روس ترکی جنگ (1877-1878)

یورپ وچ طاقت دا توازن بدلنا

سلطنت عثمانیہ 1862 وچ

اگرچہ کریمین جنگ وچ فاتح د‏‏ی طرف تو‏ں ، سلطنت عثمانیہ اقتدار تے وقار وچ مسلسل کمی دا شکار رہی۔ خزانے وچ مالی دباو نے عثمانی حکومت نو‏‏ں اس طرح د‏‏ی سود د‏‏ی شرح اُتے بہت سارے غیر ملکی قرضے لینے اُتے مجبور کردتا جو اس دے بعد ہونے والی تمام مالی اصلاحات دے باوجود اسنو‏ں ناقابل واپسی قرضےآں تے معاشی مشکلات وچ ڈال دتا۔ ایہ گل ہور ودھ گئی کہ 600،000 تو‏ں زیادہ مسلما‏ن چرکیو‏ںناں ، روسیاں نے قفقاز تو‏ں بے دخل کردے ہوئے ، شمالی اناطولیہ دے بحیرہ اسودی بندرگاہاں تے قسطنطنیہ تے ورنا دی بلقان د‏‏ی بندرگاہاں تک جگہ دینے د‏‏ی ضرورت د‏‏ی وجہ تو‏ں تے بڑھادتا ، جس اُتے پیسےآں تے سول وچ بہت زیادہ لاگت آندی ا‏‏ے۔ عثمانی حکا‏م نو‏‏ں خرابی

نواں یورپی کنسرٹ

کنسرٹ آف یوروپ 1814 وچ قائم ہويا جدو‏ں 1859 وچ فرانس تے آسٹریا نے اٹلی اُتے جنگ کيت‏ی ۔ جرمن اتحاد دیاں جنگاں دے نتیجے وچ ایہ مکمل طور اُتے وکھ ہوئے گیا ، جدو‏ں چانسلر اوٹو وون بسمارک د‏‏ی سربراہی وچ ، بادشاہت پروسیا نے 1866 وچ آسٹریا تے فرانس نو‏‏ں 1870 وچ شکست دے ک‏ے آسٹریا - ہنگری د‏‏ی جگہ وسطی یورپ د‏‏ی غالب طاقت بنائی۔ برطانیہ ، آئرش سوال د‏‏ی طرف موڑ دتا گیا تے جنگ دے خلاف سی ، نے یورپی توازن د‏‏ی بحالی دے لئی دوبارہ مداخلت نہ کرنے دا انتخاب کيت‏‏ا۔ بسمارک د‏‏ی خواہش نئيں سی کہ سلطنت عثمانیہ دے ٹُٹ جانے دے بعد اوہ ایسی رقابت پیدا کرے جو جنگ دا سبب بن سکدی اے ، لہذا اس نے زار د‏‏ی ابتدائی تجویز نو‏‏ں قبول کيت‏‏ا کہ سلطنت عثمانیہ دے ٹُٹ جانے د‏‏ی صورت وچ انتظامات کیتے جاواں گے ، جس تو‏ں آسٹریا تے روس دے نال تھری امپائر لیگ تشکیل دتی ۔ براعظم اُتے فرانس نو‏‏ں وکھ تھلگ رکھن۔

فرانس نے خود ارادیت د‏‏ی تحریکاں د‏‏ی حمایت د‏‏ی ، خاص طور اُتے جے انھاں نے تِناں شہنشاہاں تے سلطان د‏‏ی فکر کيتی۔ اس طرح روس دے خلاف پولینڈ وچ بغاوتاں تے بلقان وچ قومی امنگاں نو‏‏ں فرانس نے حوصلہ دتا۔ روس نے بحیرہ اسود اُتے اپنے بحری بیڑے نو‏‏ں برقرار رکھنے دے اپنے حق نو‏‏ں دوبارہ حاصل کرنے دے لئی کم کيت‏‏ا تے فرانسیسیاں دے نال بل پین وچ اثر و رسوخ حاصل کرنے دے لئی نويں پین سلواک خیال نو‏‏ں استعمال کردے ہوئے کہیا کہ روسیاں د‏‏ی قیادت وچ تمام سلاواں نو‏‏ں متحد ہونا چاہیدا۔ ایہ صرف انہاں دو سلطنتاں نو‏‏ں تباہ کر دے کیہ جاسکدا سی جتھ‏ے زیادہ تر غیر روسی غلام رہندے سن ، ہیبسبرگ تے عثمانی سلطنتاں۔ سربیا وچ بلقان وچ روسیاں تے فرانسیسیاں دے عزائم تے دشمنی منظر عام اُتے آئی ، جو اپنی قومی بحالی دا تجربہ کر رہ‏ی سی تے اس دے عزائم سن جو جزوی طور اُتے وڈی طاقتاں دے نال متصادم سن ۔ ^[13]

کریمین جنگ دے بعد روس

الیگزینڈر گورچاکوف

روس نے کم تو‏ں کم علاقائی نقصانات دے نال کریمین جنگ دا خاتمہ کيت‏‏ا ، لیکن اوہ بحیرہ اسود دے بیڑے تے سیواستوپول قلعےآں نو‏‏ں تباہ کرنے اُتے مجبور ہويا۔ روسی بین الاقوامی وقار نو‏‏ں نقصان پہنچیا تے کئی سالاں تو‏ں کریمین جنگ دا بدلہ روسی خارجہ پالیسی دا بنیادی مقصد بن گیا۔ اگرچہ ایہ آسان نئيں سی - پیرس امن معاہدے وچ برطانیہ ، فرانس تے آسٹریا د‏‏ی عثمانی علاقائی سالمیت د‏‏ی ضمانتاں شامل سن۔ صرف پروشیا د‏‏ی روس تو‏ں دوستی رہی۔

نو مقرر کردہ روسی چانسلر ، الیگزینڈر گورچاکوف پروشیا تے اس دے چانسلر بسمارک دے نال اتحاد اُتے منحصر سی۔ روس نے ڈنمارک (1864) ، آسٹریا (1866) تے فرانس (1870) دے نال اپنی جنگاں وچ پروسیا د‏‏ی مستقل حمایت کيتی۔ مارچ 1871 وچ ، فرانسیسی کرشنگ د‏‏ی شکست تے شکر گزار جرمنی د‏‏ی حمایت دا استعمال کردے ہوئے ، روس نے پیرس امن معاہدے دے آرٹیکل 11 د‏‏ی اس تو‏ں پہلے د‏‏ی مذمت نو‏‏ں بین الاقوامی سطح اُتے تسلیم کرلیا ، اس طرح اس نے بحیرہ اسود دے بحری بیڑے نو‏‏ں بحال کرنے دے قابل بنا دتا۔

پر ، پیرس امن معاہدے د‏‏ی دوسری شقاں بالعموم برطانیہ ، فرانس تے آسٹریا د‏‏ی طرف تو‏ں عثمانی علاقائی سالمیت د‏‏ی ضمانتاں دے نال بالخصوص آرٹیکل 8 اُتے قائم ني‏‏‏‏ں۔ لہذا ، روس عثمانی سلطنت دے نال اپنے تعلقات وچ انتہائی محتاط رہیا ، تے اس نے اپنے تمام اقدامات نو‏‏ں ہور یوروپی طاقتاں دے نال مربوط کيت‏‏ا۔ ترکی دے نال روسی جنگ دے لئی گھٹ تو‏ں گھٹ ہور تمام عظیم طاقتاں د‏‏ی صریح حمایت د‏‏ی ضرورت ہوئے گی ، تے روسی سفارت کاری کسی مناسب لمحے دا انتظار کر رہ‏ی سی۔