Imiterere y'ubutaka, izwi kandi nka pedogenezi, ni inzira yo kuvuka k'ubutaka nkuko bigengwa n'ingaruka z'ahantu, ibidukikije, n'amateka. Ibikorwa bya biogeochemiki ikora kugirango ikore kandi isenye gahunda ( anisotropy ) mubutaka. Ihinduka riganisha ku iterambere ryibice, byitwa ubutaka butambitse, bitandukanijwe nibitandukaniro ryamabara, imiterere, imiterere, na chimie . Ibiranga bibaho muburyo bwo gukwirakwiza ubwoko bwubutaka, bukorwa mugusubiza itandukaniro ryibintu byubutaka. [1]

Thumb
Imiterere y'ubutaka

Pedogenezi yizwe nkishami rya pedologiya, ubushakashatsi bwubutaka mubidukikije. Andi mashami ya pedologiya ni ubushakashatsi bwimiterere yubutaka, no gutondekanya ubutaka . Ubushakashatsi bwa pedogenezi ni ngombwa mu gusobanukirwa uburyo bwo gukwirakwiza ubutaka muri iki gihe ( geografiya yubutaka ) no mubihe bya kera ( paleopedologiya ).

Incamake

Thumb
Akuma kifashishwa mu gupima ubutaka.

Ubutaka butera imbere binyuze murukurikirane rwimpinduka. [2] Intangiriro ni ikirere cyibikoresho byababyeyi byegeranijwe. Mikorobe zitandukanye zubutaka ( bacteria, archaea, fungi ) zirisha ibintu byoroshye ( intungamubiri ) zirekurwa nikirere, kandi bigatanga aside irike hamwe na poroteyine kabuhariwe bigira uruhare mu guhangana n’ikirere. Basize kandi ibisigazwa kama bigira uruhare mukurema humus . [3] Imizi y'ibiti hamwe na mycorrhizal fungi ya symbiotic nayo irashobora gukuramo intungamubiri mumabuye. [4]

Ibyo wamenya kubutaka

Imiterere yubutaka iterwa byibura nibintu bitanu bya kera bifitanye isano nihindagurika ryubutaka. Nibo: ibikoresho byababyeyi, ikirere, imiterere yubutaka (ubutabazi), ibinyabuzima, nigihe. [5] Iyo byerekeranye nikirere, ibinyabuzima, ubutabazi, ibikoresho byababyeyi, nigihe, bigize incamake CLORPT. [6]

Ubutaka busanzwe bwababyeyi ibikoresho byamabuye y'agaciro ni :

  • Quartz : SiO 2
  • Calcite : CaCO 3
  • Feldspar : KAlSi 3 O 8
  • Mika (biotite): K(Mg,Fe)</br> K(Mg,Fe) (AlSi</br> K(Mg,Fe) O.</br> K(Mg,Fe) ) (F, OH)</br> K(Mg,Fe)
Thumb
Igishushanyo gisobanura evapotranspiration.

Inagruka zIkirere kubutaka

Wikiwand in your browser!

Seamless Wikipedia browsing. On steroids.

Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.

Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.