak u opasnosti). Mnogi filmovi o Jamesu Bondu postali su klasici ovog popularnog podžanra kao i Smrtonosno oružje, Smrtonosno oružje 2, Smrtonosno oružje 3 i konačno Smrtonosno oružje 4. Kao dobar primjer može poslužiti i filmski serijal o Jasonu Bourneu s Mattom Damonom, Bourneov identitet, Bourneova nadmoć i Bourneov ultimatum.
  • Pljačka - Protagonisti izvode pljačku, ili iz altruističnih namjera ili kao antijunaci. Film Samo jednom se živi, temeljen na pothvatima Bonnie i Clydea, bio je jedan od prvih primjera ovog podžanra. Od ostalih primjera, treba izdvojiti The Italian Job, Vrućinu i Oceanovih jedanaest.
  • Umri muški scenarij - Priča se odvija na zatvorenoj lokaciji - u zgradi ili vozilu - opkoljeni ili pod prijetnjom neprijateljskih agenata. Ovaj podžanr počeo je s filmom Umri muški, ali je postao popularan u Hollywoodu zbog odaziva publike i relativne jednostavnosti setova. Među filmovima koji su kopirali Umri muški formulu bili su Pod opsadom, John Q, Konačna odluka, Air Force One, Brzina, a po nekim mišljenjima čak i Titanic.
  • SF akcija - Bilo koji od podžanrova akcijskog filma može biti smješten u SF okruženje. Ratovi zvijezda počeli su koristiti ovu kombinaciju akcije i futurističkog okruženja u sedamdesetima, po uzoru na serijale iz tridesetih i četrdesetih kao što je Flash Gordon. Eksplozija znanstveno-fantastičnih akcijskih filmova uslijedila je u osamdesetima i devedesetima s filmovima kao što su Peti element, Matrix, Razbijač, Aliens i Serenity - Bitka za budućnost.
  • Akcijski horor - Kao što je to slučaj sa SF akcijskim filmovima, bilo koji podžanr može se kombinirati s elementima horor filmova kako bi se stvorilo ono što je postalo samostalan popularni akcijski podžanr. Čudovišta, roboti i mnogi drugi elementi horora korišteni su u akcijskim filmovima. U osamdesetima je film Aliens filmofile upoznao s potencijalnim hibridom znanstvene fantastike, akcije i horora koji je ostao popularan do današnjih dana.
  • Cure s oružjem - Ovaj podžanr se fokusira na akcijske elemente, samo iz ženske perspektive.

Predstavnici akcijskog žanra

Glumci

Redatelji

Producenti

Kratke činjenice
Zatvori

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.

Chrome
Wikiwand for Chrome
Edge
Wikiwand for Edge
Firefox
Wikiwand for Firefox