د کروز توغندیو دفاعي سيستم

د کروز توغندیو د برید مخ را گرځونې سېسټم انګليسي ژبه: Joint Land Attack Cruise Missile Defense Elevated Netted Sensor System‎ دا د کروز توغندیو د مخ گرځونې سسټم دی چې د یو رادار لرونکی وي او د دوښمن د احتمالي بریدونو لپاره طراحي شوی دی.^[۱]. دا سېسټم په هوا کې د یو بالون چې د خپل مرکز (بحري ځواکونو یا نورو ځمکني ځواکونو) سره وصل دی؛ کار کوي او نږدې ۴۰۰ کیلو مټره ساحه تر پوشش لاندې راولي.

د کروز توغندیو دفاعي سيستم
ډول	له ځمکې څخه هوا ته اوږده واټن توغندیو او د نورو ګواښونو د کشف وړتیا هوا کې دریدونکی بالون
اصلي  ځای	امريکا متحده ايالات
د خدمت تاریخچه
په خدمت کې د	ډسمبر 2014-تر اوسه
ګټه اخيستل سوی د	متحده ايالات اردو
د توليد تاريخ
طراح	رایټیون, ت‌س‌و‌م
ډیزاین شوی	1998
جوړوونکی	رایټیون
د هر واحد قېمت	175 میلونه امریکایی ډالره (په اوسط واحد ارزښت)
تولید شوی	2009 (بلاک 1) او 2011 (بلاک 2)
جوړ شوي شمېر	4
ډولونه	1
مشخصات
وزن	۷٬۰۰۰ پونډ (۳٬۲۰۰ kغ)
اوږدوالی	242 فوټ یا ۷۷ يارد (۷۰ م)
قطر	~۸۰ فوټه (۲۴ م)
اصلي تسلیحات	هيڅ
ثانوي تسلیحات	هيڅ
سپاره ظرفیت	۳٬۵۰۰ پونډ (۱٬۶۰۰ kغ)
تمديد	د ځمکې پر مرکز څو نوري فایبر تړنې
محرک	هیڅ
سونګ ظرفیت	هیڅ
پرواز چت	۱۰٬۰۰۰ فوټه (۳٬۰۰۰ م)
پیل پلاتفورم	حلقوی کیبل

په افغانستان کې دا سیستم

د امریکی او نورو نړیوالو ځواکونو له خوا هم دا سېسټم د ۳ میلیاردو ډالرو په ارزښت نصب شوی. د افغانستان په اکثرو ولایتونو کې دا سېسټم فعاله شوی دی؛ آن د کابل ښار په منځ کې هم یو لړ پوځي مرکزونو پر سر نسب ښکاري.

‌ډېری افغانان فکر کوي چې دا بالونونه د دوي د امنیت لپاره دي او ښارونو ته د ترهگرو د مخنیوي لپاره نصب شوي دي، خو حقیقت دا دی چې دا بالونونه روسیې او چین د کروز توغندیو د مخ گرځونوې لپاره نصب شوي دي.

دا دفاعی سیسټم صرف ددفاع لپاره هم نه دی، دا د خکو په کورونو او او ځایونو کی دننه د کتلو توانایی هم لری، دا سېسټم د امریکا د اساسی قانون له پلوه اجازه نه لری چی د امریکا د ښارونو او یا د خلگو د اوسیدنی د سیمو په شاوخوا کی ودرول سی، او د افغانستان د اساسی قانون او یا د اسلامی نظره ددی اجازه هم نسته چی د چا د کور دننه بغیر له اجازی وهم ګوری، خو د افغانستان د هغه مشرانو له وجهی کوم چی پر لویو ځایونو يا چوکیانو ناست هغو د خلکو په خوله دا خبره ورکړی چی بلکی دا سیسټم یوازی زموږ د امنیت لپاره دی، امریکایی ځواکونو یا ناټو ددی له لاری د افغانستان د خلکو د کورونو شخصی فلمونه او انځورونه ا خیستی، کوم چی د افغانستان د قانون خلاف کار او یو لوی جرم دی