د برازيل، روسيې، هند، چين او سوېلي افريقا ټولنه From Wikipedia, the free encyclopedia
بريکس(په انګلیسي: BRICS)د هېوادونو د يوې ډلې نوم دی چې مشري یې د مخ پر ودې اقتصادي قدرتونو لخوا رهبري کیږي، او سرلیک یې د هماغه هېوادونو د لومړيو تورو له يوځای کولو څخه جوړ شوی دی، چې برازیل ، روسیه ، هند ، چین او سوېلي افریقا دي. [۴] په لومړي سر کې د دې ډلې نوم بريک و، خو وروسته له هغه چې سوېلي افریقا په دې ډله کې شامله شوه، نو نوم يې په بريکس بدل شو. د ۲۰۲۳ کال د اګست په ۲۴ مه اعلان شو چې د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې به شپږ نور هېوادونه ارجنټاین ، اېتوپیا ، متحده عربي امارات ، ایران ، سعودي عربستان او مصر په دې ګروپ کې شامل شي. [۵] د بریکس بنسټ اېښودونکو هېوادونو برازیل ، روسیې ، هند او چین په ۲۰۰۹ کال کې په یکاترینبورګ کې خپله لومړۍ غونډه وکړه. سوېلي افریقا یو کال وروسته په ۲۰۱۰ زېږديز کې له دې سازمان سره یوځای شوه.[۶][۷]
| په نوم د |
|---|
| عمومي مالومات |
|---|
| التوسعة |
|
|---|---|
| مهمې پېښې |
| برخې |
|---|
مصر ، اېتوپیا ، ایران او متحده عربي امارات هم د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ په لومړۍ نېټه له دې سازمان سره یوځای شول. [۸] [۹] د ارجنټاین نوی حکومت چې مشري یې جاویر میلي کوي، د بریکس غړو هېوادونو مشرانو ته یو لیک واستاوه او د دې نړیوال سازمان له غړیتوب څخه ووت. [۱۰] سعودي عربستان د۲۰۲۴ کال د جنورۍ په لومړۍ نیټه د بريکس سازمان سره یوځای نه و، مګر څو ورځې وروسته یې اعلان وکړ چې لاهم د یوځای کېدو اختیار په پام کې نیسي.[۱۱]
که څه هم د بریکس ګروپ پنځه بنسټ اېښودونکي هېوادونه ټول د مخ پر ودې هېوادونو یا مخ پر ودې اقتصادونو په کټګورۍ کې دي، دوی په عمومي ډول د چټکو او پراخو اقتصادونو او په نړیوالو او سیمه يیزو چارو کې د اغېزمن نفوذ له امله د نورو هېوادونو څخه توپیر لري. بريکس د نړۍ د نیمایي نفوس استازیتوب کوي او د نړۍ ۲۸٪ اقتصادي ځواک لري. [۱۲] په ۲۰۱۸ زېږديز کې، د دې ډلې نومول شوي جي ډي پي جوړښت شاوخوا ۵۷ ټریلیون امریکایي ډالره وو. [۱۳] [۱۴] [۱۵]
تر ۲۰۲۲ پورې، دا ډله په دې لټه کې وه چې خپل غړیتوب پراخ کړي، او ډېر پرمختللي هېوادونه له هغې سره یوځای کېدو ته لېوالتیا لري. [۱۶] ځينې څيړونکي او شنوونکي د بريکس ستاينه کوي[۱۷][۱۸][۱۹][۲۰] او ځينې نور يې بياترنيوکو لاندې راولي. [۲۱] [۲۲] [۲۳]
د بريکس په نوم د یوې ډلې د جوړولو مفکوره په ۲۰۰۱ زېږديز کې د پانګونې انسټیټیوټ ګولډمن ساکس لخوا وړاندې شوې وه، ترڅو په راتلونکې نیمه پېړۍ کې د نړۍ د اقتصادي وضعیت او د دې لوړ ځواک اټکل وکړي. جیم اونیل په لومړي ځل د یوې سوداګریزې ورځپاڼې په سرلیک کې د دې ډلې لنډیز وکاراوه. [۲۴] [۲۵] د ملګرو ملتونو د عمومي اسامبلې په ۶۱مه غونډه کې د برازیل ، روسیې ، هند او چین د بهرنیو چارو وزیرانو په دې اړه لومړنۍ خبرې اترې پیل کړې. له دغې سرمشريزې وروسته د بريکس هېوادونو مشرانو په څلورو نورو ډيپلوماتيکو غونډو ( يکاترينبورګ ، ساو پاولو ، جاپان او لندن ) کې د دغې ډلې د جوړېدو د بنسټونو د پياوړتيا په موخه ګډون وکړ. [۲۶]
د بريکس ډلې لومړۍ غونډه د ٢٠٠٩ کال د جون په شپاړسمه نېټه د روسيې په يکاترينبورګ ښار کې د برازيل، روسيې، هند او چين د استازو په توګه د لويس اناسيو لولا دا سلوا ، ديميتري ميدويديف ، من موهن سنګ او هو جين تاو په حضور کې تر سره شوه. [۲۷] په دې سرمشريزه کې د بريکس غړو هېوادونو د اقتصادي وضعيت د ښه والي او د نړۍ د مالي نظام د اصلاح پر لارو چارو تمرکز وکړ. دغه راز دواړو هېوادونو له يو بل سره د نږدې پولي او سوداګريزو اړيکو د ټينګښت او د نړۍ په اقتصادي چارو کې د لا اغېزمن رول لوبولو په اړه بحث او د نظريو تبادله وکړه.
د یکاترینبورګ له غونډې وروسته د بریکس هېوادونو مشرانو خبرداری ورکړ چې د نړۍ په مالي سیستم کې باید اصلاحات رامنځته شي څو دا یو ګټور، د باور وړ او باثباته سیستم شي. که څه هم دغه هېوادونه په اوسني پولي سيسټم کې د امريکايي ډالر پر واکمنۍ نيوکه نه کوي (هغه څه چې روسيې پخوا پرې نيوکه کړې وه) خو په دې غونډه کې يې د ډالرو د ارزښت د راټيټېدو په اړه اندېښنه څرګنده کړه. [۲۸]
سوېلي افریقا په ۲۰۱۰ کال کې د بريک ګروپ د غړیتوب لپاره ډېرې هڅې وکړې. د غړو هېوادونو د بهرنیو چارو وزیرانو د ۲۰۱۰ کال د سېپټمبر په ۲۱ په نیویارک کې په یوه غونډه کې د سوېلي افریقا د غړیتوب په اړه موافقه وکړه. د بريکس سرلیک وروسته له هغه بدل شو چې سویلي افریقا د بريکس سره یوځای شوه. د لومړي ځل لپاره د سوېلي افريقا ولسمشر جيکوب زوما د دغه هېواد د استازي په توګه د ۲۰۱۱ کال د اپريل په ۱۴مه نېټه د بريکس په درېيمه سرمشريزه غونډه کې ګډون وکړ. [۲۹] [۳۰] [۳۱]
د ۲۰۱۱ کال د مارچ په ۲۱ مه په نوي ډیلي کې د بریکس څلورمه سرمشریزه جوړه شوه. له یو بل سره د سوداګریزو راکړو ورکړو زیاتوالی، د اسعارو همکاري، پر اروپا او امریکا د تکیې کمول او د سوېل – سوېل د پراختیایي بانک د جوړولو پلان په دې غونډه کې مطرح شوي موضوعات وو. [۳۲]
.jpg)
.jpg)
لاندې هېوادونه د بريکس غړیتوب کې د احتمالي لېوالو په توګه یاد شوي دي:
د سوېلي افریقا ولسمشر د ایران په ګډون د ۶۷ هېوادونو مشرانو ته په دې سرمشریزه کې د ګډون بلنه ورکړه. په دې غونډه کې د سوېلي افریقا ولسمشر سیرل رامافوسا اعلان وکړ چې ارجنټاین ، مصر ، اېتوپیا ، ایران ، سعودي عربستان او متحده عربي اماراتو ته په دې ډله کې د ګډون بلنه ورکړل شوې ده. د دغو شپږو هېوادونو بشپړ غړیتوب به د ۲۰۲۴ کال د جنورۍ له لومړۍ نېټې څخه وروسته اعلان شي. [۳۳] [۳۴]
له ۲۰۰۹ زېږديز راهیسې، دې ډلې کلنۍ سرمشریزې ترسره کړې دي، چې غړي هېوادونه یې کوربه توب کوي. د سوېلي افریقا د داخلېدو دمخه، د بریکس دوه سرمشریزې په ۲۰۰۹ او ۲۰۱۰ کې ترسره شوې. د بريکس هېوادونو لومړنۍ غونډه په ۲۰۱۱ کال کې جوړه شوې وه. د بریکس وروستۍ سرمشریزه د ۲۰۲۳ کال په اګست میاشت کې د سوېلي افریقا په کوربه توب ترسره شوه. [۳۵] [۳۶]
| ګڼه | تاریخ | کوربه هېواد | کوربه مشر | ځای |
|---|---|---|---|---|
| ۱ | ۱۶ جون ۲۰۰۹ |  روسيه |
ډمیټري میډویډیف | یکاترینبورگ (سواستيانوف کور) |
| ۲ | ۱۵اپريل ۲۰۱۰ |  برازيل |
لوئیس ایناسیو لولا داسیلوا | برازيليا (ولسمشرۍ ماڼۍ) |
| ۳ | ۱۴اپريل ۲۰۱۱ |  چين |
هوجينتاو | سانیا (شرايتون سانيا دمه ځی) |
| ۴ | ۲۹ مارچ ۲۰۱۲ |  هند |
مانموهان سینگ | نوی ډيلی (تاج محل هوټل) |
| ۵ | ۲۷–۲۶ مارچ ۲۰۱۳ |  سوېلي افريقا |
جیکوب زوما | دوربان (د انکوسي البرټ لوتولي نړیوال کنوانسیون مرکز) |
| ۶ | ۱۷–۱۴ جون ۲۰۱۴ | برازيل |
دیلما روسف | فورتالزا (د کنوانسیون مرکز) |
| ۷ | ۹–۸ جون ۲۰۱۵ | روسيه |
ولادیمیر پوتین | اوفا (د کانګرس تالار) |
| ۸ | ۱۶–۱۵ اکتوبر ۲۰۱۶ | هند |
نريندرا مودي | بنولیم (تاج اګزوتيکا) |
| ۹ | ۳–۵ سېپتمبر۲۰۱۷ | چين |
شی جین پینگ | شيامن (شيامن نړیوال کنوانسیون مرکز |
| ۱۰ | ۲۵–۲۷ جون ۲۰۱۸ | سوېلي افريقا |
سيريل رامافوزا | ژوهانسبورگ (د سانډټن کنوانسیون مرکز) |
| ۱۱ | ۱۳–۱۴نومبر۲۰۱۹ | برازيل |
ژاير بولسونارو | برازيليا (ولسمشرۍ ماڼۍ) |
| ۱۲ | ۲۳–۲۱ جون ۲۰۲۰ د کرونا له کبله وځنډول شوه) ۱۷نومبر۲۰۲۰ (وېډيويي کنفرانس) |
روسيه |
ولادیمیر پوتین | سينټ پيټرزبورګ |
| ۱۳ | ۹ سېپتمبر۲۰۲۱ (وېډيويي کنفرانس) | هند |
نريندرا مودي | نوی ډیلي |
| ۱۴ | ۲۳ جون ۲۰۲۲ (وېډيويي کنفرانس) | چين |
شي جين پينګ | پکن |
| ۱۵ | ۲۴–۲۲ اګست ۲۰۲۳ | سوېلي افريقا |
سیریل رامافوسا | ژوهانسبورګ (د سانډټن کنوانسیون مرکز) |
| ۱۶ | اکتوبر ۲۰۲۴ | روسيه |
ولادمیر پوتین | کازان |
.jpg?oldformat=true)
_(cropped).jpg?oldformat=true)
.jpg?oldformat=true)
_-_2023.jpg?oldformat=true)
.jpeg?oldformat=true)
_(cropped).jpg?oldformat=true)
_(cropped).jpg?oldformat=true)
| غړي | مشر | اقتصاد وزير | رئیس بانک مرکزی | (۲۰۲۱) په هره برخه کې ناخالص توليد (نومیالی د پیرودلو ځواک برابری) امریکایي ډالر |
۲۰۲۱ د بشري پرمختيا اندازه | |||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| روسيه |
ولسمشر | ولادیمیر پوتین | اقتصاد وزير | آنتون سیلوانوف | سرګي ايګناتيف | ۱۴٬۴۰۳ | ۳۴٬۸۳۷ | ۰٫۸۲۲ |
| چين |
ولسمشر | شي جين پينګ | اقتصاد وزارت | لیو کون | ژو زايوچيان | ۱۳٬۷۲۱ | ۲۳٬۳۸۲ | ۰٫۷۶۸ |
| برازيل |
ولسمشر | لولا داسیلوا | اقتصاد وزير | فرناندو حداد | ايلان ګلد فاجن | ۹٬۶۷۳ | ۱۸٬۶۸۶ | ۰٫۷۵۴ |
| هند |
لومړی وزير | نريندرا مودي | اقتصاد وزير | نیرمالا سيتارامان | داووري سوبارو | ۳٬۷۳۶ | ۱۳٬۰۳۳ | ۰٫۶۳۳ |
| سوېلي افريقا |
ولسمشر | سیریل رامافوسا | اقتصاد وزير | انوک ګودوانګا | ژيل مارکوس | ۶٬۴۸۵ | ۱۶٬۰۹۱ | ۰٫۷۱۳ |
په دې ډله کې د شته ظرفیت او همدا راز د خپلواکو هېوادونو له خوا د امریکا د بندیزونو د وېرې له امله، یو زیات شمېر خپلواک هېوادونه هم غواړي چې په دې ډله کې شامل شي چې ټولټال شپاړس هېوادونه جوړوي. [۳۷] [۳۸]
لاندې شپږ هېوادونه به په ۲۰۲۴ کې یوځای شي: [۳۹]
لاندې ۱۶ هېوادونو په رسمي ډول د بريکس غړیتوب لپاره غوښتنليکونه ورکړي دي: [۴۰]
الجزاير ( ۲۰۲۲ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
اندونېزيا[۴۱]
بحرين[۴۲]
بېلاروس[۴۳] (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
بنګله دېش[۴۴] (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
بوليويا (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
تايلينډ[۴۵]
سېنېګال[۴۶] (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
فلسطين (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
قزاقستان[۴۷] (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
کيوبا (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
کوېټ (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
نايجېريا (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
هندوراس (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
وېنېزوېلا (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)
ويتنام (۲۰۲۳ زېږيز کې د غړيتوب غوښتنه)اوس مهال، د بريکس مالي جوړښت دوه برخې لري: نوی پراختیایي بانک (NDB) چې د بريکس پراختیایي بانک په نوم هم پېژندل کیږي، او د احتمالي زېرمو تړون (CRA). دواړه سکتورونه په ۲۰۱۴ زېږديز کې د یو تړون په بڼه لاسلیک شوي او په ۲۰۱۵ کې عملي شوي.
نوی پراختیایی بانک [۴۹] یو څو ملي پراختیایی بانک دی چې د بريکس غړو هېوادونو له خوا اداره کیږي. د پور په سکتور کې د دې بانک اصلي تمرکز د زېربنایي پروژو تمویل دی [۵۰] [۵۱] او په دې برخه کې دا په کال کې تر ۳۴ ملیارد ډالرو پورې عمومي تمویل اجازه لري. [۵۱] سوېلي افريقا د افريقا د نوي پراختيايي بانک تر سرليک لاندې د دغه بانک افريقايي استازې ده. [۵۲] دا بانک د ۵۰ ملیارد ډالرو لومړنۍ پانګې سره تاسیس شوی چې د وخت په تېرېدو سره به سل ملیارد ډالرو ته لوړ شي. [۵۳] د پنځو بنسټ اېښودونکو هېوادونو څخه هر یو مکلف و، چې د بانک د جوړولو لپاره ۱۰ ملیارد ډالر چمتو کړي. [۵۲] [۵۳] په ۲۰۲۰ زېږديز کال کې، دې بانک د نږدې ۱۵ ملیارد ډالرو په ارزښت ۵۳ پروژې په لاس کې لرلې. [۵۴]
د ۲۰۲۱ کال په سېپتمبر کې، یوراګوای، متحده عربي امارات، بنګله دېش او مصر د بريکس د نوي پراختیايي بانک د نوو غړو په توګه ومنل شول. [۵۵]
د احتمالي زېرمو ترتیب (CRA) یو چوکاټ دی چې د بريکس غړو لخوا تصویب شوی ترڅو د نړیوال مایع فشارونو په وړاندې ځان خوندي کړي. [۵۰] [۵۳] [۵۶] په دې محافظت کې د نورو دندو ترڅنګ د اسعارو فشارونه هم شامل دي چې د نړۍ د اقتصاد له نورو برخو څخه د غړو هېوادونو په ملي اسعارو باندې پلي کیږي. [۵۰] [۵۶] څېړنو ښودلې ده چې مخ پر ودې اقتصادونه چې چټک اقتصادي لیبرالیزیشن یې پیل کړی د زیاتېدونکي بدلونونو سره مخ شوي، چې په پایله کې یې د دوی لوی اقتصادي چاپیریال ناڅرګند دی. [۵۷] کتونکي په عمومي ډول دغه هوښیار چوکاټ د پیسو نړیوال صندوق (IMF) د سيال په توګه ګڼي او د بريکس نوي پراختیایي بانک (NDB) سره د سوېل - سوېل د همکارۍ د زیاتوالي سمبول په توګه ګوري. [۵۰] دا چوکاټ په ۲۰۱۵ کې د بریکس غړو هېوادونو لخوا رامینځته شوی. د دې قانوني اساس د غړو هېوادونو لخوا د ۲۰۱۴ کال د جولای په ۱۵ نېټه د بریکس لپاره د موقتي زېرمو د تړون د تاسیس په اړه د تړون تر سرليک لاندې د برازیل په فورتالیزا ښار کې لاسلیک شو. د دغه قرارداد د دایمي کمېټې او سرمشريزې تولنې پرانیستې غونډې د ۲۰۱۵ کال د سېپټمبر په ۴ مه د تورکیې په انقره کې ترسره شوې. [۵۸] دا غونډې د ټولو غړو هېوادونو له تصویب وروسته پیل شوې چې اعلامیه یې د ۲۰۱۵زېږديز کال په جولای کې د بریکس په اوومه سرمشریزه کې خپره شوه.
په روسیه کې د بريکس ۲۰۱۵ په غونډه کې، د بريکس وزیرانو د تادیې سیسټم رامینځته کولو لپاره د مشورې بهیر پیل کړ ترڅو داسې يو سيستم رامنځته کړي چې د سويفټ (د بانکونو ترمنځ د اړيکو نړيواله ټولنه) ځايناستی شي. په ورته وخت کې، د روسیې د بهرنیو چارو مرستیال وزیر سرګي ریابکوف په یوه مرکه کې وویل: "د بريکس غړو هېوادونو د مالیې وزیران او د مرکزي بانک مدیران خبرې اترې کوي ... ترڅو د تادیاتو خپلواک سیستمونه رامینځته کړي او په خپلو ملي اسعارو کې د حل په لور حرکت ورکړي." سويفټ یا بل څه، چې د نړیوالو څواړخیز تادیاتو سیستم چې هېوادونو ته لا خپلواکي ورکوي د بريکس لپاره یو مشخص تضمین وي. [۵۹]
همدارنګه، د روسیې مرکزي بانک (CBR) د بريکس هېوادونو سره مشورې پیل کړې ترڅو د تادیې سیست رامینځته کړي چې د سويفټ سیسټم بدیل دی. د غور کولو اصلي ګټې د سویفټ سیسټم ناکامۍ په صورت کې بیک اپ او بدیل و. د روسیې د مرکزي بانک مرستیالې اولګا سکوروبوګاتووا په يوه مرکه کې وویل: "یوازېنۍ مسله چې کېدای شي په بريکس کې زموږ د ټولو لپاره په زړه پورې وي، د داسې سیسټم د رامینځته کولو په اړه بحث او خبرې کول دي چې د بريکس غړو لپاره د بیک اپ په توګه عمل وکړي." [۶۰]
چین د سويفټ ځای په ځای کولو لپاره د تادیې سیسټم هم رامینځته کړی. دا د پولې او بین المللي تادیاتو سیسټم (CIPS) دی چې په ټوله نړۍ کې مالي ادارو ته اجازه ورکوي چې په خوندي، معیاري او باوري ډول د مالي لېږد مالومات واستوي او ترلاسه کړي. [۶۱] هند هم د ساختماني مالي پیغام رسولو سیسټم (SFMS) په نوم خپل سیسټم لري. روسیه د مالي پیغام رسولو سیسټم (SPFS) لري او برازیل (PIX) سیسټم لري.
ټاکل شوې وه چې د بريکس غړي هېوادونه په سوېلي افریقا کې د ۲۰۲۳ سرمشریزه کې د ګډ اسعارو یا ورته څه رامینځته کولو احتمال په اړه بحث وکړي. [۶۲] د بريکس د کارپوه، ميکاتکيسو کوبايي په وینا، د عادلانه او اسانه بهرنۍ سوداګرۍ ګټې او همدارنګه د راکړې ورکړې په لګښتونو کې لوی کمښت د اسعارو اتحادیې د جوړولو له دلیلونو څخه کېدی شي. [۶۳] "د بريکس مشترکه اسعار به یو څه توپیر ولري،" د سپینې ماڼۍ پخوانی لوړ پوړی سلاکار جوزف سلیوان په امریکایي مجله فارن پالیسي کې لیکلي. ځکه د هغې ټول غړي هېوادونه د لوېدیځ په مشرۍ د نړیوال نظام سیالان دي. "اوس مهال، د جي ډي پي له مخې د دغو هېوادونو وزن نه یوازې د واکمن اقتصادي ځواک يانې متحده ایالاتو، بلکې د اوو هېوادونو ټول ګروپ نه هم لوړ دی." [۶۴] د سلیوان په وینا، بريکس د دې وړتیا لري چې په نړیواله سوداګرۍ کې د ځان بسیا کچه ترلاسه کړي چې نورې پولي اتحادیې لکه یوروزون یې هیله لري. د دې مسلې لامل د غړو هېوادونو جغرافیایی تنوع ده ، کوم چې د ډېرو متنوع توکو او خدماتو تولید ته اجازه ورکوي. [۶۵]
د دغې ډلې غړو هېوادونو پرېکړه کړې چې د بریکس غړو هېوادونو ته د سفر لپاره د ویزو د لغوه کولو قانون پلی کړي.
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
