Дарии
From Wikipedia, the free encyclopedia
Дарии (دری дари; фарси́-кабули́, кабули́, афган-перс тыла) — Афганистаан таддьыыктарын Афганистаан таддьыыктарын, хазараалар, чараймаактар уонна да атын омуктар тыллара. Афганистаан икки судаарыстыбаннай тылыттан биирдэстэрэ. Дойду хоту уонна киин өттүгэр ордук тарҕаммыт, ону таһынан хотугу Пакистааҥҥа, уонна илин Ирааҥҥа туттуллар. Афганистааҥҥа омуктар ыккардыларынааҕы тыл суолталаах. Саҥарар дьон ахсаана 12 мөлүйүөнтэн тахса (2011, сыанабылынан). Афганистаан олохтоохторун 50 % бу тылы төрөөбүт тылынан билинэр.
Тыл үөрэхтээхтэрин үксэ таддьыык, перс тылын Афганистааннааҕы көрүҥүн курдук көрөллөр. Перс тылын ирааннааҕы барылыттан сүнньүнэн дорҕоонун тутулунан (вокализмынан), кыратык лиэксикэтинэн уонна кырамаатыкатынан уратылаах. Таддьыык тылын кытта толору сөп түбэһэрин кэриэтэ, суруга-бичигэ эрэ уратылаах, таддьыык тыла кириллицаны туһанар буоллаҕына, дарии бэйэтин суругун-бичигин туһанар (араап-перс суругуттан кыра уратылаах). Дарии, перс уонна таддьыык тылын билээччилэр бэйэ-бэйэлэрин судургутук өйдүүллэр.