![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Giudicato_di_Gallura.jpg/640px-Giudicato_di_Gallura.jpg&w=640&q=50)
Judicadu de Gaddura
From Wikipedia, the free encyclopedia
Su Judicadu de Gaddura fiat unu de sos bator judicados chi partziant sa Sardigna. Sas primas testimonias de s'esistèntzia sua remontant a su de 11 sèculos. Fiat intre sos Judigados su prus a norte, e teniat capitale in Cìvita, oe narada Terranoa. Lacanaiat a ponente cun su giuigadu de Torres, a sud-este cun su giuigadu de Arbaree, a sud cun su giuigadu de Càlaris. Sa ruta sua fiat acontessida in su 1287.
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Sardinia%2C_Italy.svg/26px-Flag_of_Sardinia%2C_Italy.svg.png)
![](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4e/Flag_of_Sardinia%2C_Italy.svg/26px-Flag_of_Sardinia%2C_Italy.svg.png)
campidanesu · logudoresu · nugoresu
Judicadu de Gaddura | ||
---|---|---|
| ||
![]() | ||
Datos amministrativos | ||
Nùmene ufitziale | Iudicatus Gallurae | |
Limbas ufitziales | Sardu, Latinu | |
Limbas chistionadas | Limba sarda | |
Capitale | Cìvita | |
Polìtica | ||
Forma de Istadu | Judicadu sardu | |
Forma de guvernu | Monarchia eletiva, a pustis ereditària, fintzas in lìnia feminina (portadora de tìtulu): sos donnos fondiàrios atribuiant su podere a su Iudex sive rex pro mèdiu de sa Corona de Logu a pustis de unu giuramentu, naradu bannus consensus, espressadu durante s'assemblea bàndida de intronizatzione. Sa Corona de Logu seberaiat su sutzessore si, a sa morte de su giùighe, non b'esserent erederis designados. | |
Cabu de Istadu | Giùighes de Gaddura | |
Nàschida | Pagu prus o mancu su 1020 cun Manfredi de Gaddura | |
Càusa | ischirriadura dae s'Impèriu bizantinu | |
Fine | 1296 cun Nino Visconti | |
Càusa | ocupatzione pisana | |
Territòriu e populatzione | ||
Territòriu originale | Sardigna nord-orientale | |
Mannària màssima | pagu prus o mancu 4500 km2 in su su de XIII sèculos | |
Populatzione | unu pagu de mancu de 50.000 abitantes in su su de XIII sèculos | |
Economia | ||
Valuta | Aragonesa; in impreu fintzas sas de sa Pisa e de sa Gènova | |
Resursas | Agricoltura, allevamentu, iticoltura | |
Cummèrtzios cun | Judicadu de Càlaris, Judicadu de Arbaree, Judicadu de Torres, Pisa, Istadu Pontifìtziu | |
Religione e sotziedade | ||
Religiones prus mannas | Catolitzèsimu | |
Religione de Istadu | Catolitzèsimu | |
![]() Mapa de su giuigadu, de Raimondo Carta Raspi (1935) | ||
Evolutzione istòrica | ||
Istadu antepostu | ![]() | |
Istadu imbeniente | ![]() |
Is orìgines suas sunt acàpiadas a s'istadu de abandonu de s'ìsula in sa segunda metade de su de 9 sèculos, cando sos guvernadores locales aiant pigadu pòdere de soberania. De sos primos guvernadores intre su de 9 e su de 11 sèculos no abarrant regìstros e sas fontes subra de sos primos giùighes sunt pagu pretzisas. Segundu G.B Fara ("De rebus sardos" Torinu 1835) su primu giùighe reconnotu si diat nàrrere Manfredi, galu biu in su 1050 e sighidu dae Baldu o Ubaldu, mortu in antis de su 1065 e de unu Costantinu (biu in su 1073) chi fiat indentificadu cun una lìtera de paba Grigòriu VII datada a su 1074. Atualmente si creet ca giai sos primos guvernadores diant pòdere èssere pisanos, e Costantinu membru de sa famìllia Gherardesca.