From Wikipedia, the free encyclopedia
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
धाराशिव जनपद (मराठी: धाराशिव जिल्हा, आङ्ग्ल: Dharashiv District), पुरातनं नाम उस्मानाबाद्-जनपद, महाराष्ट्रराज्ये स्थितं मण्डलम्। अस्य मण्डलस्य केन्द्रं धाराशिव इत्येतन्नगरम्। तुळजापुर इति तीर्थस्थानार्थं प्रसिद्धमिदं मण्डलम्।
धाराशिव जनपद धाराशिव जिल्हा उस्मानाबाद् जनपद | |
|---|---|
|
जनपद | |
| धाराशिव जनपद | |
 नळदुर्गतः दृश्यम् | |
.svg) महाराष्ट्रराज्ये धाराशिव जनपद | |
| Coordinates (धाराशिव): -18.40°उत्तरदिक् 76.40°पूर्वदिक् | |
| देशः |
 भारतम् |
| राज्यम् | महाराष्ट्रम् |
| विभागः | मराठवाडा |
| मुख्यालयः | धाराशिव |
| उपमण्डलानि | धाराशिवम् (उस्मानाबाद्), तुळजापुरम्, उमरगा, लोहारा, कळम्ब, भूम, वाशी, पराण्डा |
| Government | |
| • Body | उस्मानाबाद्-मण्डलपरिषद् |
| • जनपदाधिकारी | श्री कौस्तुभ दिवेगावकरः |
| Area | |
| • Total | ७,५६९ km२ |
| Population (२०११) | |
| • Total | १६,५७,५७६ |
| • Density | २२०/km२ |
| जनसङ्ख्याशास्त्रम् | |
| • साक्षरता | ७६.३३% |
| • लिङ्गानुपातः | ९२० |
| Time zone | UTC+५:३० (भा॰मा॰स॰) |
| Website | धाराशिव जनपद |
धाराशिवमण्डलस्य विस्तारः ७,५१२ च.कि.मी. मितः अस्ति । अस्य मण्डलस्य पूर्वदिशि लातूरमण्डलं, पश्चिमदिशि सोलापुरमण्डलम्, उत्तरदिशि बीडमण्डलं, दक्षिणदिशि कर्णाटकराज्यम् अस्ति । अस्मिन् मण्डले ६०० मि.मी. मितः वार्षिकवृष्टिपातः भवति । अस्मिन् मण्डले माञ्जरा, तेरणा, बोरी, बाणगङ्गा, मन्याड, तावरजा, सीना इत्येताः नद्यः सन्ति ।
अस्य मण्डलस्य ८०.१३% जनसङ्ख्या कृषिकार्ये रता दृश्यते । यवनालः(ज्वारी), कार्पासः, इक्षुः, कलायः, गोधूमः, तूर, माषः, चणकः 'अळशी' इत्यादीनि अस्य मण्डलस्य प्रमुखसस्योत्पादनानि सन्ति ।
धाराशिवमण्डलस्य जनसङ्ख्या(२०११) १६,६०,३११ अस्ति । अस्मिन् ८,६१,५३५ पुरुषाः ७,९६,०४१ महिलाः च सन्ति । अस्मिन् मण्डले प्रति च.कि.मी. मिते क्षेत्रे २२१ जनाः वसन्ति अर्थात् अस्य मण्डलस्य जनसङ्ख्यासान्द्रता प्रति च.कि.मी. २२१ जनाः । २००१-२०११ दशके अस्मिन् मण्डले जनसङ्ख्यावृद्धिः ११.६९% आसीत् । अत्र पुं-स्त्री अनुपातः १०००-९२० अस्ति । अत्र साक्षरता ७६.३३% अस्ति ।
अस्मिन् मण्डले अष्ट उपमण्डलानि सन्ति । तानि-
मण्डलेऽस्मिन् बहवः जनाः कृष्यवलम्बिनः सन्ति । मण्डलेऽस्मिन् मराठी, कन्नड, ऊर्दू च इत्यादयाः भाषाः आधिक्येन व्यवहाररूढाः । मण्डलेऽस्मिन् सुविधा-अभावात् उद्यमानां विकासः न जातः । अतः जनानां जीवनपद्धतिः ग्रामीणा दृश्यते । अत्रस्थाः केचन जनाः उपजीविकारूपेण पर्यटनव्यवसायम् आचरन्ति यतो हि मण्डलेऽस्मिन् बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति पर्यटनस्थानेषु तुळजापुर इति अन्यतमम् ।
मण्डलेऽस्मिन् बहूनि प्रसिद्धानि वीक्षणीयस्थलानि सन्ति । यथा -
१ तुळजाभवानी-मन्दिरम्
२ सन्त गोरोबा-मन्दिरम्
३ धाराशिव-लयनानि
४ नळदुर्गः
५ परान्दा-दुर्गः
६ कुन्थलगिरी-जैनमन्दिरम्
