![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Ascetic_Bodhisatta_Gotama_with_the_Group_of_Five.jpg/640px-Ascetic_Bodhisatta_Gotama_with_the_Group_of_Five.jpg&w=640&q=50)
Buddhismu
From Wikipedia, the free encyclopedia
Su Buddhismu, iscritu puru buddismu, est sa disciprina ispirituali nascia de s'esperièntzia mìstica bivia de su personagiu istoricu Siddhārtha Gautama, ca si podit cumprendiri me is letzionis suas, fundadas a susu de is «Cuatru Nobilis Beridaris». Cun Buddismu s'indicat puru totugantas is tradusiduras, sistemas de pentzamentu, praticas e tecnicas spiritualis, individualis e devotzionalis chi tenint in comunu su chi at cicau de imparai Siddhārtha Gautama, Buddha, a s'umanidadi intrea; s'istoria de su buddhismu chistionat de s'isvilupu suu cumintzendi de su séculu VI a.C., in Asia orientali in manera printzipali, (India, Tibet, Tzina, Corea, Giaponi, Indotzina), e, de su séculu XX in Europa e me is Istadus Unius de America puru.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/05/Ascetic_Bodhisatta_Gotama_with_the_Group_of_Five.jpg/640px-Ascetic_Bodhisatta_Gotama_with_the_Group_of_Five.jpg)
Articulu in campidanesu
« Su braminu Dona castiendi su Buddha setziu a suta de una mata si nd'abarrat aici spantau de s'ària conscia, serena e de su luxentori ca de issu pariat bessiri, ca ddi pregontat: – Acasu ses unu Déus? – No, brāhmana, no seu unu Déus. – Insandus ses unu àngelu? – No de a berus, brāhmana. – Insandus ses un'ispiritu? – No, no seu un'ispiritu. – E insandus, ita ses? – Deu seu scidu. » | |
(Anguttara Nikāya) |
Siddhārtha Gautama, nominau Shakyamuni (su sabiu de sa tribù Shakya), at biviu me s'India de su Nord a intru de su 563 a.C. e su 483 a.C. (is urtimus istudius, a pustis de is annus noranta, proponint commenti datas de nascimentu e mòrti de su Buddha is annus 480 a.C. e 400 a.C.). Buddha, est a nai «su chi est scidu», est nasciu duranti su biagiu ca depiat potai s'arreina Maya, pobidda de su nobili gherradori Suddhodana, a iscendiai su primu fillu in sa dommu de su babbu. Ma sa traditzioni narat ca sa giovana no arrannescendi a lompiri in sa dommu aiat depiu iscendiai in unu boschixeddu (a Lumbini in su sud de su Nepal), ponendi a su mundu su chi at a bessiri su Buddha. A innantis de cummintzai sa cica sua spirituali, issu biviat in s'arrichesa e in sa comodidadi, in su palatziu de su babbu. Candu fiat acanta de fai trint'annus bessit de su palatziu e in cuatru ocasionis diferentis bit unu pipieddu, unu mobadiu, unu omini beciu, e un'interru. Custas esperièntzias ca po issu fiant noas dd'ant a fai arraxonai a susu de sa vida cummintzendi a elaborai su chi at a essìri su fundamentu de su pentzamentu buddista: arrisolviri is cuatru "sunfrimentus" fondamentalis de sa vida: nascimentu, mobadia, beciesa, mòrti.