Куорат

Куорат (сахалыы Хото) диэн элбэх дьон бииргэ мустан олохсуйбут түөлбэ сирэ. Куорат олохтоохторо үксүн тыа хаһаайыстыбатынан дьарыктамматтар. Куоракка элбэх архитектура уонна инженерия тутуулара барымталара бааллар. Индустриализацияламмыт куорат сайдыылаах санитария, олохтоох алын тутул (сырдатыы, гаас, уу, канализация, телекоммуникация), сир, дьиэ, транспорт уо.д.а. тутумталардаах. Куорат тула сыста сытар олохтоох тула эйгэ үөскүүр (кыра куораттар, бөһүөлэктэр эбэтэр дэриэбинэлэр). Тула эйгэ куораты эбии хааччыйар (холобур, тыа хаhаайыстыбатын аhынан). Куорат табаар-мал оҥорооһунун, эргиэн, өҥө киинэ буолар. Киин куоракка дойду дьаһалтата уонна ил тэрилтэлэр бааллар. Аан-дойду историятын тухары куораттарга дьон кыра ахсаана олороро. Тиһэх икки үйэ устата күүстээх урбанизация хамнала баран билигин Сир дьонун улахан аҥара куораттарга олороллор. Аныгы куораттар тула хото түөлбэлэр үөскүүллэр. Хото түөлбэ олохтоохторо куорат киинигэр күн аайы үлэлии, үөрэнэ, дьаарбайа бараллар, онтон киэһэ дьиэлэригэр төннөллөр. Бу маннык быһыы "биэтэҥниир миграция" дэнэр. Куорат дьонун ахсаана тохтоло суох улаатыыта элбэх түмэт ыйытыктарын үөскэтэр - глобализация, климат сылыйыыта, киртийии, чэбдик моһоллоро, туруктаах сайдыы, ас-уу итэҕэстэрэ.

Хото диэн түүр-моҕол омуктар былыр хас да аймахтыы ыаллар түмсэн олорор сирдэрин ааттыыллара. Кэккэлии атын хотолор эмиэ үөскүүллэрэ, сыыйа хотолор бэйэ бэйэлэрин кытта холбоһон бу аат куорат диэн суолталаммыта. Саха Хотон уонна кытай Хутун өстөрүн кытта биир төрүттээх.

Хала диэн тула хахха эркиннээх куораты ааттыыллар. Билигин сорох түүр тылларыгар "хала" өс куорат курдук суолталаах туттуллар.