تسمانيا

تسمانيا(انگريزي: Tasmania ) يا تزمينيا (/tæzˈmeɪniə/;^[2]، جنھن جو اختصارTAS آھي، آسٽريليا جي ھڪ رياست جو نالو آهي جيڪا ھڪ وڏو ٻيٽ آهي جيڪو آسٽريليا جي سرزمين کان ڏکڻ طرف سمنڊَ ۾ 240 km (150 mi) ج فاصلي تي واقع آهي. ان کي آسٽريليائي سرزمين کان بيس وارو سامونڊي لنگھ ڌار ڪري ٿو. تسمانيا جو ٻيٽ دنيا جو پکيڙ ۾ 26ھون وڏو ٻيٽ آهي جنھن جي پسگردائيءَ ۾ 334 ننڍا ٻيٽ واقع آھن^[3] 2020ع جي تخميني مطابق ھن رياست جي آبادي 539,590 آھي^[1] جنھن مان 40ڏيڪڙو آبادي گريٽر ھوبارٽ واري علائقي ۾ رھندڙ آھي جيڪو ھوبارٽ ميٽروپوليٽن علائقو سڏبو آهي. ھن رياست جي گادي جو هنڌ ھوبارٽ آھي جيڪو رياست جو سڀ کان وڏو شھر آھي^[4]. تسمانيا رياست جي پکيڙ سڀني ٻيٽن سميت68٬401 km² (26٬410 sq mi) آھي جنھن رڳو تسمانيا ٻيٽ جي پکيڙ 64٬519 km² (24٬911 sq mi) آھي^[5] ان رياست جي قدرتي رياست طور پذيرائي ڪئي وئي آهي جنھن خاطر ان جي 42 سيڪڙو علائقي کي قدرتي حالت ۾ برقرار رکڻ خاطر محفوظ ڪيو ويو آهي جنھن ۾ نيشنل پارڪَ ۽ تسمانيائي جنگلي جيوت وارا علائقا شامل آهن جن کي عالمي ورثو قرار ڏنو ويو آهي^[6] تسمانيا دنيا جي پھرين ماحولياتي سياسي پارٽي ٺاھيندڙ خطو آھي^[7]

تسمانيا
رياست
جھنڊو قومي نشان
عرفيت: ايپل ٻيٽ; ھاليڊي ٻيٽ
نعرو: زرخيزي ۽ وفاداري
آسٽريليا ۾ تسمانيا نمايان ڏيکاريل
جاگرافي بيهڪ: 42°S 147°E
ملڪ	آسٽريليا
رياست	تسمانيا
وان ڊيمين واري زمين طور قيام	1825
حڪومتي قيام	1856
وفاق	1901
آسٽريليا ايڪٽ 1986ع	3 مارچ 1986
گادي جو هنڌ	ھوبارٽ
وڏي ۾ وڏو شھر	ھوبارٽ
تسمانيا جي انتظامي ورهاست	ضلعا (20)
حڪومت
• قسم	آئيني بادشاهت
• مجلس	تسمانيائي حڪومت
• گورنر	ڪيٽ وارنر
• پريميئر	پيٽر گٽوين (لبرل (تسمانيائي شاخ)
پکيڙ
• زميني	67,031 ڪ.م2 (25,881 ميل2)
• آبي	1,370.42 ڪ.م2 (529.12 ميل2)
پکيڙ ۾ درجو	7th
بلند ترین  پیمائش (مائونٽ اوسا)	1,617 ميل (5,305 ft)
آبادي (مارچ 2020)[1]
• ڪل	539,590

خلا مان تسمانيا جو منظر

تاريخ

ھڪ خيال مطابق تسمانيا جي ٻيٽ تي قديم انساني آبادي جي شروعات 30000 سال اڳ ٿي ھئي^[8] ماھرن جي خيال مطابق تسمانيا ٻيٽ پھرين آسٽريليا جي سرزمين جق حصو ھيو ۽ اتي ابارجينل ماڻھن جا قبيلا آباد ھيا. اٽڪل 11700 سال اڳ سامونڊي چاڙھ سبب تسمانيائي علائقو آسٽريليا کان ڌار ٿي ھڪ ٻيٽ جي شڪل اختيار ڪئي ۽ انھن وچ ۾ بيس وارو سامونڊي لنگھ وجود ۾ اچي ويو^[9]

ايبل تسمان ھڪ ڊچ جھازران جيڪو 1642ع ۾ تسمانيا پھچي ان جي کوجنا ڪئي

يورپين مان ھن سرزمين تي ھڪ ڊچ جھازران انٿوني وان ڊيمن پھريون شخص ھيو جيڪو 1642ع ۾ ھن ٻيٽ جي ڏاکڻي سامونڊي ڪناري تي پھتو ۽ نيدرلينڊز جو جھنڊو لڳايو. ساڳي سال نيدرلينڊز جو جھازران ۽ کوجنا ڪندڙ ايبل تسمان ٻيٽ جي اولھندي ڪناري تي پھتو جنھن جو سرپرست وان ڊيمن ھيو . تسمان ان ڌرتيءَ تي وان ڊيمن جي سرزمين نالو رکيو جيڪو 1803 ۾ برطانوي ماڻھن جي آمد ۽ نوآبادڪاري وقت پڻ تن برقرار رھيو پر 1855ع ۾ جڏھن اتي مقامي ماڻھن جي مرضيءَ واري حڪومت جو آغاز ٿيڻ وقت ان جو نالو تبديل ڪري تسمانيا رکيو ويو ڇوتہ وان ڊيمن جي سرزمين جو نالو اتي قيدين ۽ غلامن جي ڪالوني ھجڻ جي ڪري دنيا ۾ خراب تاثر ڏئي رھيو ھو. نئين نظام سان نئون نالو ايبل تسمان جي نالي تان رکيو ويو^[10].

ابارجينل ماڻھن جا 1860واري ڏھاڪي ۾ آخري بچي ويل شخص

برطانوي نوآبادڪاري وقت ھن ٻيٽ جي ابارجينل ماڻھن جي آبادي ٽي ھزار کان ستن ھزارن تائين ھئي جيڪا 1820 واري ڏھاڪي کان 30 سالن جي عرصي ۾ برطانوي نوآبادڪارن سان ڪاري جنگ جي نالي سان ڇتي گوريلا ويڙھ ۽ مختلف وبائي بيمارين سبب ناس ٿي وئي. ھتي سزايافته قيدين جي ڪالوني قائم ڪري انگريزن ھن علائقي کي نيو سائوٿ ويلز جو حصو بڻايو ھو ل. ان نوآبادڪاري جو سبب فرانس جي دعوا کي روڪڻ ھيو^[11]

قيدي پورٽ آرٿر جي زمين تي پوکيءَ لاء ھر ڪاھيندي

ان ڪالوني م 75000 سزايافته قيدي منتقل ٿي چڪا ھيا جن کان سزا تحت سخت پورھئي وارو ڪم ورتو وہندو ھو. جن جي آمد جو سلسلو 1853ع ۾ نئين نظام جي قيام سان روڪيو ويو. 1854ع ۾ تسمانيا جو موجوده آئين منظور ڪيو ويو. 1901 ۾ ھي رياست آسٽريليا جي وفاق جو حصو بڻجي ھڪ فيڊريٽيڊ رياست ٿي وئي.

سياسي ۽ انتظامي نظام

ھوبارٽ ۾ تسمانيائي پارليامينٽ هائوس

ھن رياست جي حڪومت ان جي پنھنجي آئين تحت قائم آھي ساڳي وقت آسٽريليا جو آئين وفاق اندر وفاقي معاملن، وفاق سان ۽ ٻين فيڊريٽيڊ رياستن سان تعلق وارن ضابطن جو نفاذ ڪري ٿو. تسمانيا جا آسٽريليا جي سينيٽ م 12 رڪن آھن جيڪي ٻين رياستن جي رڪنن جي برابر آھن. آسٽريليا جي ھائوس آف ريپريزنٽيٽوز ۾ تسمانيائي نمائندگي پنج سيٽن جي آھي. سڀني رياستن جي ڀيٽ ۾ اھا سڀ کان گھٽ نمائندگي آھي. تسمانيائي اسيمبلي ھائوس ۾ اميدوارن جي چونڊ متناسب نمائندگي جي بنياد تي ٿيندي آهي. 2002 جي ھن رياست جي اسيمبلي ھائوس واري چونڊ ۾ ليبر پارٽي، آسٽريليا 25 مان 14 سيٽون حاصل ڪيون.

تسمانيائي پارليامينٽ جي جوڙجڪ
سياسي پارٽي	اسيمبلي ھائوس	ليجسليٽو ڪائونسل
ليبر پارٽي	10	5
لبرل پارٽي	13	3
گرينز	2	0
آزاد	0	7
ذريعو: تسمانيائي انتخابي ڪميشن

رياست جو حڪومتي سربراھ پريميئر سڏبو آهي ۽ رياست جو سربراھ برطانوي شاھي سربراھ جي نمائندگي ڪندڙ گورنر ھوندو آھي. 23 فيبروري 2004ع ۾ ھتان جي پريميئر جم بيڪن ڦڦڙن جي ڪينسر جي بيماري جي ڪري پنھنجي رٽائرمينٽ جو اعلان ڪيو جنھن جي جاء پائول لينن ورتي جنھن ٻہ سال رياست جي سربراهي ڪئي ۽ 2006 ۾ پاڻ چونڊون کٽي آيو پر 2008ع ۾ استعيفا ڏنائين. ان جي جاء ڊيوڊ برٽليٽ ورتي جنھن گرينز پارٽي سان ملي ڪري مخلوط حڪومت ٺاهي. 2010ع جي چونڊن ۾ ھنگ پارليامينٽ آئي. جنوري 2011ع ۾ لارا گڊنگس سندس جاء ورتي جيڪا تسمانيا جي پھرين عورت پريميئر ٿي. مارچ 2014ع ۾ ول ھوڊگمن جي لبرل پارٽي چونڊون کٽي آئي ۽ ليبر پارٽي جي سورھن سالن جي دؤر جي پڄاڻي ٿي

حوالا

1. "National, state and territory population – March 2020". Australian Bureau of Statistics. حاصل ڪيل 24 September 2020.
2. "Definition of Tasmania from the Oxford Advanced Learner's Dictionary". وقت 27 December 2011 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 15 May 2017. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
3. "Discover Tasmania – Our Islands". Government of Tasmania. وقت 7 January 2014 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 5 February 2015.
4. "3218.0 – Regional Population Growth, Australia, 2016–17: Main Features". Australian Bureau of Statistics. Australian Bureau of Statistics. حاصل ڪيل 13 October 2018. Estimated resident population, 30 June 2017.
5. Area of Australia – States and Territories. ga.gov.au
6. "Complete National Parks and Reserves Listings". Parks and Wildlife Service. وقت 10 December 2006 تي اصل کان آرڪائيو ٿيل. حاصل ڪيل 3 April 2013. Unknown parameter |url-status= ignored (مدد)
7. Howes, Michael. "United Tasmania Group (UTG)". britannica.com. Encyclopædia Britannica. حاصل ڪيل 21 January 2015.
8. "Aboriginal Life Pre-Invasion". www.utas.edu.au. حاصل ڪيل 2018-09-03.
9. "Separation of Tasmania". Canberra: National Museum Australia. حاصل ڪيل 22 July 2020.
10. The name "Van Diemen's Land" name was retained when British settlement began there in 1803. It became a byword for horror in England because of the severity of its convict settlements such as Port Arthur and Macquarie Harbour. The name had acquired such odium that when it became a self-governing colony in 1855, one of the first acts of the new legislature was to change its name to Tasmania. "Tasmania is preferred, because 'Van Diemen's Land' is associated among all nations with bondage and guilt" John West remarked at the opening of his History of Tasmania (Launceston: Dowling) 1852, vol I:4). But the old name lingered for many years—Tasmanians were referred to as Vandemonians until the turn of the century.
11. "Van Diemens Land". حاصل ڪيل 3 September 2018.