صلح حدیبیہ

غزوہ حدیبیہ / صلح حدیبیہ
سلسلۂ محارب: رسول خداؐ دے غزوات
فائل:حدیبیہ.png
تاریخ مقام حدیبیہ محل وقوع حدیبیہ نامی قریہ جو مکہ تو‏ں اک منزل (= تقریبا 24 کلومیٹر) دے فاصلے اُتے تے مدینہ تو‏ں 9 منزلاں دے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔[اج کل ایہ علاقہ شمیسی کہلاندا اے ]۔ نتیجہ بیعت رضوان تے مشرکین دے نال صلح بعنوان "صلح حدیبیہ"؛ جو اسلام تے امت دے لئے عظیم برکات دا سبب بنی: * قریش نے اسلامی حکومت تے اوہدی قوت نو‏‏ں تسلیم کیتا؛ * قریش نے مسلماناں دے حقِ عمرہ نو‏‏ں تسلیم کیتا؛ * مسلمین اپنے سب تو‏ں وڈے دشمن دے شر تو‏ں محفوظ ہوئے؛ * دوسرے قبائل دے نال مسلماناں دے معاہدات دا راستہ ہموار ہويا جو قبل ازاں قریش دے خوف تو‏ں مسلماناں دے قریب آنے تو‏ں کتراندے سن تے قبیلۂ خزاعہ رسول اللہصلی اللّٰہ علیہ و آلہ وسلم دے حلیفاں وچ شامل ہويا؛ * حبشہ ہجرت کردے جانے والے مسلما‏ن محفوظ ہوئے چنانچہ اس معاہدے دے بعد اوہ پلٹ کر مدینہ چلے آئے۔ سبب رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے خواب وچ دیکھیا کہ مکہ تشریف فرما ہوئے نيں تے خانۂ خدا دا طواف تے مناسب عمرہ دی بجاآوری دی توفیق حاصل کرچدے نيں؛ جس دے بعد اپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے عمرہ انجام دینے دے لئے مکہ عزیمت کرنے دا فیصلہ کیتا۔ ملک حجاز
فریقین
مسلمین	مشرکین مکہ
قائدین
حضرت محمدؐ	خالد بن ولید وغیرہ
رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے اعجاز دے نتیجے وچ سوکھا کنواں پانی تو‏ں بھرگیا تے سب دی پیاس بجھ گئی تے کئی بار بارش ہوئی۔ تاریخ گواہ اے کہ اپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دی پیشنگوئی تے قرآن دے وعدیاں دے مطابق مسلمین بہت سی برکات تو‏ں فیضیاب ہوئے۔ مؤرخین دے مطابق صدر اول وچ صلح حدیبیہ تو‏ں کوئی وڈی فتح مسلماناں نو‏‏ں نصیب نئيں ہوئی۔ کیونکہ اس دے نتیجے وچ جنگ دی اگ بجھ گئی تے دعوت اسلام نو‏‏ں فروغ ملیا تے اسلام پورے جزیرۃ العرب وچ پھیل گیا؛ ایتھ‏ے تک صلحنامے اُتے دستخطاں تو‏ں لے ک‏ے 22 مہینے بعد قریش دی طرف تو‏ں اوہدی خلاف ورزی تک دے عرصے وچ مسلما‏ن ہونے والے افراد دی تعداد صلح تو‏ں پہلے تک ہونے والے مسلماناں دی تعداد تو‏ں وی زيادہ سی۔ چنانچہ سنہ 10 ہجری وچ فتح مکہ دے وقت مسلماناں دی سپاہ دی تعداد 10000 افراد تک پہنچ گئی۔

تاریخِ صلح

غزوہ حدیبیہ تاریخ اسلام دے اہ‏م واقعات وچ شمار ہُندا اے جو سنہ 6 ہجری وچ ^[۱] وچ رونما ہويا تے بالآخر مسلماناں تے مشرکین دے درمیان صلح نامے اُتے منتج ہويا۔ رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے اس سال ماہ ذوالقعدہ وچ عمرہ بجا لانے دا ارادہ کیتا تے تمام مسلماناں ـ حتی کہ غیر مسلماں ـ نو‏‏ں عمرہ بجا لانے دی ترغیب دلائی۔ رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم خود وی گھر تشریف لے گئے غسل کیتا تے دو لباس پہنے تے اپنی ناقہ "قصواء" اُتے سوار ہوکر باہر آئے۔ ایہ دوشنبہ (= سوموار)^[۲] تے یکم ذوالقعدہ دا دن سی ۔^[۳] اس سفر وچ ام المؤمنین ام سلمہ وی اپ صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم دے ہمراہ سن۔ رسول خدا صلی اللہ علیہ وآلہ وسلم نے ابن ام مکتوم نو‏‏ں مدینہ وچ جانشین مقرر فرمایا۔^[۴]