نکاسی طاس جاں جلسمبھر (Drainage basin) اوہ زمینی علاقہ جتھے بارش یا برف دے پگھلاؤ پانی پانی اک گھٹ اُچے تھاں اُپر جمع ہُندا ہے، پانی دا ایہ اجتماع عام طور اتے طاس دے خروجی تھاں (جتھے ایہ پانی کسے ہور آبی جسم وچ شامل ہوئے، جتھے بحر، بحیرہ، جھیل، دریا وغیرہ) اُپر ہُندا ہے ۔
جلسمبھر جاں نکاسی طاس اس جغرافیائی علاقے نوں کہندے ہن جتھے بارش اتے کھردی برف دا پانی دریاواں ، نہروں اتے نالےآں توں وگ کے اک ہی تھاں اتے اکٹھے ہو جاندا ہے ۔ [1] اس تھاں توں جاں تاں اک ہی وڈے دریا وچّ پانی جلسمبھر جاں نکاسی پانی علاقے توں نکاس کرکے اگے وگ جاندا ہے ، جاں پھر کسے جھیل ، سمندر ، وڈا سمندر جاں دلدلی علاقے وچّ جاکے دے مل جاندا ہے ۔ اس حوالے وچّ کدے - کدے پانیونڈ شبد دا وی ورتوں وی ہندی ہے کیونکہ وکھ- وکھ جلسمبھر کسے وی پھیلے علاقے نوں وکھ - وکھ پانی منڈلاں وچّ ونڈیا کردے ہن ۔ [2] جلسمبھر کھلے جاں بند ہو سکدے ہن ۔ بند جلسمبھراں جاں بند نکاسی طاس وچّ پانی کسے جھیل جاں سُکّی جھیل وچّ جا کے رک جاندا ہے ۔ جو بند جلسمبھر خشک تھانواں اتے ہندے ہن اوہناں وچّ اکثر پانی آ کے گرمی توں بھاپھ بنکے ہوا وچّ اُڑ( اویپوریٹ ) ہو جاندا ہے جاں اسنوں دھرتی سوکھ لیندی ہے ۔ گوانڈھی جلسمبھر اکثر پہاڑاں ، پربتاں جاں دھرتی دیاں وکھ ڈھلاناں دے کارن اک - دوجے توں ونڈے ہندے ہن ۔ جغرافیائی نظر توں جلسمبھر اک کیف ( یعنی فنل ) دا کم کردے ہن کیونکہ اوہ اک پھیلے علاقے دے پانی نوں اکٹھا کرکے اک ہی دریا، جھیل، دلدل جاں دھرتی دے اندر پانی سوکھن والے تھاں اتے لے جاندا ہے ۔
ہور بولیاں وچّ
انگریزی وچّ جلسمبھر نوں واٹرشڈ ( watershed ) جاں کیچمینٹ ( catchment ) , نکاسی ونڈ نوں ڈرینیج ڈوائڈ ( drainage divide ) اتے طاس نوں بیسن ( basin ) کیہا جاندا ہے ۔
نکاسی ونڈ دیاں کیٹیگریاں
نکاسی ونڈ تنّ مکھ پرکار دی ہندی اے:-
براعظمی نکاسی ونڈ - اس ونڈ وچّ کسے براعظم دے اک جلسمبھر دا پانی اک طرف دے وڈے سمندر دی طرف وگدا ہے اتے اسدے گوانڈھی جلسمبھر دا پانی دوجے پاسے دے وڈے سمندر کیتی طرف وگدا ہے ۔ مثال لئی افریقہ دے براعظم اتے نیل دریا دے جلسمبھر دا پانی شمال دے ولّ رڑھکے بحیرہ روم وچّ شامل ہو جاندا ہے لیکن اسدے گوانڈھی کانگو دریا دے جلسمبھر جاں نکاسی طاس دا پانی لہندے ولّ وگ بحر اوقیانوس وچّ جا ڈگدا ہے ۔
برہد نکاسی ونڈ - ایہہ اوہ وڈے نکاسی ونڈ ہن جنہاں وچّ پانی دو وکھ اتے اک - دوجے نال کدے نہیں ملن والے دریاواں وچّ وکھ - وکھ تاں وگدا اے ، لیکن دوناں دریا انت وچّ جاکے اک ہی سمندر جاں وڈے سمندر وچّ شامل ہو جاندے ہن ۔ چین دے ہوانگ ہو دریا اتے یانگتسی دریا دی نکاسی ونڈ اسد اداہرن ہن - دونےدریا وکھ - وکھ وگدے ہن لیکن انت وچّ جاکے دونے بحر الکاہل وچّ ہی مل جاندے ہن ۔
لگھو نکاسی ونڈ- ایہہ اوہ چھوٹے پیمانے دی نکاسی ونڈ ہُندی ہے جس وچّ پانی وکھ - وکھ دریاواں وچّ اکٹھا تاں ہندا ہے لیکن اوہ دریا آپ ہی اگے چلکے مل جاندے ہن ۔ اسدی مثال گنگا اتے جمنا دی پانی نکاسی ونڈ ہے ۔
دنیا دے اہم جلسمبھر جاں نکاسی طاس
دھرتی دے اس نقشے وچّ دنیا دے وڈے جلسمبھر جاں نکاسی طاس علاقے دکھائے گئے ہن ۔ مختلف وڈے سمندراں اتے سمندراں وچّ خالی ہون والے جلسمبھر وکھ وکھ رنگاں وچّ دکھائے گئے ہن ۔ سلیٹی رنگ دا استعمال بند جلسمبھراں(بند نکاسی طاس) لئی ہویا ہے جو کسے سمندر جاں مدے سمندر وچّ پانی نہیں روڑھدے ۔
ایہ وی ویکھو
حوالے
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
