Домбра

Домбра өссө Домбура эбэтэр тамбура диэн аатыыллар (каз. домбыра узб. dombira) казахтарга, узбектарга, туркменнарга, , башкирдарга уонна ногайдарга туттуллар уһун грифтэрдээх устурууналаах инструмент. Домбра хомус уонна дутар инструменнары кытта уопсай көстүүлээх уһун синньигэс моойторук уонна уһатыллыбыт корпус көрүҥэ. Бу сүнньүнэн биллэр инструмент түүр уонна Иран норуоттарыгар ону тэҥэ Казахстааҥҥа, Узбекистааҥҥа, Таджикистааҥҥа, Туркменистааҥҥа, Афганистааҥҥа уонна Пакистан курдук киин Азия дойдуларыгар тарҕаммыт.

Домбра араас регионнарга кыра уратылаах. Казах домбрата ладалаах, онно илиитинэн эбэтэр хас биирдии струнаны арааран ылан араас инструмент сүрүн ньуурун дьөлө анньан оонньууллар. Оттон устурууна үгэс курдук, иҥииртэн оҥоһуллар, аныгы домбралар нейлон сүүрүгүн туһаныы оҥоһуллаллар. Биир биллэр домбра оонньооччутат Казах музыкальнай культуратын сайыннарыыга улахан сабыдыаллаах Казахстаҥҥа уонна кыраныысса таһыгар биллэр Казахстан народнай музыкант уонна композитор Курмангазы Сагырбайылы этэ, кини "Адай" диэн ааттаах музыкальнай композицията Казахстааҥҥа уонна атын дойдуларга биллэр.

2012 сылга электродомбра айбыттара.^[1]

Туркестаннар уонна бадахашанскай домбралар лаадата суохтар^[2] сүнньүнэн тутовай или абрикосовай мастан биир кэлимиттэн быһыллар. Домбраны охсуунан инструменынан охсуу тыаһыан оонньууллар. Аныгы домбра нейлон былыргы кэмҥэ кыыл оһоҕоһуттан оҥоһуллара. Кини ханнык эрэ лааҕынан сабыллыбат, атын түүр инструменнарыгар майгынныыр кыратык киэргэтиллэр.

Оннук инструмент Волга татаардарыгар уонна башкирдарга баар. Толорооччу бары струналары тэбис-тэҥҥэ охсор. Үөһээ сүүрүк синньигэс бурдоннай туону, алын струналарынан мелодияны толорор. Домбра сольнай да, ансамбльга да туһаныллар инструмент буолар.

Элбэх норуот уонна региональнай настройкалар баар буоланнар, академическай концерттарга туттуллар саамай тарҕаммыт Казаах домбрата буолар.

Домбралар араас классификациялаахтар, холобур, ырыа ыллыырна 8-9 лаадалах домбралар бааллар. Күскэ (казах традиционнай ырыата) аналлаах домбралар 20-тэн тахса лаадалаахтар.^[3]