ہبل خلائی ٹیلیسکوپ

ڈیزائن تے تریخ

1923 وچ پہلی واری ہرمن اوبرتھ نیں کیا کہ راکٹ نال اک وڈی ٹیلیسکوپ خلا وچ پیجی جاسکدی اے۔ اس دے بعد کئی خلائی گرواں نیں ایہ گل آخی کہ خلائی ٹیلیسکوپ بوت دور صاف ویکھ سکے گی تہ اوہ دوربین زیادہ چنگا حساب کر سکے گی۔ اس دی وجہ ایہ وے کہ زمینی ٹیلیسکوپاں ہوا تے اوزون وغیرہ دی وجہ توں بوت دور صاف نئیں ویکھ سکدیاں۔ اس دے نال نال خلائی ٹیلیسکوپ انفراریڈ تے الٹراوائلٹ وچ وی ویکھ سکے گی کیونجہ ایہ تابکاری زمین جزب کرلیندی اے اس لئی ایناں نوں خلائی ٹیلیسکوپاں ای ویکھ سکدیاں نیں۔

دوجی وڈی جنگ دے بعد برطانیہ تے امریکہ نیں خلائی ٹیلیسکوپاں راکٹاں نال زمین دے مدار چ پائیاں۔ ایناں تجربیاں توں سکھ کے 1968 چ امریکی خلائی ایجنسی ناسا نیں اک وڈی خلائی ٹیلیسکوپ بنان دی ٹھان لئی۔ ناسا نیں 1970 وچ دو کمیٹیاں بنا دتیاں: اک دا کم دوربین دا تکنیکی پاسا سی تے اک دا کم دوربین دا سائنسی کم لبنا سی۔ اس دے بعد ناسا نیں کانگرس توں بوت زيادہ پیسے لینے سن، خلائی ٹیلیسکوپ زمینی ٹیلیسکوپ توں بوت مہنگی ہوندی اے۔ امریکی کانگرس نیں اس ٹیلیسکوپ دے اتے بوت تنقید کیتی تے ہلے پلیننگ دے وشکار ای ایدا بجٹ ادھا کردتا۔ 1974 وج کٹ بجٹ ہون دی وجہ توں کانگس نیں ایدا بجٹ مکمل مکا دتا۔ اس دے بدلے وچ پورے امریکی دیس وچ ٹیلیسکوپ لئی تحریک ٹر پئی۔ اس تحریک چ خلائی گرو امریکی کانگس ممبر تے سینیٹراں نال ملے، بوت سنعیے لکھے گۓ تے نیشنل اکیڈمی آف سائنسز نیں خلائی دوربین دی خاصیتاں دے اتے رپورٹ دتی۔ اس دے بعد سینٹ پرانے توں وی ادھے بجٹ تے مان گئی۔

کٹ بجٹ دی وجہ توں ٹیلیسکوپ دے سکیل وچ وی کاٹا آگیا۔ میش شیشے دا سائز 3 میٹر توں 2۔4 میٹر ہوگیا۔ اک نکی 1۔5 میٹر آلی نال جڑی ہوئی ٹیلیسکوپ مکمل تور تہ مکا دتی گئی۔ نال نال بجٹ نوں پورا کرن لئی یورپین خلائی ایجنسی (ESA) توں وی مدد منگی گئی بدلے وچ ٹیلیسکوپ نوں ٹورن دا 15٪ فیصد چر وی گارنٹی کیتا گیا۔ ایدا ناں 1983 چ ہبل ایڈون ہبل دے اتے رکھیا گیا، اونیں ایہ گل پتہ کیتی سی کہ کائنات وددی جا رئی اے۔ بجٹ پکا ہون دے بعد ناسا دے کئی اداریاں چ اینوں بنان دا کم ونڈ دتا گیا تے لاکہیڈ مارٹن نوں نویں قسم دا خلائی جعاز بنان دا ٹھیکہ دے دتا گیا جیڑا اینوں خلا چ لے کہ جاسکے۔ اس ٹیلیسکوپ دا کم الٹراوائلٹ توں لے کہ نظر آلی ویوولینتھ چ ویکھنا سی۔ اس لئی ایدا شیشہ 10 نینو میٹر تک پالش کیتا گیا سی تے ایدے شیشے نوں ہر ویلے 15 ڈگری سینٹی گریڈ تے رکھیا جاندا اے۔ مگر اس وجہ توں ایہ دوربین انفراریڈ چ بوتا نئیں ویکھ سکدی۔