په منځنۍ اسيا کې يوه تاريخي سيمه From Wikipedia, the free encyclopedia
توخارستان (د "توخارا" څخه جوړ سوی چي په پارسي کي د "ځای" معنی لري) د منځنۍ دورې یو پخوانی نوم دی او هغه سیمي ته ورکړل سوی چي په لرغوني یوناني سرچینو کي د باختر په نوم یادېدله.
| عمومي مالومات |
|---|
په شپږمه میلادي پیړۍ کي توخارستان د لومړي ترک خوګانیت تر واکمنۍ لاندي راغی، او په اوومه او اتمه پیړۍ کي د تانګ په کورنۍ کې شامل سو، کوم چې د لوېدیځو سیمو د ارامولو لپاره د محافظه کار جنرال لخوا اداره کیده. [1] تخارستان نن ورځ د ازبکستان ، تاجکستان او افغانستان تر منځ ویشل سوی دی.
د "توخارا" کلمې توپیرونه ګڼ شمېر ژبو کارولي دي:
د توخارستان د سیمي د ځینو سفیرانو انځورونه د لیانګ د دورې وړاندیز شوي پورټریټ څخه پیژندل سوي دي، چي په اصل کي په 526-539 عیسوي کي انځور جوړ سوي وه. دوی په هغه وخت کي د هفتالیانو تر واکمنۍ لاندي ژوند کاوه، چا چي د شپږمې پیړۍ په لومړیو کي د سویلي لیانګ محکمي ته سفارتونه رهبري کول.
د " توچاریانو " نوم د شلمي پیړۍ په پیل کي د لیکوالانو لخوا د تاریم حوزې د هند-اروپایي خلکو لپاره د کوچا او اگني سیمو څخه کارول سوی وو. یاد پوهان په غلطه توګه په دې باور دي چي هندي - اروپایان په توخارستان ( بکتریا ) کې زیږیدلي دي او له همدې امله دوی ته د "توچاریانو" اصطلاح کارول کېدل.
په ژیان سټیل کي چي په 781 میلادي کال کي رامینځته سوی دی، د سټیل لیکوال په سریاني ژبه کي یادونه کړې چي د هغه نیکه په تخارستان کي د بلخ څخه یو مبلغ - پادري وو. [6]
له جغرافيايي پلوه، توخارستان په سوېل کي د هندوکش د غرونو د لړۍ او شمال ته د پامير الې په منځ کي د اوکسس د درې سره سمون لري. [1] دغه سيمه لويديځ ته د بدخشان تر غرونو پوري او سوېل ته تر باميانو پوري رسيږي. [1] عربي سرچينو کابل د تخارستان د سویلي پولو يوه برخه او شغانيان يې شمالي پوله ګڼلې ده. [1] د یوې نظریې له مخي توخارستان ممکن یوازي د اکسوس سویل سیمي وي. [1] په دې سیمه کي د لرغوني افغانستان باختري ژبه کارول سوې، چې له دویمې څخه تر نهمې پیړۍ پورې موجوده وه. [1]
د تخارستان تر ټولو مهم ښار بلخ و، چې د پارس او هند ترمنځ د سوداګرۍ مرکز و. [1]
د توخارستان سیمه له ۶۳۳ څخه تر ۶۵۱ میلادی کال پوري مخکي درې پېړۍ د ساسانیانو له کنټروله بهر وه. [1] په هغه وخت کې، توخارستان د هونی یا ترک نژاد د سلطنتونو تر واکمنۍ لاندې وو . [1] د عربو د فتحي په وخت کي توخارستان د توخارا یبغوس ( د لویدیځو ترکانو ) تر واک لاندي وو. [1]
د منځنۍ پیړۍ د توخارستان له هنر څخه ډیری اثار اوس هم شتون لري، چي د ګندهارا د بودايي هنر اغیزه ښیې.
ډیری لیکوالان په دې باور دي چي د دلبرجین ټیپ یا باللیک ټیپ په انځورونو کي ارقام د هیفتالیټس (450-570 CE) ځانګړتیا ده. په دې برخه کې، د چینایي ترکستان د کزیل غارونو د ارقامو سره موازي انځورونه داسي ښکاري چي په پراخه کچه دا خبره ثابتوي. د باللیک ټیپ نقاشي د شپږمي پیړۍ په لومړۍ نیمایي کي د ترکانو له راتګ دمخه د هفتالیا د درباري ژوند ځانګړتیا وه. [7]
د نقاشۍ په برخه کي د " توخارستان د هنر ښوونځی " هم شتون لري چي د کالي کافرنیګان ، کافیر کلا یا اجینا تیپې مثالونه ښیي، [8] دا ځکه چي د بودیزم او بودایي هنر د بیارغوني څخه ممکن د لویدیځ ترکان د سپانسرشپ او مذهبي زغم له امله متاثره سوي وي. [9]
اسلامي هنر د ساماني امپراتورۍ او غزنویانو سره د 10 څخه تر 12 پیړۍ پورې وده وکړه.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
