لئونید برژنف

لئونید ایلیچ برژنف (زوکړه: د ۱۹۰۶ زکال د ډسمبر ۱۹ مه – مړینه: د ۱۹۸۲ زکال د نومبر ۱۰) روسي سیاستوال و چې شوروي اتحاد یې د کمونیست ګوند د عمومي منشي (۱۹۶۴- ۱۹۸۲ زکال) او همدارنګه د شوروي اتحاد د عالي شورا د مشرتابه پلاوي د رئیس په توګه (۱۹۶۰- ۱۹۶۴، ۱۹۷۷- ۱۹۸۲ زکال) رهبري کړ. د عمومي منشي په توګه د هغه د واکمنۍ ۱۸ کلنه دوره د جوزف ستالین له واکمنۍ وروسته له مهالیز پلوه دویم ځایګی لري. د هغه د واکمنۍ موده د تاریخ لیکونکو د بحث موضوع ګرځېدلې؛ په داسې حال کې چې واکمني یې د سیاسي ثبات او خارجي سیاست په برخو کې د بریاو له مخې ځانګړې کېږي، خو له دې سره په کې فساد، د موثریت نشتوالی، اقتصادي ناورین او د لویدیځ د مخ پر ودې تکنالوژۍ څخه په کې شاته والی هم مشخص و. ^[۱۸]

لئونید برژنف

Леонид Брежнев (روسي)

اړوند

زېږونځای	Kamyanske (en)
ښاروندتوب	شوروي اتحاد — روسي سترواکي — Russian Socialist Federative Soviet Republic (en)
زېږون نېټه	۱۹ ډيسمبر ۱۹۰۶ (Julian)[۱][۲][۳] — ۱ جنوري ۱۹۰۷[۴] — ۱۹ ډيسمبر ۱۹۰۶[۵]
مړينې نېټه	۱۰ نومبر ۱۹۸۲[۶][۷][۸]
مړينې لامل	طبیعی لاملونه
مړينې ځای	Zareche (en)
مړينې لامل	د زړه حمله (ناروغي)
ښخولو ځای	Kremlin Wall Necropolis (en)
استوګنځی	مسکو
زدکړنځی	Dniprovsky State Technical University (en)
ژبې	روسي[۹]
اغېزمن شوی له	ولادمير ايليچ لېنين
ګوند	د شوروي اتحاد کمونيست ګوند
دنده	سياستوال[۱۰] — engineer (en) — پوځي ځواک — surveyor (en)

ټوليز مالومات

عمومي مالومات	انسان
وروڼه او خويندې	Yakov Brezhnev (en)
غړی د	Politburo of the Central Committee of the Communist Party of the Soviet Union (en) (۱۹۵۷ – ۱۹۸۲)
دین	اتيزم

اړين مالومات

جګړه	ختیځه جبهه (دویمه نړیواله جګړه) Barvenkovo–Lozovaya offensive (en) Novorossiysk landing operation (en) دويمه نړېواله جګړه په افغانستان کې شوروی جګړه د ویتنام جګړه

جوړښت

جایزې

Order of the National Flag (en) (۱۹ اگسټ ۱۹۸۲)  Order of Hồ Chí Minh (en) (۲۱ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Hero of Labour (en) (۲۱ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Gold Star medal (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of Lenin (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Gold medal with hero rank of GDR (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of Karl Marx (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of the Flag of the People's Republic of Hungary (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Hero of the Czechoslovak Socialist Republic (en) (۱۶ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of the Sun of Liberty (en) (۱۶ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of Klement Gottwald (en) [۱۱] (۱۶ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Hero of the Republic of Cuba (en) (۱۵ ډيسمبر ۱۹۸۱)  National Order of Merit Carlos Manuel de Cespedes (en) (۱۵ ډيسمبر ۱۹۸۱)  Grand Cross of the Order of Merit of the Polish People's Republic (en) (ډيسمبر ۱۹۸۱)  Hero of the People's Republic of Bulgaria (en) (ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of Georgi Dimitrov (en) (ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of the Victory of Socialism (en) (ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of Sukhbaatar (en) (ډيسمبر ۱۹۸۱)  Order of the October Revolution (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۸۰)  Gold Mercury International Award (en) (۱۳ اکتوبر ۱۹۸۰)  Gold Star Order (en) (جولای ۱۹۸۰)  Medal "For the strengthening of friendship in arms" (en) (۱۹۸۰)  Order of Karl Marx (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۷۹)  Gold medal with hero rank of GDR (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۷۹)  Order of the October Revolution (en) (۱۴ مارچ ۱۹۷۹)  Gold Star medal (en) (۱۹ ډيسمبر ۱۹۷۸)  Order of Lenin (en) (۱۹ ډيسمبر ۱۹۷۸)  Dimitrov Prize medal (en) (۲۳ نومبر ۱۹۷۸)  Order of Klement Gottwald (en) [۱۱] (۲ جون ۱۹۷۸)  Grand Cross of the Order of the Sun of Peru‎ (en) (جون ۱۹۷۸)  Order of Victory (en) (۲۰ فبروري ۱۹۷۸)  Gold medal of Karl Marx (en) [۱۲] (۱۶ نومبر ۱۹۷۷)  United Nations Peace Medal (en) (۱۹۷۷)  Grand Cross with Collar of the Order of the White Rose of Finland (en) [۱۳] (۱۹ ډيسمبر ۱۹۷۶)  arme d'honneur avec une représentation dorée de l'emblème d'État de l'URSS (fr) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Gold Star medal (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Order of Lenin (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Order of the Flag of the People's Republic of Hungary (en) (۱۷ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Order of Playa Girón (en) (۱۵ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Order of Sukhbaatar (en) (۱۴ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Hero of the Mongolian People's Republic (en) (۱۴ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Gold medal with hero rank of GDR (en) (۱۳ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Star of People's Friendship (en) (۱۳ ډيسمبر ۱۹۷۶)  Order of Georgi Dimitrov (en) (ډيسمبر ۱۹۷۶)  Hero of the People's Republic of Bulgaria (en) (ډيسمبر ۱۹۷۶)  Star of the Socialist Republic of Romania (en) (۲۴ نومبر ۱۹۷۶)  Order of Klement Gottwald (en) [۱۱] (۲۹ اکتوبر ۱۹۷۶)  Hero of the Czechoslovak Socialist Republic (en) (۲۹ اکتوبر ۱۹۷۶)  Star of the Republic of Indonesia (en) (۱۹۷۶)  Order of Freedom (Yugoslavia) (en) (۱۹۷۶)  Order of Karl Marx (en) (اکتوبر ۱۹۷۴)  Grand Cross of the Order of Military Virtue (en) [۱۴] (۲۱ جولای ۱۹۷۴)  Order of José Martí (en) (۲۹ جنوري ۱۹۷۴)  Order of May (en) (۱۹۷۴)  Order of Georgi Dimitrov (en) (۸ سپټمبر ۱۹۷۳)  Hero of the People's Republic of Bulgaria (en) [۱۵] (۸ سپټمبر ۱۹۷۳)  Lenin Peace Prize (en) (۱۲ جون ۱۹۷۳)  Collar of the Order of the White Lion (en) [۱۶] (فبروري ۱۹۷۳)  Order of Lenin (en) (۲ اکتوبر ۱۹۷۱)  Order of Sukhbaatar (en) (۱۹۷۱)  Jubilee Medal "50 Years of the Mongolian People's Army" (en) (۱۹۷۱)  Jubilee Medal "50 Years of the Mongolian People's Revolution" (en) (۱۹۷۱)  Hero of the Czechoslovak Socialist Republic (en) (۵ مې ۱۹۷۰)  Order of Klement Gottwald (en) (۵ مې ۱۹۷۰)  Jubilee Medal "30 years of the Victory in Khalkhin-Gol" (en) (۱۹۶۹)  Order of Lenin (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۶۶)  Gold Star medal (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۶۶)  Order of Sukhbaatar (en) (۱۹۶۶)  Order of the Yugoslavian Great Star (en) (۱۹۶۲)  Order of Lenin (en) (۱۷ جون ۱۹۶۱)  "Hammer and Sickle" gold medal (en) (۱۷ جون ۱۹۶۱)  Star of the Republic of Indonesia (en) (۱۹۶۱)  Order of Lenin (en) (۱۸ ډيسمبر ۱۹۵۶)  Order of Lenin (en) (۲ ډيسمبر ۱۹۴۷)  Czechoslovak War Cross 1939–1945 (en) (۱۹۴۷)  Medal of Victory and Freedom 1945 (en) (۱۹۴۶)  Commemorative medals of the Czechoslovak army abroad (en) (۱۹۴۶)  Order of the Cross of Grunwald, 2nd class (en) [۱۷] (۱۹۴۶)  Order of the White Lion (en) (۱۹۴۶)  Order of Bogdan Khmelnitsky, 2nd class (en) (۲۳ مې ۱۹۴۵)  Medal "For the Victory over Germany in the Great Patriotic War 1941–1945" (en) (۱۹۴۵)  Czechoslovak War Cross 1939–1945 (en) (۱۹۴۵)  Medal "For Bravery Before the Enemy" (en) (۱۹۴۵)  Order of the Red Banner (en) (۲۹ مې ۱۹۴۴)  Medal "For the Defence of the Caucasus" (en) (۱۹۴۴)  Order of the Patriotic War 1st class (en) (۱۸ سپټمبر ۱۹۴۳)  Order of the Red Star (en) (۱۶ مارچ ۱۹۴۳)  Order of the Red Banner (en) (۱۲ مارچ ۱۹۴۲)  Medal "For the Defence of Odessa" (en) (۱۹۴۲)  Lenin Prize (en)  Jubilee Medal "In Commemoration of the 100th Anniversary of the Birth of Vladimir Ilyich Lenin" (en)  Medal "For Strengthening of Brotherhood in Arms" (en)  Medal "For the Liberation of Warsaw" (en)  Jubilee Medal "50 Years of the Armed Forces of the USSR" (en)  Jubilee Medal "40 Years of the Armed Forces of the USSR" (en)  Jubilee Medal "60 Years of the Armed Forces of the USSR" (en)  Jubilee Medal "Thirty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" (en)  Jubilee Medal "Twenty Years of Victory in the Great Patriotic War 1941–1945" (en)  Medal "For Battle Merit" (en)  Medal "In Commemoration of the 1500th Anniversary of Kyiv" (en)  Medal "For Valiant Labour in the Great Patriotic War 1941–1945" (en)  Medal "For the Liberation of Prague" (en)  Jubilee Medal Medal "In Commemoration of the 250th Anniversary of Leningrad" (en)  Medal "For the Restoration of the Black Metallurgy Enterprises of the South" (en)  Medal "For the Development of Virgin Lands" (en)  Medal "For Oder, Nysa and the Baltic" (en)

سمول - سرچینه سمول - ويکي‌ډېټا سمول

برژنف د روسیې سترواکۍ ته اړوند د یکاترینوسلاو ایالت د کامیانسکوی ښار ګوټي (اوس مهال د اوکراین کامیانسکه سیمه ده) په یوه کارګري کورنۍ کې وزېږېد. د اکتوبر د انقلاب د پایلو وروسته چې له امله یې شوروي اتحاد رامنځته شو؛ برژنف په ۱۹۲۳ زکال کې د کمونیست ګوند د ځوانانو له څانګې سره یوځای شو او په ۱۹۲۹ زکال کې یې د ګوند رسمي غړیتوب ترلاسه کړ. هغه مهال چې نازي جرمني د ۱۹۴۱ زکال په جون میاشت کې په شوروي اتحاد برید وکړ، نوموړی د کمیسار په توګه له سره پوځ سره مل او د دویمې نړیوالې جګړې په اوږدو کې په ډېرې چټکۍ سره تر تورن جنرالۍ رتبې ورسېد. د جګړې له پای ته رسېدو وروسته یې په ۱۹۵۲ زکال کې د ګوند مرکزي کمېټې ته لار ومونده او تر ۱۹۵۷ زکال پورې یې د سیاسي دفتر بشپړ غړیتوب ترلاسه کړ. په ۱۹۶۴ زکال کې هغه بشپړه وړتیا ومونده څو د شوروي اتحاد په کمونیست ګوند کې د لومړي منشي په توګه د نیکتیا خروشچف ځای چې په هېواد کې تر ټولو پیاوړی ځایګی و، ونیسي.

هغه د خپلې واکمنۍ پر مهال له محافظه کارانه او عملګرا چلن څخه په کار اخیستو په نړیوال ډګر کې د شوروي اتحاد ځایګی لوړ کړ او ورته مهال یې په کور دننه هم د حاکم ګوند ځایګی تثبیت کړ. په داسې حال کې چې خروشچف تر ډېره پوره د سیاسي دفتر له غړو سره له مشورې پرته سیاستونه ټاکل، خو برژنف بیا د اجماع له لارې د پرېکړو په کولو سره هڅه کوله د ګوند په رهبرۍ کې د نظر اختلافات تر ټولو ټیټې کچې ته ورسوي. په داسې حال کې چې نوموړي د سړې جګړې د دوه پیاوړ هېوادونو ترمنځ د اندېښنو په راکمولو فشار راوړ، خو له متحده ایالاتو سره یې د برابرۍ په موخه اټومي وسلو ته لاسرسی وموند او په مرکزي او ختیځه اروپا باندې یې د شوروي اتحاد برلاسۍ ته کار وکړ. ورته مهال د برژنف تر رهبرۍ لاندې په پریمانه کچه وسلې جوړې شوې او همدارنګه یې په پام وړ توګه له هېواده بهر د شوروي اتحاد نفوذ (په ځانګړې توګه په منځني ختیځ او افریقا کې) ته پراختیا ورکړه؛ خو دغه هڅې لګښتنمې وې او په راتلونکو کلونو کې یې د شوروي اتحاد پر اقتصاد فشار راوړ.

برعکس، سیاسي اصلاحاتو ته د برژنف نه پام د ټولنیز زوال د دورې پیل و چې د برژنف د رکود دوره ورته ویل کېږي. د پراخ فساد او اقتصادي ودې له راکمښت سربېره دغه دوره د شوري اتحاد او متحده ایالاتو ترمنځ د مخ پر ودې ټکنالوژیکي درز په رامنځته کېدو سره ځانګړې کېږي. میخایل ګورباچوف په ۱۹۸۵ زکال کې واک ته له رسېدو وروسته د برژنف دولت د هغو د نه موثریت او د لیبرال کېدو په موخه په سیاستونو کې د انعطاف د نه منلو له امله وغانده.

له ۱۹۷۵ زکال وروسته د برژنف روغتیا په چټکۍ سره خرابه شوه او په مخ پر زیاتېدونکي ډول له نړیوالو چارو څخه پر شا شو؛ په داسې حال کې چې ځان یې په واک کې وساته. نوموړی د ۱۹۸۲ زکال د نومبر په ۱۰ مه ومړ او یوري اندروپوف یې پر ځای د ګوند عمومي منشي شو.

بهرني او دفاعي سیاستونه

د شوروي اتحاد د رهبر په توګه د برژنف د واکمنۍ د اتلس کلنې دورې پر مهال د بهرني سیاست په برخه کې د نوموړي پام وړ نوښت د ترینګلیتاو راکمول و. د برژنف بهرنيو سیاستونو په داسې حال چې د خروشچف له خوا د فشار کمولو له دورې سره ورته والی درلود خو له هغو سره یې له دوه اړخونو توپیر درلود. لومړی دا چې موخې یې جامعې او پراخې و چې د وسلو د کنټرول، له ناورین څخه د مخینوي، د لویدیځ او ختیځ د سوداګرۍ، د اروپا د امنیت او بشري حقونو اړوند هوکړې په کې شاملې وې. دویم دا چې دغه سیاستونه له نظامي پلوه د شوروي اتحاد او متحده ایالاتو د مساوي کېدو په موخه و. د برژنف د واکمنۍ پر مهال له ۱۹۶۵ زکال څخه تر ۱۹۷۰ زکال پورې د شوروي اتحاد دفاعي لګښتونو ۴۰ سلنه زیاتوالی وموند او له هغه وروسته یې په کلني ډول هم وده لرله. په ۱۹۸۲ زکال کې د برژنف د مړینې پر مهال د شوروي اتحاد د ناخالصو ملي تولیداتو ۱۲ سلنه په پوځ لګول کېده. ^[۱۹]

د مسکو ناستې په پایله کې چې په ۱۹۷۲ زکال کې وشوه برژنف او د متحده ایالاتو ولسمشر ریچارډ نکسون د سالټ لومړۍ هوکړه لاسلیک کړه. د دغې هوکړې لومړۍ برخې په دواړو خواوو باندې د اټومي توغندیو په تولید کې یو لړ محدودیتونه ولګول. دویمې برخې یې، یا د بالیستیک ضد توغندیو هوکړې دواړه لوري د داسې سیسټمونو له طراحۍ منع کړل چې توغندي تعقیب او شنډ کړي څو نه متحده ایالات او نه هم شوروي اتحاد دا جرائت وکړي له اټومي برید څخه له ویرې پرته په یو بل ګذار وکړي. ^{[۲۰][۲۱][۲۲]}

د ۱۹۷۰ مې لسیزې په نیمايي کې څرګنده شوه چې د شوروي اتحاد پر وړاندې د هنري کیسینجر د اندېښنو له منځه وړونکي سیاستونه له ماتې سره په مخ کېدو دي. دغه سیاستونه په دې فرضیه ولاړ و چې باید د دواړو هېوادونو ترمنځ یوه اړیکه وموندل شي؛ متحده ایالاتو همدې ته تمه لرله چې د سالټ لومړۍ هوکړه او د شوروي او متحده ایالاتو د سوداګریزو راکړو ورکړو زیاتوالی به د دریمې نړۍ په هېوادونو کې د کمونېزم تهاجمي وده ودروي. خو دغسې وه نه شول او برژنف په دوامداره توګه له هغو کمونیست چریکانو سره مرسته کوله چې په ویتنام جګړه کې یې د متحده ایالاتو پر وړاندې جګړه کوله. ^[۲۳]

هغه مهال چې جرالفورډ په ولسمشریزو ټاکنو کې د جیمي کارتر پر وړاندې ماتې وخوړه، د امریکا بهرنيو سیستونو د کلماتو له مخې د شوروي اتحاد او کمونیستي نړۍ پر وړاندې مقابله کوونکی لوری وموند؛ په داسې حال کې چې په متحده ایالاتو کې د ځپونکو کمونیست ضد دولتونو او بنسټونو سره د مالي مرستو د درولو هڅې هم وشوې. ورته مهال د کارتر د ولسمشرۍ په پیل کې د ټولو دفاعي نوښتونو د کمښت غوښتنې شتون درلود خو د ولسمشرۍ په وروستیو کلونو کې یې د متحده ایالاتو د پوځ لګښتونه زیات شول. هغه مهال چې په ۱۹۷۹ زکال کې برژنف په افغانستان باندې د شوروي اتحاد د برید اجازه ورکړه، کارتر د خپل ملي امنیت د سلاکار زبیګنیو برژینسکي په مشوره دغه برید وغانده او هغه یې له ۱۹۴۵ زکال وروسته د سولې لپاره تر ټولو جدي ګواښ وباله. متحده ایالاتو شوروي اتحاد ته د غلاتو ټول صادرات ودرول او په ۱۹۸۰ زکال کې یې په مسکو کې د اوړي د المپیک سیالۍ تحریم کړې. په غبرګون یې شوروي اتحاد په ۱۹۸۴ زکال کې په لاس انجلس کې ترسره کېدونې د اوړي المپیک سیالۍ تحریم کړې. ^{[۲۴][۲۴][۲۵]}

د برژنف د حکومتولۍ پر مهال شوروي اتحاد له متحده ایالاتو سره په اړیکو کې د خپل سیاسي او ستراتیژیک ځواک اوج ته ورسېد. په پایله کې د سالټ د لومړۍ هوکړې له مخې دواړه لوري د لومړي ځل لپاره په سړه جګړه کې د اټومي وسلو برابرۍ ته ورسېدل. له دې سربېره برژنف د هلسینکي د هوکړې په مذاکراتو کې وتوانېد په مرکزي او ختیځه اروپا باندې د شوروي د واکمنۍ مشروعیت تضیمن کړي. ورته مهال د ویتنام د خلکو له پوځ سره د شوروي اتحاد کلونو مرستې هغه مهال نتیجه ورکړه چې په جګړه کې د متحده ایالاتو د ځواکونو روحیه له منځه ولاړه او متحده ایالات اړ شول تر ۱۹۷۳ زکال پورې خپل ټول سرتېري له ویتنام څخه وباسي، په دې ترتیب سره یې دوه کاله وروسته دې ته لار پرانیسته چې ویتنام د شوروي اتحاد تر حاکمیت لاندې راشي. ^[۲۶][۲۷]

سرچينې

1. ذکر کېدنه: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Leonid-Ilich-Brezhnev. Subject named as: Leonid Brezhnev. Retrieved: ۳ سپټمبر ۲۰۱۹. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
2. "Brockhaus Enzyklopädie" (په جرمني ژبه). نه اخيستل شوی 9 October 2017.{{cite web}}: سرچينه ساتل:ناپېژانده ژبه (link)
3. ذکر کېدنه: Brockhaus Enzyklopädie. Brockhaus Enzyklopädie online ID: breschnew-leonid-iljitsch. Subject named as: Leonid Breschnew. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: جرمني ژبه.
4. سرچينې تړی: https://www.ceskatelevize.cz/ivysilani/10095687448-historicky-magazin/206452801280045.
5. "The Fine Art Archive". نه اخيستل شوی 1 اپرېل 2021.
6. ذکر کېدنه: انټرنېټ ادارې دوتنه. Retrieved: ۴ مې ۲۰۱۴. اثر ژبه: جرمني ژبه. ليکوال: جرمن ملي کتابتون.
7. ذکر کېدنه: Encyclopædia Britannica Online. د برېتانيکا انلاين پوهنغونډ پېژند: biography/Leonid-Ilich-Brezhnev. Subject named as: Leonid Brezhnev. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
8. ذکر کېدنه: SNAC. SNAC ARK ID: w66t21bm. Subject named as: Leonid Brezhnev. Retrieved: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷. اثر ژبه: انګرېزي ژبه.
9. CONOR.SI ID: 54701155. ذکر کېدنه: CONOR.SI.
10. سرچينې تړی: http://www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/01636607809477384.
11. سرچينې تړی: https://web.archive.org/web/20160822183204/http://www.prazskyhradarchiv.cz/archivKPR/upload/rkg.pdf.
12. ذکر کېدنه: Pravda. Issue: 321 (21656). خپرېدو نېټه: ۱۷ نومبر ۱۹۷۷. Page(s): 1. عنوان: Вручение товарищу Л. И. Брежневу Золотой медали имени Карла Маркса. اثر ژبه: روسي. ISSN: 0233-4275.
13. ذکر کېدنه: The orders of the White Rose of Finland and the Order of the Lion of Finland. Page(s): 498. Publisher: Edita. اثر ژبه: فينلينډي ژبه. خپرېدو نېټه: ۲۰۱۷. ليکوال: Antti Matikkala.
14. ISBN-13: 978-83-7177-924-4.
15. ذکر کېدنه: Great Soviet Encyclopedia (1969–1978). Publisher: The Great Russian Encyclopedia. اثر ژبه: روسي. خپرېدو نېټه: ۱۹۶۹.
16. سرچينې تړی: https://www.prazskyhradarchiv.cz/file/edee/vyznamenani/cs_rbl.pdf.
17. سرچينې تړی: http://prawo.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WMP19470270210.
18. "Profile of Leonid Brezhnev". An Encyclopedic Dictionary of Conflict and Conflict Resolution, 1945-1996, via Google Books.
19. Bacon او Sandle 2002، م. 90.
20. "SALT 1". Department of State. نه اخيستل شوی 11 April 2010.
21. Axelrod, Alan (2009). The Real History of the Cold War A New Look at the Past. Sterling Publishing Co., Inc. p. 380. ISBN 978-1-4027-6302-1.
22. Foner, Eric (1 February 2012). Give Me Liberty!: An American History (3 ed.). W. W. Norton & Company. p. 815. ISBN 978-0393935530.
23. McCauley 2008، م. 75.
24. McCauley 2008، م. 77.
25. McCauley 2008، م. 76.
26. "The President". Richard Nixon Presidential Library. Archived from the original on 27 August 2009. نه اخيستل شوی 11 May 2010.
27. Hiden، Made او Smith 2008، م. 209.