Харлампьева Наталья Ивановна

Наталья Ивановна Харлампьева — саха норуодунай бэйиэтэ, Саха Сирин суруйааччыларын сойууһун бэрэссэдээтэлэ, Россия суруйааччыларын Сойууһун чилиэнэ.

Харлампьева Наталья Ивановна

Олоҕун олуктара

1952 сыллаахха балаҕан ыйын 1 күнүгэр Маҕан сэлиэнньэтигэр төрөөбүт. Саха государственнай университетын историко-филологическай факультетын кэтэхтэн үөрэнэн бүтэрбит.

1976 сыллаахха бастакы хоһооннорун хомуурунньуга — "Аэро­план" — күн сирин көрбүтэ. Бу хоһооҥҥо бастакы холонуута саха ытык поэттарын — Семен Данилов, Семен Руфов, Михаил Тимофеев — биһирэбил сыаналарын ылбыта. «Кыһыл ньургуһун» хоһооннорун хомуурунньуктарын иһин Саха Сирин Комсомолун бириэмийэтигэр тиксибитэ.

1988 сылтан ССРС суруйааччыларын сойууһун чилиэнэ. Хоһоонноро араас омук тылларыгар тылбаастаммыттара.

Үлэлээбит сирдэрэ

• Маҥан аэропордугар таһаҕаһы таһыы сулууспата.
• "Северная трасса" хаһыат.
• ССКП обкома, бэчээт секторын инструктора.
• Кэбээйи райкомугар секретарь.
• "Кыым" хаһыат, культура салаатын сэбиэдиссэйэ.
• Саха Сиринээҕи кинигэ кыһата, главнай редактор.
• «Саха Сирэ» хаһыат, главнай редактор бастакы солбуйааччыта.
• "Далбар Хотун" сурунаал, главнай редактор.
• «Саха Сирэ» хаһыат, главнай редактор.
• 2001 с. — Саха Сирин культуратын уонна духовнай сайдыытын миниистирин бастакы солбуйааччыта.^[1]
• 2003-2023 — Саха Сирин суруйааччыларын союhyн бырабылыанньата, бэрэссэдээтэл.
• 2012 сылтан — Саха Сирин Ил Дарханын сэтинньи 15 күнүнээҕи 1716 №-дээх Уурааҕынан Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Ил Дархан сүбэһитинэн анаммыт.^[2]

Библиография

Хоһооннорун хомуурунньуктара

• Аэроплан: Хоhооннор. — Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1976. — 24 с.
• Дьол сибикитэ: Хоhооннор. — Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1981. — 31 с.
• Кыhыл ньургуhун: Хоhооннор, поэмалар. — Якутскай: Кинигэ изд-вота, 1986. — 79 с.
• Дьэҥкир киэhэ. Хоhооннор, поэмалар. — Якутскай, 1990
• Атырдьах ыйа: Хоhооннор. — Дьокуускай: Бичик, 1994. — 64 с.
• Дьол кымыhа: Хоhооннор. — Дьокуускай: Бичик, 1999. — 286 с.
• Дьэнкир сурук. — Дьокуускай: Сахаполиграфист, 2001. — 109 с.
• Ночной полет. Стихи. / Пер. Я.Козловского. — M.,1980
• Красный подснежник. Стихи, поэмы. — М., 1988
• Тоҕус дьоҕус тойук. Дьокуускай : Бичик, 2015. – 125 с. : ил.

Хаһыаттарга, сурунаалларга бэчээттэммит хоһоонноро

• Поэт сирдээҕи аанньала: Эссе [А.С. Пушкиҥҥа ананар] // Саха сирэ. — 1999. — Ыам ыйын 28 к.
• Атырдьах ыйа: Хоhоон // Саха сирэ. — 1998. — Атырдьах ыйын 6 к.
• Дьол дьикти музыкатын, устугас иэйиитин сүрэхпэр бигээммин: Хоhооннор // Саха сирэ. — 1998. — Бала5ан ыйын 3 к.
• Олохтон кэлэйимиэххэ: Хоhооннор // Саха сирэ. — 1998. — Кулун тутар 7 к.
• Саха итэҕэлэ; Төрдүм туhунан: Хоhооннор // Чолбон. — 1990. — N 4. — С. 50—52
• Мин эhэм олоҥхоhут эбитэ үhү; Ч. Айтматов "Плахатын" ааҕа олорон; Афганецтарга: Хоhооннор // Хотугу сулус. — 1989. — N 1. — С. 68-69
• Эрэй ыарыы; Доҕоруом, ити эн буолбатах!: Хоhооннор // Хотугу сулус. — 1984. — N 9. — С. 64—66
• Кыhыл ньургуhун: Көрсyhүү туhунан хоhооннор // Хотугу сулус. — 1983. — N 3. — С. 40—41
• Сылаас дьиэ туhунан; Романсы yтyктyy: Хоhооннор // Хотугу сулус. — 1979. — N 3. — С. 49—50
• Күhүҥҥү ардахтар: Хоhоон // Хотугу сулус. — 1977. — N 8. — С. 55
• Аахтым..; Дьылҕам араастаан эрийдэ…; Бастакы аэроплан; Сотору-сотору; Уоскутуу; Аhыныма; Олоҕу көнөтүк өйдүүрүм…; Мин билэбин; Кыhын: Хоhооннор // Эдэр коммунист. — 1975. — Сэтинньи 12 к.
• Өйдүүрүҥ дуу, умнубутуҥ дуу: Хоhооннор // Эдэр коммунист. — 1975. — Муус устар 6 к.

Н. И. Харлампьева туһунан

• Билсиҥ: Наталья Харлампьева // Хотугу сулус. — 1989. — N 1. — C. 68.
• Винокурова У. Өйдөөх сүрэх сэhэнэ // Саха сирэ. — 2001. — Ыам ыйын 24 к.
• Ойуку. Поэт күhүөрү сайына // Чолбон. — 1997. — N 8. — С. 87—89.
• Поэтесса айар биэчэрэ // Кыым. — 1985. — Муус устар 5 к.
• Титов В. Посвящение // Молодежь Якутии. — 1985. — 4 апр.
• Титов В. Поэзия сиэдэрэй быыhын сэгэтэр... // Эдэр коммунист. — 1985. — Муус устар 3 к.
• Урсун. Наталья Харлампьева: Хоhоон // Урсун. Саха былыта: Хоhооннор. — Дьокуускай, 1999. — С. 79.
• "Хаалыа арай хаарыан тыл": [Интервью / Кэпсэттэ А. Назаров] // Эдэр саас («Саха Cирэ» хаh. сыh.). — 1996. — Кулун тутар 6 к.
• Это то, что досталось в наследство: [Беседа / Записала А. Борисова] // Якутия. — 1997. — 27 дек.
• «Изречь бы мне верное слово…» Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 4 күнүгэр.
• Стихам ее присущи мудрость и мужество
• Народные депутаты Якутии поздравили Наталью Харлампьеву Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 5 күнүгэр.

Наҕараадалара уонна ытык ааттара

• Саха Өрөспүүбүлүкэтин норуодунай поэта (2002).
• Российскай Федерация культуратын үтүөлээх үлэһитэ
• Саха Өрөспүүбүлүкэтин культуратын үтүөлээх үлэһитэ.
• Саха комсомолун бириэмийэтин лауреата.
• Казахстан "Алаш" литературнай литературнай бириэмийэтин лауреата.
• Россия Улахан литературнай бириэмийэтин лауреата^[3] (2003), кэнники сыллардааҕы хоһооннорун таһаарыыларын иһин
• А. Т. Твардовскай аатынан бириэмийэ лауреата (2003).
• А. С. Пушкин мэтээлэ
• П. А. Ойуунускай аатынан Саха Өрөспүүбүлүкэтин Государственнай бириэмийэтин лауреата (2021)^[4].
• Маҥан бөһүөлэгин Ытык гражданина^[5]
• Горнай улууһун Ытык олохтооҕо^[6]

Өссө маны көр

• Саха норуодунай суруйааччыларын тиһигэ
• Саха норуодунай поэттарын тиһигэ

Быһаарыылар

1. Биографический интернет-справочник якутской литературы:50 лет со дня рождения Н. И. Харлампьевой Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 5 күнүгэр.
2. Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Указ Президента Республики Саха (Якутия) «О советнике Президента Республики Саха (Якутия)»
3. Сайт «Русское воскресение»:Объявление лауреатов за 2003 год Архыыптаммыт 2012, Ыам ыйын 11 күнүгэр.
4. О присуждении Государственной премии Республики Саха (Якутия) имени П.А. Ойунского
5. Централизованная библиотечная система ГО «Город Якутск»:Из истории села Маган
6. Официальный информационный портал Республики Саха (Якутия):Почетные граждане, известные люди Горного улуса Архыыптаммыт 2014, Кулун тутар 14 күнүгэр.

Сигэлэр

• Исторический, культурологический журнал «Илин», № 3(44) — 2005:Наталья Харлампьева:Высокий полёт
• Писатели земли Олонхо Архыыптаммыт 2007, Алтынньы 12 күнүгэр.
• Биографический интернет-справочник якутской литературы:50 лет со дня рождения Н. И. Харлампьевой Архыыптаммыт 2016, Кулун тутар 5 күнүгэр.
• Федеральный информационный портал «SakhaNews»:Наталья Харлампьева отметила свой юбилей
• Наталья Харлампьева: “Санаа кыайар буоллаҕына, туохтан да иҥнибэккин” — «Кыым» — 21.09.2012
• Народный поэт Якутии Наталья Харлампьева: «Я рада, что растет пополнение писательского сообщества, эти люди будут болеть душой за якутскую литературу» — «Труд» на Дальнем Востоке» — 02.10.2012
• Сильная женщина Наталья Харлампьева — «Якутия» — 07.09.2012