![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Hoysala_file.jpg/640px-Hoysala_file.jpg&w=640&q=50)
होय्सळवंशः
From Wikipedia, the free encyclopedia
फलकम्:Infobox former country/autocat
होय्सळवंशः ಹೊಯ್ಸಳವಂಶ | ||||
साम्राट् | ||||
| ||||
Flag | ||||
![]() | ||||
राजधानी | द्वारसमुद्रम् (हळेबीडु) | |||
भाषाः | कन्नडभाषा, | |||
धर्मः | सनातनधर्मः | |||
Government | एकप्रभुत्वम् | |||
हतिहासः | ||||
- स्तम्भित | क्रि.श. १००० | |||
- Earliest records | ||||
- Disestablished | क्रि.श. १३४६ | |||
होय्सळवंशः क्रि.सा. १०००तः क्रि.श. १३४६पर्यन्तं दक्षिणभारतस्य कांश्चन प्रदेशान् प्रशासितवान् राजवंशः । होय्सळानां राजधानी द्वारसमुद्रम् एतत् अद्यतनस्य हासनमण्डलस्य हळेबीडुप्रदेशः भवति । जानपदानां विश्वासः यत् होय्सळसाम्राज्यस्य संस्थापकः सळ इति कश्चित् वीरः । चातित्र्यकदृष्ट्या अस्य नाम नृपकामः इति ऊहितम् । होय्सळसाम्राज्यस्य विस्तरणं प्रथमतया विनयादित्यः कृतवान् (क्रि.श. १०४७तः १०९८) होय्सळसाम्राज्यस्य अतिप्रसिद्धः राजा बिट्टिदेवः तस्य प्रसिद्धिः विष्णुवर्धनः इति नम्मा अभवत् । (क्रि.श. १११०-११४२) तस्य प्रशासनकाले होय्सळसाम्राज्यम् अद्यतनं कर्णाटकराज्यस्य बलिष्टं साम्राज्यम् अभवत् । अपि च पाश्वराज्ये अपि विस्तृतम् अभवत् । विष्णुवर्धनस्य काले कलायाः शिल्पकलायः च प्रोत्साहनम् अधिकम् आसीत् । अस्य पत्नी शान्तला ख्याता भरतनृत्यकलावती शिल्पकलासक्ता च । अस्य काले एव होय्सळानां शिल्पकलावैभवम् उत्कर्षं गतम् । अस्मिन् काले एव शिल्पकलायाः अत्युन्नतनिदर्शनानि उद्भूतानि । हळेबीडुप्रदेशस्य होय्सळेश्वरदेवालयं निर्मातुं ८६वर्षाणि उपयुक्तानि । तथैव बेलूरुप्रदेशस्य चेन्नकेशवदेवालयः १०३वर्षाणां तेषां परिश्रमाणां फलम् । होय्सळशिल्पकलायां दक्षिणोत्तभरतस्य शैल्योः मिश्रणं दृश्यते । होय्सळदेवालयेषु सहस्राधिकसुन्दरक्षदनानि सन्ति । देवालयाः होय्सळसाम्राज्यस्य सम्प्रदायः एव । वीरबल्लाळस्य (क्रि.श. ११७२-१३४६) काले होय्सळसाम्राज्यं दक्षिणभारते बलिष्टम् अभवत् । तदनन्तरकले होय्सळसाम्राज्यं विजयनगरसाम्राज्येन, सुल्तानैः सह स्पर्धितुम् आरभत । फलरूपेण होय्सळसाम्राज्यं क्रि.श. १३४६तमवर्षे अन्तमपश्यत् ।