احمد خان کھرل

کھرل برادری

جغرافیائی اعتبار نال ضلع منٹگمری (ساہیوال) دی تحصیل گوگیرہ کھرل برادری دا علاقا سی۔ ایہ باری دوآب دا علاقا سی۔ اج دا گوگیرہ ضلع اوکاڑا دا حصا اے تے اوکاڑا شہر توں 25 کلومیٹر فیصل آباد روڈ اُتے واقع اے۔

پنجاب دے حصول دی لڑائی انگریزا نے بہت سہج سہج کے لڑی ۔ بھیرووال دے سمجھوتے توں لے کے لاہور وچّ جھنڈا لہراؤن تکّ ، مزاہمتاں دا اک نہ رکھن والا سلسلہ سی اتے احمد خان کھرل دی لڑائی وی اس سلسلے دی اک کھڑی سی ۔ ​

پنجاب کیہ ڈگیا، بار دے رہن والے تے قیامت ٹٹّ گئی ۔ کجھ سمیں بعد ہندوستان وچّ سن 57 ہو گیا ۔ دلی اتے میرٹھ وچّ لڑائی دے انگارا بھڑ دے تاں وار وچّ وی اس دی گرمی محسوس ہوئی ۔ انگریزاں نے گڑھبڑھ توں بچن دے لئی پھڑ دھکڑ شروع کیتی ۔ ایہہ ادیش دے لئی جگہ جگہ جیل خانے بنائے اتے ودروہیاں دا جوش ٹھنڈا کرن لئی شکتی دا بے سنکوچ استعمال کیتا ۔ اجیہی ہی اک جیل گوگیرا وچّ وی بنی ۔

سن 1857 دی پہلی گولی مئی وچّ چلی سی ۔ جون دی اک سویرے ، گوگیرا وچّ تینات انگریز ادھیکاری برکلے نے کھیتر دے بھروسے یوگ سرداراں نوں منگ کیتی ۔ راوی دے اس پار توں احمد خان کھرل تے سارنگ خان، برکلے نوں ملے ۔ انگریز ادھیکاری نے بغاوت توں نپٹن دے لئی گھوڑے اتے جوان منگن ۔ احمد خان نے جواب دیا؛​ " " صاحب ، اتھے کوئی وی اپنا گھوڑا ، عورت اتے زمین نہیں چھڈدا " " اتے اسدے بعد واپس چلیا آیا ۔ ​

انگریز فوج نے احمد خان کھرل دی گرفتاری واسطے جھامرے تے حملہ کیتا ۔ سردار نہ ملیا تاں بستی نوں اگ لا دتی تے بے گناہ عورتاں تے بچیاں نوں قیدی بنا لیا۔

اس دوران گوگیرا دے بہت سارے پریوار قید کر لئی گئی ۔ مقامی سرداراں نے حکام بالا نوں لوکاں دی بے گناہی توں جانو کرن دی کوشش کیتی مگر بے ویاج ۔ آخرکار مراد فتیانہ اتے بہلول فتیانا جویں جی داراں دی ساتھی اتے احمد خان دی سرداری وچّ اوہناں لوکاں نے 24 جولائی 1858 نوں گوگیرا جیل تے حملہ کرکے کیدیاں نوں رہا کروا لیا ۔ ​

سامراج دے صبر دی انت ہوئی تاں رائے احمد خان وی زیر عتاب آگئے ۔ گوگیرا دے برکلے نے ساہیوال دے مارٹن نوں لکھیا جس نے ملتان دے میجر ہملٹن نوں لکھیا ۔ تھوڑھے ہی دناں وچّ ملتان توں لاہور تکّ احمد خان دے چرچے، چھاؤنیاں اتے کچہریاں تکّ جا پجے ۔ ہن جس عمر وچّ لوک سمجھوتیاں دی طرف اچھک ہندی ہے ، احمد کھرل اس وقت لڑائی دی تیاری کر رہا سی ۔ جس سمیں انگریز فوج جوان بھرتی کر رہی سی ، اس وقت کھرل سردار دی عمر 80 سال توں اپر سی ۔ ​

رائے احمد آکھے،​
جمنا تے مر ونجنا،
​ ایہہ نال ٹھوکر دے بھج جاونا،​
کنگن اے کچی ونگ دا،​ آکھے لڑ ساں نال انگریز دے،​
جیویں بلدی شمع تے جوش پتنگ دا​

گوگیرا جسدا نام ہن ساہیوال اے، ایہدے اسسٹننٹ کمیشنر نے ڈویزن دے کمشنر تے سپرنٹنڈنٹ نوں بتاریخ 30 جنوری 1948 : لکھیا کہ " " 7 ستمبر دی سویر نوں مینوں برکلے توں اک پتر ملیا جس وچّ اوہناں نے نے سوچنا دتی سی کہ اوہ احمد خان کھرل نوں رستے وچ روکن وچّ سفل نہیں ہو سکدے اتے جس کشتی وچّ اسنے ندی پار کیتا ہے اوہ ندی دے کنارے اک اجیہی کھاڑی وچّ لنگر انداز ہے جتھے ساڈے بندوقاں دیاں گولیاں نہیں پہنچ سکدے ہن ۔ اودھے تینات چونکیدار نے اعلان کر دتا ہے کہ اوہ کشتی نوں کسے حالت وچّ واپس نہیں لے جان دیویگا حالانکہ اسنوں اسدے بارے وچّ سکھت آدیش رلے ہوئے ہن ۔ احمد خان اس علاقے دا بادشاہ بنا بیٹھا ہے ۔ اوہ سردار آپ شری برکلے دے پا توں موجود ہویا اتے اوہناں دے ڈاکٹر نے دھمکاؤن دے جواب وچّ اسنوں کہن لگا کہ اسنے سرکار برٹین دی پالن نوں ردّ کر دتا ہے اتے ہن اپنے آپ نوں سمراٹ دلی دے جنتا سویکار کردا ہو جس توں اسنوں سبھ دیش وچّ بغاوت کرن دے آدیش ملے ہن ۔ اسدے بعد اسدے ساتھیاں نے گولہ واری شروع کر دتی جس دا جواب ساڈی گھوڑ سوار فون نے دتا ۔ " " احمد خان کھرل دی شہادت توں پہلاں ہی دلی دے سمراٹ بہادر شاہ جپھر نے ہتھیار پا دتے سی ۔ احمد خان کلر دے خلاف دسّ فوجی دستے کرنل پیٹن ( ol paton ) لفٹینٹ چیشٹر ( t । chichester ) کیپٹن چیمبرلین ( ap । chamberlaine ) کیپٹن سنیں ( apt । snow ) کیپٹن میک اینڈ ریو ( apt । macandrew ) لیفٹینینٹ نیوائیل ( t । neville ) اتے ایسسٹینٹ کمیشنر برکلے دی کمان وچّ بھیجے گئے سی ۔ احمد خان دی شہادت 21 ستمبر 1857 ای . نوں ہوئی ۔ احمد خان دے ساتھیاں نے Lt । neville اتے ایسسٹینٹ کمیشنر برکلے نوں وی مار دتا تدّ جاکے ہن نومبر وچّ شانتی قایم ہوئی ۔ مراد فتیانا نے برکلے نوں ماریا سی اتے اس دے بارے وچّ اک نمن لوک گیت وی پرچلت ہے ۔

آکھے مراد فتیاݨا: ساوی تینوں پھراں نت کھرکھرے
تے دیواں کھنڈ نہاری
ہک واری لے چل انگریز برکلی تے
میں ویکھاں اس دی بگھی کالی
ساوی آکھیا: توں کر بسم اللہ دھر پیر رکابے میں حاسداں مار اُڈاری
انگریز دا کلمہ گیا ڈھے سنہری
تے مُڑ ہینوں کڈھ برکلی نوں سٹوئس
جیویں مٹ وچوں لچھا لیندا جھول ہلاری