په ۲۰۰۸ کال کې په کابل سرینا هوټل برید

په کابل سرینا هوټل برید د ۲۰۰۸ کال د جنوري په ۱۴ مه نېټه د کابل سرینا هوټل په لوبغالي باندې یو بريد پیل شو و چې طالبانو یې پړه پر غاړه واخیسته.

د برید پر مهال د ناروې د بهرنیو چارو د وزیر جوناس ګهر سټور په مشرۍ یو پلاوی په هوټل کې اوسېده. په دې برید کې د نارویژي خبریال کارسټن توماسن په ګډون شپږ کسان ووژل شول، او شپږ تنه نور ټپیان شول.

کابل سرینا هوټل د افغانستان په کابل کې یو پنځه ستوریز هوټل دی چې د سرینا هوټلونو په لړۍ پورې اړه لري او د مونټریال د آرکوپ ګروپ د انجينرانو له خوا ډیزاین شوی او په ۲۰۰۵ کال کې د بیا پرانستلو راهیسې د نړیوالو رسنیو د کارکوونکو او سیاستوالو لخوا کارول کېږي. دا هوټل په افغانستان کې د استرالیا د سفارت  استوګن ځای هم دی.^[۱]

جزیات 

برید

درې تنو چې د پولیسو یونیفورم یې په تن و، په ځايي وخت د ماښام په ۶:۳۰ بجو، ، ګډوډي رامنځته کړه په داسې حال کې چې څلورم کس د هوټل انګړ ته ننوت ترڅو خپل ځانمرګي واسکټ ته چاودنه ورکړي. د طالبانو وياند ذبيح الله مجاهد وویل، چې دغه وسله وال په AK-47  اتومات ټوپکو، لاسي بمونو او چاودېدونکو جاکټونه سمبال وو. وروسته له هغه چې له هوټل څخه بهر موټر بم چاودنه وشوه، وسله والو د ودانۍ دننه ډزې پیل کړې. د ناټو د يوه وياند په وينا، د ودانۍ یو ساتونکی په دې بريالي شو چې يو وسله وال، هوټل ته د ننوتلو مخکې ووژي.^{[۲][۳][۴][۵]}

دوه تنو وسله والو له هوټل څخه بهر، په ساتونکو لاسي بمونه وغورځول او بیا هوټل ته نن ووتل. هوټل ته له ننوتلو سره سم، یوه وسله وال، ځانمرګي واسکټ ته چاودنه ورکړه، په داسې حال کې چې یو بل، چې د افغان پولیسو یونیفورم یې پر تن و، د کلاشنيکوف  ډزې پیل کړې.^[۶][۷]

نارویژي عکاس سټیان سولم څرګنده کړه چې هغه د هغو کسانو له ډلې و، چې له لفټ څخه د وتلو په حال کې  د یو تن چې د افغان پولیسو یونیفورم یې په تن و، د ډزو هدف وګرځېد. د ناروې د بهرنیو چارو وزارت ویاندې ایني لین ډیل سنډسټن د څرګنونو پر بنسټ  د ناروې چارواکي له ریسپشن څخه یو پوړ ښکته په یوه غونډه کې وو چې د ډزو او "لویې چاودنې" غږ یې واورېد.^[۸][۹]

داسې انګېرل کېږي چې اورپکو پلان درلود چې د هوټل ورزش ځای او د سونا برخه په نښه کړي چې زیاتره بهرنيان ترې ګټه اخیسته.^[۱۰]

امریکايي او افغان ځواکونه له برید وروسته د پېښې ځای  ته راغلل چې د هوټل شاوخوا سيمه یې کلابنده کړه او د پاتې بریدګرو په لټه کې شول. خصوصي امنیتي قراردادیان چې د متحده ایالاتو د بهرنیو چارو وزارت  په ټوله نړۍ کې د شخصي محافظتي خدماتو ټیم هامر 4 QRF لخوا ګمارل شوي وو له لومړیو غبرګون کوونکو څخه وو چې د پېښې ځای ته راورسېدل، او د رسېدو سره سم یې د په هوټل کې منظمه کوټه په کوټه تصفیه پیل کړه. دوی په زرهي لنډ کروزر او نیمه ښاري موټرو کې له ۲۰ څخه ډیر بهرني اتباع تخلیه کړل. په کابل کې د آيساف ناروېژي ځواکونو له هوټل څخه ټپيان او نور کسان را ايستل. نارویژیانو د تخلیې پر مهال دوه زغره والو موټرونه، یو سیسو XA-186 او یو د ګزمې موټر، چې یو ډاکټر او یوه نرس هم پکې شتون درلود وکارول.^[۱۱][۱۲]

مرګ ژوبلې 

د ملیت پر بنسټ  مرګ ژوبلې
هېواد	شمېر
ناروې	۱
افغانستان	۲
فلیپین	۱
متحده ایالات	۱
مجموع	۵

ویل کیږي چې شپږ تنه ووژل شول او شپږ نور ټپیان شول. په برید کې دوه نارویژیان په ډزو ویشتل شول او سخت ټپیان شول. له دوی څخه یو د ډاګبلادیت خبریال کارسټن تامسن و، چې درې ګولۍ  ویشتل شوی و او وروسته  د ټپونو له امله مړ شو. بل یې د ناروې د بهرنیو چارو د وزارت یو نارینه کارکوونکی و. دوی په کابل کې د آیساف د چک جمهوریت ساحوي روغتون ته د ناروېژي  سرتېرو له خوا  ولېږدول شول، چې توماسسن د ټپونو له امله د جراحي په جریان کې هلته مړ شو.^{[۱۳][۱۴][۱۵][۱۶]}

په برید کې د هوټل دوه ساتونکي هم ووژل شول او همدارنګه د هوټل یوه فلیپیني ښځینه کارکوونکې او یو امریکایی تبعه، تور هیسلا، چې د ډیویډ وو بل براډلي او بل کلنټن لپاره د اوږدې مودې لپاره سیاسي کمپاین کوونکی و، د دوی په منځ کې شتون درلود.^{[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰]}

یو بریدګر د امنیتي ځواکونو له خوا ووژل شو او بل یې په خپله چاودنه کې له منځه لاړ. د متحده عربي اماراتو یو دیپلومات په ګېډه  ویشتل شوی و چې سخت ټپي و.^[۲۱]

مرتکبین

له برید وروسته هوټل ته یوه غربي ډاکټر ورغلی چې ویې ویل له څلورو بریدګرو څخه یو په دالان کې په ډزو وژل شوی و، یوه یې په انګړ کې ځان ته چاودنه ورکړې، یوه یې  چې ظاهراً په غلطۍ سره د هوټل په بام ځان قفل کړی و خو وروسته  یې خپل ځانمرګي واسکټ ته چاودنه ورکړې وه.  او څلورم د پېښې له ځایه له تښتېدو وروسته د امنیتي ساتونکو له خوا ونیول شو.^{[۲۲][۲۳][۲۴]}

د بهرنیو چارو وزیر جوناس ګهر سټور

د ناروې د بهرنیو چارو وزیر جوناس ګهر سټور د برید په وخت کې د ناروې د بهرنیو چارو د وزارت له یو لوی پلاوي سره په سرینا هوټل کې اوستوګن و. د ناروې د پولیسو د امنیتي خدماتو ساتونکو تر دالان لاندې یو پوړ کې، د ناستې  ګډون کوونکو ته امر وکړ چې  په ځمکه پروت وکړي. په داسې حال کې چې دوی په ځمکه پروت کړی و، په اتاق د بريد  په صورت کې، ساتونکي د وسلو کارولو ته چمتو وو. ^[۲۵][۲۶]

وروسته پلاوی د هوټل په زیر زمينی کې د بمونو ضد  خوندي ځای ته ولېږدول شو. د برید پر مهال سټور د افغانستان د بشري حقونو د کمیسیون له مشر سره خپله ناسته پیل کړې وه.^[۲۷][۲۸]

وروسته د ملګرو ملتونو سرمنشي بانکي مون څرګنده کړه چې د برید هدف د ناروې د بهرنیو چارو وزیر جوناس ګهر سټور په مشرۍ پلاوی  و. په داسې حال کې چې طالبانو بېلابېلې څرګندونې وکړې، یوې سرچینې ادعا کړې چې د ناروې د بهرنیو چارو وزیر د برید هدف نه و، که څه هم د ناروې رسنیو وویل چې طالبانو غوښتل په سرینا په داسې حال کې هوټل برید وکړي چې سټور هلته اوسیده ترڅو په نړیواله کچه وحشت رامنځته کړي. ^{[۲۹][۳۰][۳۱][۳۲]}

سټور د امنیتي دلایلو له امله له برید یوه ورځ وروسته افغانستان ته خپل پاتې سفر لغوه کړ.^[۳۳]

نړیوال غبرګونونه

هېوادونه 

• ناروې – جینس سټولټنبرګ د ناروې لومړي وزیر پر هوټل برید په کلکو ټکو محکوم کړ او ویې ویل: " دا د ملکي وګړو پر وړاندې د نه منلو وړ برید او په افغانستان کې د سولې او ثبات د پروسې پر وړاندې یو بل برید دی. اوس موږ ټپیانو ته د اړتیا وړ طبي درملنې په ژر تر ژره برابرولو تمرکز کوو." 
• جوناس ګهر سټور د ناروې د بهرنیو چارو وزیر د کارسټن تامسن د ډګبلادیت خبریال د مړینې په اړه تبصره وکړه او ویې ویل: " د ناروې په ژورنالیستانو کې کارسټن ځانګړی و. نوموړي ژورنالستي کار له صداقت او غوره پوهې سره یوځای کړی و. هغه په ډېرو سفرونو کې زما ملتیا وکړه او تر پایه پورې د یو ژورنالیست په توګه په خپلو کارونو کې ډوب و. هر هغه څوک  چې د جنوري په ۱۴ په کابل کې  د کارسټن سره یوځای وو د هغه په څېر غمجن او ناهيلي دي، د هغه نږدې خپلوانو او د هغه ټولو ملګرو او همکارانو ته زه خپله خواخوږي څرګندوم." ^[۳۴]

• ډنمارک – پر سټیګ مولر د ډنمارک د بهرنیو چارو وزیر وویل: "د ډنمارک حکومت د ناروې د بهرنیو چارو پر وزیر او نورو بې ګناه خلکو ترهګريز برید په کلکو ټکو غندي. دا یو بزدلانه برید دی چې ټینګار کوي د طالبانو ګواښ رښتینی خو د اټکل وړ نه دی، خو دا د دې حقیقت نښه هم ده چې طالبان اوس هڅه کوي هر هغه څوک چې غواړي له افغانستان سره مرسته وکړي ووېروي، د طالبانو هدف د واک تر لاسه کول دي، ترڅو د بهرنۍ نړۍ پر وړاندې د خپل ترور سیاست بیا پیل کړي، دوی باید بریالي نه شي. د ډنمارک ژمنه ټینګه ده. اجازه راکړئ چې د قربانیانو او د هغوی کورنیو ته په ناروې او له ناروې څخه بهر،  چې زموږ نږدې متحد دی، خپله ژوره خواخوږي څرګنده کړم."  ^[۳۵][۳۶]
• آیسلنډ – انګیبجورګ سولرون ګیسلادوتېر د آیسلنډ د بهرنیو چارو وزیر وویل: "د ناروې د بهرنیو چارو پر وزیر برید په ځانګړې     توګه یوه وحشتناکه پېښه ده او دا د دې نښه ده چې افغانستان یو خطرناک هېواد دی. "^[۳۷]
• سویډن – د سویډن د بهرنیو چارو وزیر کارل بیلډ په خپل بلاګ کې د کابل برید په کلکه غندلی او ویلي یې دي: "زه د دې بریدونو له امله د سخت خپګان احساس کوم چې په پایله کې یې بې ګناه خلک په نښه کوي او د یوه ښه افغانستان د پرمختګ لپاره د نړیوالو هڅې پیچلې کوي."   ^[۳۸]

نړیوال سازمانونه 

• د مطبوعاتو نړیوال انسټیټیوټ - د مطبوعاتو نړیوال انسټیټیوټ د ډګبلادیټ ژورنالیست کارسټن تامسن برید او وژنه په کلکه وغندله. د آی پي آی مشر ډیویډ داګ وویل: "په بې ګناه ملکي وګړو باندې دا برید د قتل یو وحشیانه عمل دی. موږ خپله ژوره خواخوږي د قربانیانو له کورنیو او همکارانو سره شریکوو. تامسن یوازې د خبریال په توګه خپله دنده ترسره کوله، چې په دې قضیه کې یې د سفارت د غونډې راپور ورکاو. ^[۳۹]
• ناټو – په بروکسل کې د ناټو په مرکزي دفتر کې د ناټو یوه ویاند وویل: "زموږ انګېرنه دا ده چې برید د بهرنیو چارو پر وزیر جونس ګهر سټور باندې نه و شوی. طالبان د هر شي ادعا کولای شي پرته له دې چې په خپله خبره ودريږي .دوی  هېڅ اعتبار نه لري".  ^[۴۰]

• طالبان - صلاح الدین الایوبي د طالبانو ویاند تایید کړه چې پر هوټل برید طالبانو کړی دی. د طالبانو ویاند ذبیح الله مجاهد وویل، دوی غوښتل پر سرینا هوټل برید وکړي، په داسې حال کې چې د ناروې د بهرنیو چارو وزیر په کې استوګن و. "موږ پرېکړه وکړه چې په مناسب وخت کې برید وکړو ترڅو دغو وزیرانو او بهرنیانو ته وښیو چې زموږ لاس او ځواک هر ځای ته رسیدلی شي."

خو د طالبانو ویاند صلاح الدین الایوبي ادعا کړې چې طالبان د برید پر مهال په هوټل کې د بهرنیو چارو د وزیر د اوسېدو په اړه هیڅ معلومات نه لرل. هغه ادعا وکړه چې هر هغه څوک چې له ناټو سره تړاو درلود، د برید هدف و، ځکه چې په سرینا هوټل کې ډیری وختونه نړیوال پلاوي ځای پرځای کېدل.  ^[۴۱]

• ملګري ملتونه - سرمنشي بانکي مون وویل چې د ناروې د بهرنیو چارو وزیر په سرینا هوټل د طالب اورپکو وژونکی برید په نښه کړ او ویې ویل چې دا د افراطي تاوتریخوالي پر وړاندې د اقدام اړتیا په ګوته کوي. "زه د ناروې د بهرنیو چارو د وزیر په وړاندې د دې تروریستي برید له امله ډېر حیران یم. زه خوشحاله یم چې هغه (ستور) ټپي شوی نه دی، مګر دا واقعیت تاییدوي چې موږ باید د تروریزم سره د مبارزې لپاره اړین ګامونه پورته کړو."  ^[۴۲]

په ناروې کې لانجه 

په ناروې کې برید او د توماسن مړینې په ځانګړې توګه هغه مهال لانجه راپورته کړه چې معلومه شوه چې د ناروې د بهرنیو چارو وزارت د سټور د لیدنې د امنیتي ترتیباتو په اړه د ناروې د پولیسو د امنیت خدماتو او د ناروې د استخباراتو وړاندیزونه له پامه غورځولي وو. په ځانګړې توګه یوه جنجالي پریکړه، چې کیدای شي د طالبانو د هدف په ټاکلو کې یې مرسته کړې وي، د سټور د سفر د مهال ویش، د هغه هوټل د نوم په ګډون چې هغه به د سفر څخه مخکې په کې اوسیږي، خپاره کړي وو. سربیره پردې، د آیساف د نارویژي ځواکونو لپاره دا یو طرزالعمل و چې د خوندیتوب له جزیاتو سره سم، لکه طبي تخلیه او زرهي موټر، په افغانستان د نارویژي هیئت ملتیا وکړي، د بهرنیو چارو وزارت دا ډول ملتیا رد کړه. له برید وروسته، د ناروې د وسله والو ځواکونو تر منځ سرچینو د ناروې د بهرنیو چارو وزارت د طبي تخلیې په اړه د مناسب بیړني پلان په نشتون تأسف څرګند کړ. ^{[۴۳][۴۴][۴۵]}

سرچينې

1. The Courier-Mail: Terrorists hit Australian embassy Archived 2008-01-17 at the Wayback Machine., published January 15, 2008
2. "Taleban attack Kabul luxury hotel". 25 March 2018 – via news.bbc.co.uk.
3. VG: VG-fotograf kjempet for kollegaens liv, published January 15, 2008 کينډۍ:In lang
4. Nettavisen: Støre var ikke målet Archived 2008-01-15 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
5. BBC News: Taleban attack Kabul luxury hotel, published January 14, 2008
6. Nettavisen: Ble beordret ned på gulvet Archived 2008-01-15 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
7. Aftenposten: Bombeangrep mot Støres hotell Archived 2008-01-19 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
8. "Taleban attack Kabul luxury hotel". 25 March 2018 – via news.bbc.co.uk.
9. Aftenposten: Bombeangrep mot Støres hotell Archived 2008-01-19 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
10. Dagbladet: Et sikkert hotell, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
11. VG: Støre trolig hjem til Norge etter terrorangrepet, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
12. Schiager, Espen (2008-01-18). "Drama in Kabul". Norwegian Defence Forces. Archived from the original on 2008-03-23. نه اخيستل شوی 2008-10-17.
13. Aftenposten: Bombeangrep mot Støres hotell Archived 2008-01-19 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
14. Dagbladet: To nordmenn skutt på hotell i Kabul, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
15. Nettavisen: Ble beordret ned på gulvet Archived 2008-01-15 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
16. Rønbeck, Sigrun T.; Jul Meland, Knut (2008-01-14). "Dagbladet-journalist drept" [Dagbladet journalist killed] (په ناروېژي). Nettavisen. Archived from the original on 2008-01-15. نه اخيستل شوی 2016-02-18.
17. Haugli, Kurt; Ertzeid, Heidi (2011-10-20). "Laget selvmordsvideo" [Created a Suicide Video] (په ناروېژي). Aftenposten. نه اخيستل شوی 2016-02-18.
18. Honoring Thor Hesla Archived 2013-04-14 at Archive.is Remarks on the floor of the House by David Wu, cited in Capitol Words, January 15, 2008. Retrieved March 25, 2012.
19. A Life on the Edge Ends in Afghanistan^{[مړه لينکونه]} by Rachel Zelkowitz for the Emory Wheel, January 28, 2008. Retrieved March 25, 2012.
20. U.S. Aid Worker Mourned, The Washington Times, January 16, 2008. Retrieved March 25, 2012.
21. BBC News: Eyewitness: Carnage in Kabul hotel, published January 14, 2008
22. Haugli, Kurt; Ertzeid, Heidi (2011-10-20). "Laget selvmordsvideo" [Created a Suicide Video] (په ناروېژي). Aftenposten. نه اخيستل شوی 2016-02-18.
23. BBC News: Eyewitness: Carnage in Kabul hotel, published January 14, 2008
24. Aftenposten: Kabul-terrorist låste seg trolig ute på taket, published January 16, 2008 کينډۍ:In lang
25. Aftenposten: Bombeangrep mot Støres hotell Archived 2008-01-19 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
26. Aftenposten: Kastet seg i dekning da skuddene smalt, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
27. Aftenposten: Bombeangrep mot Støres hotell Archived 2008-01-19 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
28. Nettavisen: Ble beordret ned på gulvet Archived 2008-01-15 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
29. Nettavisen: Støre var ikke målet Archived 2008-01-15 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
30. VG: FN: Støre var målet, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
31. Haugli, Kurt; Ertzeid, Heidi (2011-10-20). "Laget selvmordsvideo" [Created a Suicide Video] (په ناروېژي). Aftenposten. نه اخيستل شوی 2016-02-18.
32. VG: Taliban: Ville angripe mens Støre var på hotellet, published January 15, 2008 کينډۍ:In lang
33. VG: Støre trolig hjem til Norge etter terrorangrepet, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
34. Rønbeck, Sigrun T.; Jul Meland, Knut (2008-01-14). "Dagbladet-journalist drept" [Dagbladet journalist killed] (په ناروېژي). Nettavisen. Archived from the original on 2008-01-15. نه اخيستل شوی 2016-02-18.
35. Dagbladet: Et forsøk på å skremme hjelpere bort, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
36. Udenrigsministeriet: Udenrigsminister Per Stig Møller udtaler efter angrebet på den norske udenrigsminister i Kabul^{[مړه لينکونه]}, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
37. Ingibjörg Sólrún: Skelfileg tíðindi - Íslendingar í Kabúl innan vaktaðs svæðis Archived 2008-06-06 at the Wayback Machine., published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
38. Allvarligt attentat i Kabul, published January 14, 2008 کينډۍ:In lang
39. IPI (International Press Institute) :: IPI Condemns Murder of Norwegian Journalist in Kabul^{[مړه لينکونه]}
40. VG Nett: Taliban: Ville angripe mens Støre var på hotellet, published January 15, 2008 کينډۍ:In lang
41. VG Nett: Taliban: Ville angripe mens Støre var på hotellet, published January 15, 2008 کينډۍ:In lang
42. Taliban attack shows need to address terror threat: UN chief Archived 2008-05-16 at the Wayback Machine., published January 14, 2008
43. Aftenposten.no Archived 2008-01-17 at the Wayback Machine. کينډۍ:In lang Security measures questioned after attack in Kabul
44. dagbladet.no کينډۍ:In lang UD-rutiner under lupen
45. dagbladet.no کينډۍ:In lang Det tok 1 time og 54 minutter for Carsten hamnet pa operationsbordet