هارولد وېلسن

د جېمز هارولد وېلسن، ریوالکس د سیمې اشرف وېلسن، د جورابو د بند د اتلولۍ نښان (Knight of the Garter)، د بریتانیا د سترواک نښان (Order of the British Empire)، د بریتانیا د ځانګړې شورا غړی (Privy Council)، د شاهي ټولنې یاور (Fellow of the Royal Society)، د بریتانیا د احصایوي ټولنې غړی (Royal Statistical Society) د وړتیاوو درلودونکی (د ۱۹۱۶ ز کال د مارچ له ۱۱ مې نه د ۱۹۹۵ ز کال د مې تر ۲۴ مې پورې) یو بریتانوی سیاستوال و چې دوه ځله، د ۱۹۶۴ ز کال د اکتوبر نه د ۱۹۷۹ ز کال تر جون پورې او بیا د ۱۹۷۴ ز کال د مارچ نه د ۱۹۷۶ ز کال تر اپریل پورې، د انګلستان د لومړي وزیر په توګه خدمت کړی. نوموړی د ۱۹۶۳ ز کال تر ۱۹۷۶ ز کال پورې د کارګر ګوند مشر و او د ۱۹۴۵ ز کال نه تر ۱۹۸۳ز کال پورې د پارلمان غړی و. وېلسن یوازینی کارګر مشر دی، چې له څلورو ټول ټاکنو نه وروسته یې د کارګر ګوند اداره جوړه کړې ده.

هارولد وېلسن
هارولد وېلسن
د شخص مالومات
پيدايښت
مړینه	لندن
د مړینې لامل	الزایمر
تابعیت	برېتانيا
روغتيايي څرنګوالی	الزایمر
واک
د برېتانیې لومړی وزیر (67  )
د واکمنۍ دوران ۱۶ اکتوبر ۱۹۶۴  – ۱۹ جون ۱۹۷۰
الېک ډاګلاس-هیوم   اېډوارد هیت
د برېتانیې لومړی وزیر (69  )
د واکمنۍ دوران ۴ مارچ ۱۹۷۴  – ۵ اپرېل ۱۹۷۶
اېډوارد هیت   جېمز کالهان
عملي ژوند
کار/مسلک
کاروونکي ژبه
د کړنې څانګه	سياست [۱]
کار ورکوونکی	اکسفورډ پوهنتون
لاسليک
هارولد وېلسن
وېبپاڼه
	مخ پر IMDB باندې
سمول

وېلسن چې د یارکشیر د ویسټ رایډینګ کې په هډرزفیلډ کې د منځنۍ کچې په یوه سیاسي فعاله کورنۍ کې نړۍ ته سترګې پرانیستې، وتوانېد چې د رایډز هال د ګرامر په ښوونځي کې د زدکړو بورس ترلاسه کړي. وروسته د اکسفورډ په جېسوس کالج کې یې معاصر تاریخ ولوست. ورپسې نوموړی د اکسفورډ په نیو کالج کې د اقتصادي تاریخ استاد او د اکسفورډ  پوهنتون په کالج کې د څېړنې غړۍ شو. وېلسن چې په ۱۹۴۵ ز ګال کې د اورمسکرک د ناحیې په استازیتوب پارلمان ته لاره و موندله، سمدلاسه د اتلې د واکمنۍ پر مهال د حکومتي چارو لپاره د پارلمان منشي وګومارل شو. نوموړی په ۱۹۴۷ ز کال کې د بهرنۍ سوداګرۍ وزیر و ټاکل شو او لږ وروسته په کابینه کې د سوداګرۍ بورډ رئیس شو. هغه په ۱۹۵۰ ز کال کې د د هایټون ګاونډۍ سیمې په استازیتوب وټاکل شو. وېلسن د ۱۹۵۵ ز کال په ټاکنو کې د کارګر ګوند له ماتې وروسته، د سیوري په کابینه کې د خزانې د رئیس په توګه و ټاکل شو او وروسته په ۱۹۶۱ ز کال کې په دې کابینه کې د بهرنیو چارو وزیر په توګه و ټاکل شو. کله چې د ۱۹۶۳ز کال په جنوري کې د کار مشر هیګ ګیتسکیل ناڅاپه مړ شو، وېلسن د هغه دځای ډکولو لپاره د مشرتابه ټاکنې وګټلې او د اپوزیسیون مشر شو.

وېلسن د ۱۹۶۴ ز کال په ټاکنو کې د کارګر ګوند په لږ توپیر سره بریا ته ورساوه او لومړی وزیر وټاکل شو. د هغه د واکمنۍ لومړۍ دوره د لږ وزګارۍ او نسبي اقتصادي ښېرازۍ شاهده وه، خو وروسته د بریتانیا د بهرنیو تادیاتو په بیلانس کې د ستونزو له امله له خنډ سره مخامخ شوه. د وېلسن حکومت په انګلستان کې د پراخو ټولنیزو بدلونونو شاهد و، د بېلګې په توګه: د اعدام سزا او د تیاتر سانسور دواړه لغوه شول، په انګلستان او ویلز کې نارینه همجنسبازي قانوني شوه، د طلاق قوانین نرم شول او د سقط قانون آزاد شو. وېلسن په ۱۹۶۶ ز کال کې د دې پروګرامونو په اوږدو کې ناڅاپي ټاکنې را وبللې، چې کارګر ګوند په لوی توپیر وګټلې. نوموړي په ۱۹۶۹ ز کال کې شمالي ایرلنډ ته بریتانوي ځواکونه ولېږل.  

د ۱۹۷۰ ز کال په ټاکنو کې، که څه هم د کارګر ګوند په نظر پوښتنو کې مخکښ لیدل کېده، خو له تمې لرې یې د اېډوارډ هیت په مشرۍ د محافظه کار ګوند پر وړاندې ماتې وخوړه. وېلسن د کارګر ګوند په مشرتابه کې پاتې کېدل غوره کړل او بېرته څلور کاله د اپوزیسیون د مشر په توګه تېر کړل. په ۱۹۷۴ ز د فبروري په ټاکنو کې هغه بیا د کارګر ګوند مشري وکړه چې د دې ټاکنو په پایله کې ساکن پارلمان (هېڅ ګوند اکثریت نه درلود) را منځ ته شو. که څه هم محافظه کارانو د کارګر ګوند په پرتله ډېرې رایې ګټلې وې، خو د هیت خبرې له لیبرال ګوند سره بې پایلې وې او وېلسن د دویم ځل لپاره لومړی وزیر وټاکل شو. وېلسن چې د لږه کي حکومت مشر و، د ۱۹۷۴ ز کال په اکتوبر کې یې ناڅاپي ټاکنې راوبللې، چې په پایله کې یې کارګر ګوند په لږ اکثریت وګټلې. وېلسن د خپلې دویمې دورې په اوږدو کې د هغه د ټولپوښتنې څارنه وکړه چې په اروپايي ټولنو کې یې د انګلستان غړیتوب تایید کړ. نوموړي د ۱۹۷۶ ز کال د  مارچ په میاشت کې په ناڅاپه توګه له خپلې چوکۍ نه استعفا اعلان کړه او جېمز کالهان یې ځای ناستی شو. وېلسن په ۱۹۸۳ ز کال کې تر تقاعد پورې د عوامو په مجلس کې پاتې شو، چې په دې وخت کې هغه د ریوالکس د مشر وېلسن په توګه د مشرانو جرګې ته ترفیع وکړه.  

تاریخپوهان نوموړی په سختو سیاسي حالاتو کې د کارګر ګوند د رهبري کولو د غوره وړتیاوو په درلودلو سره ارزوي. د وېلسن شهرت هغه وخت کم شو چې له خپلې دندې یې استعفا ورکړه او په ۲۰۱۶ ز کال کې لاهم کمزوری انګېرل کېده. د خپل ژوند په سیاسي بهیر کې يې د پا وړ هغه موضوعات چې نوموړی ورسره مخامخ شو، د عامه مالکیت ونډه، په اروپایي ټولنه کې غړیتوب او د ویتنام په جګړه کې د بریتانوي سرتېرو د ښکېلتیا نه د مخنیوي څرنګوالی وو. د سوسیالیزم په وړاندې د وېلسن چلند د ځینو له خوا ډېر معتدل او د ځینو له خوا ډېر کیڼ اړخه ګڼل کېده. نوموړی چې د نرم کیڼ اړخه کارګر ګوند غړی و، تر خپلې مشرۍ لاندې کابینې په اړه چې ډېری له سوسیال ډیموکراټانو نه جوړه شوې وه، مسخرې کولې او ځان یې د بلشویک انقلابي سره پرتله کاوه چې د تزاري کابینې مشري یې کوله، خو داسې څه شتون نه درلود چې نوموړی له ایډیالوژیکي پلوه د کابینې له اکثریت نه جلا کړي.  په مناسبه توګه د تکنالوژي د کارولو پر بنسټ د بریتانیې د اقتصاد د اوږدمهاله پراخې وړتیا د ښه کولو لپاره او د نابرابرۍ کمولو په اړه د نوموړي هیلې تر یوې کچې نېمګړې پاتې شوې.  ^{[۲][۳][۴][۵]}

سرچینې

1. NL CR AUT ID: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=skuk0001495 — د نشر نېټه: ۲۸ مارچ ۲۰۲۳
2. Andrew S. Crines and Kevin Hickson, eds., Harold Wilson: The Unprincipled Prime Minister?: A Reappraisal of Harold Wilson (Biteback Publishing, 2016) p. 311.
3. Goodman, Geoffrey (1 July 2005). "Harold Wilson obituary". The Guardian. London. Archived from the original on 14 June 2018. نه اخيستل شوی 10 April 2014.
4. Ben Pimlott, Harold Wilson (1992) p 264
5. Ben Pimlott, Harold Wilson (1992), pp. 604–5, 648, 656, 670–77, 689.