From Wikipedia, the free encyclopedia
دٻاءُ (Stress)، جسماني، حياتياتي يا نفسياتي، بیروني دٻاءُ، جهڙوڪ ماحولياتي حالت، جي خلاف هڪ عضوي (جسماني) ردعمل آهي.[1] جڏهن حالت تي زور ڀريو وڃي ٿو جيڪو هڪ عضوي جي ماحول کي تبديل ڪري ٿو، ڪيترائي سسٽم سڄي جسم ۾ جواب ڏين ٿا.[2] انسانن ۽ اڪثر چوپائن ۾، خودمختيار نروس سسٽم (ANS) ۽ هائيپوٿیلامڪ پيٽيوٽري ايڊرينل (HPA) محور ٻه اهم نظام آهن جيڪي دٻاءُ جو جواب ڏين ٿا.[3] ٻه مشهور هارمون جيڪي انسانن جي دٻاء واري حالتن ۾ پيدا ٿین ٿا، ايڊرنالائن ۽ ڪورٽيسول آهن.[4]
سمپیٿو ايڊرنل میڈولاری sympathoadrenal medullary (SAM) محور، سمپیٿیٽڪ اعصابی نظام sympathetic) nervous system) جي ذريعي جنگ-يا-فرار جواب کي چالو ڪري سگھي ٿو، جيڪو دٻاءَ جي شديد مدافعت لاءِ توانائي کي وڌيڪ لاڳاپيل جسماني نظامن لاءِ وقف ڪري ٿو، جڏهن ته پيراسيمپيٽيڪل نروس سسٽم جسم کي هوميوسٽاسس ڏانهن موٽائي ٿو.
ٻيو وڏو جسماني دٻاءُ جو جواب ڏيڻ وارو مرڪز، هائيپو ٿالامڪ پيٽيوٽري ايڊرينل محور، ڪورٽيسول جي ڇڏڻ کي منظم ڪري ٿو، جيڪو ڪيترن ئي جسماني ڪمن جهڙوڪ ميٽابولزم، نفسياتي ۽ امیونولوجيڪل ڪمن کي متاثر ڪري ٿو. سمپیٿو ايڊرنل میڈولاری ۽ هائيپوٿالامڪ پيٽيوٽري ايڊرينل محور ڪيترن ئي دماغي علائقن پاران منظم ڪيا ويا آهن، جن ۾ ليمبڪ سسٽم، پريفرنٽل ڪارٽيڪس، ايمگدالا، هائيپوٿامامس، ۽ اسٽريا ٽرمينل شامل آهن. انهن ميکانيزم ذريعي، دٻاء ياداشت جي ڪارڪردگي، مدافعتي فنڪشن، ميٽابولزم ۽ بيمارين جي حساسيت کي تبديل ڪري سگهي ٿو. بيمارين جو خطرو خاص طور تي ذهني بيمارين سان لاڳاپيل آهي، جتي دائمي يا سخت دٻاء ڪيترن ئي ذهني بيمارين لاء هڪ عام خطري جو عنصر رهي ٿو.[5][6]
stress جي لغوي معنائن جي لاءِ وڪي لغت ۾ ڏسو |
ذهني دٻاءُ ڪارڻ انسان کي ننڊ جا مسئلا پيش ايندا آهن جنھن ڪارڻ انکي ننڊ ناهي ايندي ۽ نہ ئي سڪون يا آرام ڪري سگھبو آهي انڪري گھڻي ذهني دٻاءُ جو ڪارڻ هڪ نشاني ننڊ جو نہ اچڻ بہ آهي.
ذهني دٻاءُ ڪارڻ خودڪشي جو رجحان وڌي ويندو آهي جنھن سان انسان کي پنھنجي زندگي ۾ ڪا دلچسپي ناهي رهندي جنھن سان اهو هر وقت پنھنجي زندگي کي ختم ڪرڻ جو سوچيندو آهي.
ڇوجو انسان مڪمل مايوسي جو شڪار ٿي ويندو آهي انڪري انجي کاڌو پيتي جي روعي ۾ بہ انجو اثر پوندو آهي جنھن جي وجہ سان انسان کاڌو پيتو گهٽ ۽ بلڪل ختم ڪري ڇڏيندو آهي.
ذهني دٻاءُ جو انسان مزاج تہ بہ گھڻو اثر پوندو آهي انجي وجہ سان انسان پنھنجي پاڻ کي ھر ڪنھن کان پري رکندو آهي ۽ ڪنھن ڪم ڪار ۾ پڻ دلچسپي وٺڻ پسند ناهي ڪندو.
ذهني دٻاءُ جي وجهہ سان انسان جي همٿ گھٽ ٿي ويندو آهي انسان هر وقت پاڻ کي ٿڪاوٽ جو شڪار محسوس ڪندو آهي ۽ ائين لڳندو آهي انسان جي همٿ واري سگھ جواب ڏئي ڇڏي ٿي.
ذهني دٻاءُ ڪارڻ انسان مايوسي ۽ اداسي جو شڪار رهندو آهي جنھن ڪارڻ انسان کي هر وقت ڪمزوري ۽ ٿڪاوٽ محسوس ٿيندي رهندي آهي.
ذهني دٻاءُ انسان کي مايوسن ۽ نااميدي جي اونڌاهي ۾ وٺي ويندي آهي جنھن ڪارڻ انسان ننڍڙي ننڍڙي ڳالھ تہ بہ روئڻ شروع ڪري ڏيندو آهي.
ڇوجو انسان ذهني دٻاءُ جي وجهہ سان بلڪل بہ همٿ ڇڏي ڏيندو آهي انڪري انکي ائين لڳندو آهي تہ هاڻ اهو بلڪل اڪليو ۽ لاچار بہ يارو مددگار آهي ۽ ٻي ڪنھن مان اميد رکن پڻ ڇڏي ڏيندو آهي.
انسان مايوسي جو ايترو شڪار ٿي ويندو آهي جو ڪنھن بہ شي تہ ڌيان ناهي ڏئي سگھندو جنھن ڪارڻ انکي فيصلي ڪرڻ ۾ ڏوکائي پيش ايندي آهي.
ذهني دٻاءُ مختلف ماڻھن تي مختلف طريقن سان اثر وجھندو آهي ڪجهه ماڻھن جي ان وجہ سان بک ۽ وزن گهٽ ٿي ويندو آهي جڏهن تہ ڪجهہ ماڻھن جي بک ۽ وزن پڻ وڌي ويندي آهي.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.