عربی ادب

عربی ساہت (عربی: الأدب العربي) عربی بولی وچّ لکھے ساہت نوں کیہا جاندا اے۔ ساہت لئی عربی لفظ "ادب" اے جسدا مطلب اے "سلیقہ"۔

عربی ساہت 5ویں صدی وچّ لکھیا جانا شروع ہویا حالانکہ استوں پہلاں وی عربی وچّ لکھے گئے ساہت دے کجھ نشان ملدے ہن۔ عربی بولی دی سبھ تاں مہان رچنا قرآن نوں منیا جاندا اے^[1] اتے اس دا عربی سبھیاچار اتے ساہت اتے چرستھائی اثر اے۔

سانچہ:تاریخ ادب عربی ادب عربی زبان دے ادب نو‏ں کہیا جاندا ہے- حالاں کہ عام طور تو‏ں یہ تصور پایا جاندا اے کہ اسلام تو‏ں پہلے جزیرۂ عرب وچ تعلیم یافتہ لوگ بہت کم سن۔ تاہم جزیرۂ عرب وچ خاص طور اُتے لبنان تے شام وچ کئی سنگ تراشی دے نمونے تے کتبے اوس ملے نيں جنہاں تو‏ں عربی زبان تے اس دے ادب یہاں موجود رہنے تے قابل لحاظ حد تک پزیرائی پانے دے شواہد دے طور تسلیم کیتا جا سکدا اے۔

جدید عربی ادب

ہور دیکھو: جدید عربی ادب

ہور دیکھو: نجیب محفوظ

جدید عربی ادب دے شہرہ آفاق شخصیت نجیب محفوظ (1911–2006) سن۔ انہاں نو‏ں 1988ء وچ ادب دے لئی نوبل انعام دتا گیا سی۔ انہاں دے ادب دی اک خوبی ایہ سی کہ اوہ مصر دی سڑکاں اُتے بولی جانے والی عربی نو‏ں معیاری شکل دے طور اُتے انتہائی خوش اسلوبی نال استعمال کردے سن۔ اسرائیل دے نال اپنے وطن مصر دی دوستی دی وکالت تے کچھ مذہبی موضوعات اُتے اپنے خیالات دے اظہار دی وجہ تو‏ں اوہ مذہبی حلقیاں وچ عتاب تے فتویاں دی زد وچ آ گئے سن۔ انہاں اُتے اک جان لیوا حملہ وی کیتا گیا جس وچ اوہ اک ہتھ تو‏ں تقریبًا معذور ہو گئے سن۔ بعد وچ اپنی کہی کئی باتاں تو‏ں کنارہ کش ہو گئے سن، مگر اس دے باوجود نہ تو انہاں دے اک دین بے زار شخص دے طور اُتے شہرت وچ کمی آئی تے نہ ہی مذہبی حلقیاں نے انہاں دے لئی نفرت کم کیتی۔ کچھ حلقیاں نے انہاں نو‏ں مسیحی وی کہیا سی۔ تاہم انہاں دا انتقال اک مسلمان دے طور اُتے ہويا تے انہاں دی نماز جنازہ جامعہ ازہر دے شیخ طنطاوی نے پڑھائی سی۔

ہور دیکھو: خلیل جبران

لبنان تو‏ں عالمی شہرت یافتہ ادیب خلیل جبران (1883–1931) پیدا ہوئے۔ انہاں دی جامع تے کثیر المعانی شاعری دا تذکرہ تقریبًا ہر زبان دے ادبی حلقے وچ ہوندا اے۔ عربی زبان دی مشہور مصنفات وچ نوال السعدوی دا عمومًا نام لیا جاندا اے۔^[2]

غیر عرب دنیا وچ عربی ادب

بھارت وچ عربی ادب

حالاں کہ بھارت وچ عربی زبان عام بول چال دی زبان نئيں اے، تاہم بھارت وچ پچھلے چودہ سو سال دے دوران کئی عربی ادب دے شہ پارے دیکھے گئے نيں۔ اس دی کچھ مثالاں ذیل وچ درج نيں:

1۔ مجمع بھار الانواز فی غرائب التنزیل و لطائف الاخبار نو‏ں محمد طاہر الفاتحی نے 986ھ وچ لکھیا سی، یہ صحاح ستہ دی شرح اے۔

2۔ تحفۃ المجاھدین نو‏ں زین الدین المعبری نے لکھیا سی جس دا انتقال 991ھ / 1583ء دے بعد ہويا۔

3۔ تفسیر الرحمن و تیسر المنان نو‏ں علی الدین المہائمی نے لکھیا، جس دا انتقال 1431ء وچ ہويا۔^[3]

حوالے

1. Jones, p. ix.
2. Modern Arabic literature | al-bab.com
3. Arabic in India – an overview