![cover image](https://wikiwandv2-19431.kxcdn.com/_next/image?url=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Nietzsche1882.jpg/640px-Nietzsche1882.jpg&w=640&q=50)
Friedrich Nietzsche
From Wikipedia, the free encyclopedia
Friedrich Wilhelm Nietzsche (* ils 15 d’october 1844 a Röcken sper Lützen; † ils 25 d’avust 1900 a Weimar) è stà in filosof, poet e filolog classic tudestg.
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/Nietzsche1882.jpg/640px-Nietzsche1882.jpg)
![Thumb image](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/26/Friedrich_Nietzsche_Signature.svg/220px-Friedrich_Nietzsche_Signature.svg.png)
Cun 24 onns è Nietzsche daventà professer per filologia classica a Basilea. Gia diesch onns pli tard ha el remess la professura pervi da malsognas ch’al han accumpagnà durant si’entira vita. A partir da quel mument è el viagià sco autur anc relativamain nunenconuschent e senza patria tras la Frantscha, l’Italia, la Germania e la Svizra. A partir da 45 onns ha el patì d’ina greva malsogna psichica. Per il rest da sia vita è el stà incapabel da lavurar e dependent da tgira. El è vegnì tgirà bel e bain in decenni da sia mamma e da sia sora, avant ch’el è mort cun 55 onns. Ch’el è daventà renumà l’entschatta dals onns 1890 n’ha el betg pli realisà conscientamain.
Oravant tut la filosofia da Schopenhauer ha impressiunà il giuven Nietzsche. Pli tard ha el analisà detagliadamain las opiniuns da quest filosof ch’èn savens vegnidas interpretadas falladamain sco pessimissem. A basa da l’occupaziun cun Schopenhauer ha Nietzsche tschentà en il center da sia filosofia in optimissem radical. Si’ovra crititgescha cleramain la morala, la religiun, la filosofia, la scienza e furmas da l’art. La cultura contemporana era en ses egls pli flaivla che quella da la Grezia antica. Cun sia critica ha Nietzsche adina puspè gì en mira la morala e la metafisica cristiana e platonica. El ha mess en dumonda la valur da la vardad insumma ed ha cunquai fullà via ad ideas filosoficas modernas e postmodernas. Er ils concepts da Nietzsche dal ‹suruman›, da la ‹voluntad a la pussanza› u dal ‹return etern› procuran fin oz per discussiuns ed interpretaziuns.
Il patratgar da Nietzsche ha gì effect lunsch sur la filosofia or e vegn fin oz interpretà e valità sin las modas las pli differentas. Sias publicaziuns n’han betg ina sistematica rigurusa; savens ha el duvrà l’aforissem per exprimer ses patratgs. Grazia a ses stil da prosa sco era grazia a sias poesias ed al stil liric e patetic dad Also sprach Zarathustra è el vegnì renconuschì era sco scriptur. L’interess biografic e psicologic per la persuna da Nietzsche è cleramain pli grond che tar auters filosofs.