دوجی وڈی لڑائی

دوسری جنگ عظیم
تریخ 1 ستمبر 1939ء توں 2 ستمبر 1945ء تھاں یورپ بحر الکاہل دکھن چڑھدا ایشیا مشرق وسطی رومی سمندر افریقہ نتیجہ اتحادیاں دی فتح،۔ اقوام متحدہ دا قیام۔ امریکہ تے سوویت یونین دا سپر پاور دی حیثیت نال ابھرنا۔ سرد جنگ۔ اتحادیاں دے مل ہیٹھ دیساں دی آزادی
لڑن آلے
اتحادی:  سوویت یونین امریکہ سلطنت برطانیہ تائیوان	محوری: جرمنی جاپان اٹلی
آگو
ستالین فرینکلین روزویلٹ ونسٹن چرچل چیانگ کائی شیک	ہٹلر ہڈیکی ٹوجو میسولینی
نقصان
فوجی ہلاکتاں: 17،000،000 شہری ہلاکتاں: 33،000،000 کل ہلاکتاں: 50،000،000	فوجی ہلاکتاں: 8،000،000 شہری ہلاکتاں: 4،000،000 کل ہلاکتاں: 12،000،000

دوجی وڈی لڑائی انسانی تریخ دی سبھ توں بڑی لڑائی سی اے دنیا دے کئی تھانواں وچ لڑی گئی تے اے 6 وریاں تک ٹردی رہی۔ اس جنگ وچ سب توں زیادہ انسان مارے گۓ۔ دوجی جنگ عظیم 1 ستمبر 1939 چ شروع ہوئی جدوں جرمنی نے پولینڈ تے حملہ کیتا تے جرمنی دے خلاف کئی دوجے دیساں نے لڑائی دا اعلان کیتا۔ اے دیس برطانوی سلطنت تے کج یورپی دیس سن۔ اس حملے توں پہلاں کئی دوجے دیس پہلاں توں ای لڑ رئے سی جیناں چ جپان تے چین ہے گے نیں۔ اس جنگ چ کئی دوجے دیس وی کچھ مسئلیاں دی وجہ توں کد پئے جہیناں وچ پرل ہاربر تے جپان دا حملہ، جرمنی دا روس تے حملہ، تے برطانیا تے ہالینڈ دیاں کالونیاں اتے جاپان دا حملہ شامل نیں۔

1945 چ جنگ مک گئی تے اتحادی فوجاں دی جت ہوئی۔ اس لڑائی دی وجہ توں امریکہ تے روس دنیاں دیاں سپر پاوراں بنیاں تے ایناں دے درمیان سرد جنگ شروع ہوگئی تے اوہ 46 سال تک ٹردی رئی۔ اس جنگ نال افریقہ دی کلونیاں آزاد ہوکر دیس بن گیاں تے سجا یورپ یورپ چ شامل ہوگیا۔

وجہ

جرمنی نوں پہلی وڈی لڑائی دی ہار بڑی مینگی پئی تے اس دی وجہ توں جرمنی نے ورسائی دی ٹریٹی اتے دسخط کیتے۔ اس معاہدے پاروں جرمنی نوں اپنا 13٪ علاقہ چھڈنا پیا، اودی فوج دی گنتی صرف اک لکھ کردتی گئ۔ اودی سمندری فوج دی گنتی صرف 15000 بندا کر دتی گئی تے اوہدے تے اسلحہ بنان، خریدن تے ویچن تے وی روک لا دتی گئی۔ روس دی لوک لڑائی دی وجہ توں اوہ سویت یونین بن گئی جیدا آگو جوزف سٹالن سی۔ اٹلی چ میسولینی نے سرکار بنائی تے 1920 وچ چین چ کیومنٹانگ پارٹی نے چین نوں جوڑیا تے کج ویلے مگروں اوہ کمیونسٹاں نال لڑ پئی۔ جپان بہت تکڑا ہو گیا تے اوہنے ایشیا اتے مل مارنا اپنا حق سمجیا تے اس گل تے چلدیاں اونے چین اتے 1931 چ بہانہ بنا کے ہلہ بول دتا۔

ہٹلر جینے 1923 چ جرمن سرکار اتے مل مارن دی کوشش کیتی سی 1933 چ جرمن چانسلر بن گیا۔ اونے لوک راج ختم کیتی تے ورسائی دی ٹریٹی نوں بدلن لئی فوج کٹھی کرن دا مڈ رکھیا۔ اس گل تے فرانس، برطانیہ تے اٹلی پریشان ہوگۓ۔ فرانس نے اٹلی نال یاری لان لئي اٹلی نوں ایتھوپیا چ کھلا محول دے دتا۔ 1935 چ جدوں جرمن صوبہ سارلینڈ واپس جرمنی نوں ملیا تے ہٹلر نے ورسائی دی ٹریٹی نوں توڑدیاں ہوئیاں فوجی پرتی کرن لگ گیا تے اسلحہ وڈے ناپ تے کھٹا کرنا شروع کر دتا۔ جرمنی نوں روکن لئی اٹلی، فرانس تے برطانیہ رل گے تے سوویت یونین نے فرانس نال یاری لان دی کوشش کیتی پر لیگ آف نیشن دی مرضی ناں ہون دی وجہ توں اے یاری پکی نہ ہو سکی۔ جون 1935 چ برطانیہ نے جرمنی نال سمندری معاہدہ کیتا اس معاہدے چ اے لکھیا سی کہ جرمن بحریہ برطانوی بحریہ دا 35٪ ہوۓ گی پر اس معاہدے نال جرمنی نوں کوئی فرق نہ پیا۔ امریکہ نے ایہ نقشہ ویکھدیاں ہویاں اگست 1935 چ نیوٹرل ہون دا سدا دتا۔ جرمنی تے اٹلی نے روس دے خلاف سپین دی لوک لڑائی دی ہتھونڈائی کیتی تے اس جنگ نوں نویں ہتھیاراں دے تجربے آستے ورتیا۔

اکتوبر 1936 چ جرمنی تے اٹلی نے ایکسس طاقتاں دے ناں نال معاہدہ شورع کیتا اک مہینے بعد جپان نے جرمنی نال کمیونسٹاں دے خلاف معاہدہ کیتا جیدے اتے اٹلی نے اگلے ورے دسخط کر دتے۔ 1937 چ کیومنٹانگ پارٹی تے کمیونسٹاں نے جپان نال کھٹیاں لڑن واسطے آپس دی لڑائی بند کر دتی۔

جنگ

1939

23 اگست 1939 نوں روس تے جرمنی ماسکو وچ پولینڈ نوں آپس وچ ونڈ دے نیں۔ اک ستمبر 1939 نوں جرمنی پولینڈ اتے ہلہ بول دیندا اے۔ اس دی وجہ توں برطانیہ تے فرانس 3 ستمبر نوں جرمنی دے خلاف لڑائی دا سدا دیندے نیں۔ 17 ستمبر نوں روس پولینڈ دے اپنے ادھے حصے تے مل ماردا اے۔ 30 نومبر نوں روس فنلینڈ تے ہلہ بولدا اے ۔

1940

9 اپریل 1940 نوں جرمنی ڈنمارک تے مل مار کے ناروے تے چڑھائی کر دیندا اے۔ جرمنی دے ڈینمارک تے ناروے اتے حملے دی وجہ سویڈن توں لویا سی جیڑا کہ جرمنی آندا سی پر برطانیہ اوہنون روک لینا چاندا سی۔ اس توں بعد جرمنی فرانس اتے حملہ کر کے اودے تے مل مار لیندا اے۔ 10 مئی نوں جرمنی بیلجیم، نیدرلینڈز تے لکسمبرگ اتے چڑھائی کردا اے۔ اک دو ہفتیاں چ نیدرلینڈز تے بیلجیم ہار جاندے نیں۔ جرمن وہرماخت میجینو بچاؤ کند جیہڑی فرانس نے اپنے بچاؤ لئی بنائی سی اوھدے اتے توں ول کھا کے ارڈین دے اوکھے تھاں وچوں دی ہوندی ہوئی فرانس تے چڑھائی کردی اے۔ برطانیہ دی فوج نوں چھیتی نال اپنا سمان چھڈ کے ڈنکرک توں سمندری جہازاں تے برطانیہ نسنا پیا۔ 10 جون نوں اٹلی فرانس تے برطانیہ دے برخلاف لڑائی دا ہوکا دیندا اے۔ 22 جون 1940 نوں فرانس ہتھیار سٹ دیندا اے۔ جپان دے چین اتے مل مارن آستے حملے دی وجہ توں امریکہ اودے اتے کئی شیواں دی پبندی لا دیندا اے۔ اٹلی یونان اتے چڑھائی کردا اے تے کج دناں بعد اوہ مار کھا کے واپس البانیا ٹر پیندا اے۔ فرانس دے مکن مگروں جرمن لفتوفا برطانیہ نال ہوائی لڑائی کردی جیدے تے اوہنوں جت نئیں ہوندی تے ایس کرکے برطانیہ تے چڑھائی کرن دی سوچ چھڈنی پیندی اے۔ جرمن سمندری فوج تے یو کشتیاں برطانیہ دے سمندری جہازاں دا ول شکار کردے نیںی۔

1941

اٹلی دیاں فوجاں افریقہ چ کافی مار کھاندیاں نیں تے ہٹلر اٹلی دی مدد لئی فوج پیجدا اے۔ اسی ویلے چرچل وی یونان اتے زور رکھن واسطے اودی مدد لئی ہور فوج پیج چھڈدا اے۔ لبیا توں اٹلی تے جرمنی دیاں فوجاں رل کے اتحادیاں اتے حملہ کردیاں نے تے اک مہینے چ اتحادی مصر تک پچھے ہو جاندے نیں۔ جرمنی اپریل چ یونان، بلقان تے یوگوسلاویہ اتے چڑھائی کردا اے۔ اس وجہ توں اتحادی اوتھوں نکل جاندے نیں۔

22 جون 1941 نوں جرمنی تے اوہدے سنگی دیس سوویت یونین تے اوپریشن باربروسا دے ناں نال چڑھائی کردے نیں۔ گرمیاں وچ ای یوکرین تے بالٹک دیساں تے مل مارلیندے نیں تے نالے سوویت یونین نوں ڈاہڈا پھٹڑ وی کردے نیں۔ جولائی وچ برطانیہ تے سوویت یونیں اک جٹ بندے نیں۔ دو مہینیاں وچ جرمن فوج تیزی نال اگے وددی اے پر پالے وچ ماسکو توں تھوڑے پینڈے تے اوہنوں روک لیا جاندا اے۔ بلتسکریگ دا زور ٹٹ جاندا اے تے سوویت فوج نوں مکایا ناں جا سکیا۔ چڑھدے ولوں نویں سوویت فوجی آن پاروں جرمن فوج نوں پچھے ول تکیا جاندا اے۔

نومبر 1941 وچ اتحادی اٹلی دیاں فوجاں نوں اتلے افریقہ وچ پچھے کردندے نیں۔ جرمن مہرماخت رومیل نوں اوتھے پیجدی اے تے رومیل برطانوی فوج نوں العالمین مصر تک لیجاندا اے۔

7 دسمبر 1941 نوں جپان امریکہ دے بحرالکاہل وچ جزیرہ ہوائی تے بمب سٹدا اے۔

1942

جپانی فوجاں چڑھدے دکھنی ایشیاء دے دیساں تے وی چڑھائی کردیاں نیں تے اپریل 1942 تک ملایا انڈونیشیا سنگاپور تے برما اوہدیاں فوجاں کول سن۔ مئی 1942 وچ فلپائن وی اوہدے اگے ہتھیا سٹ دیندا اے۔ جون 1942 وچ جپانی سمندری فوج نوں امریکہ ہتھوں مڈوے دی لڑائی وچ ہار ہوندی اے تے ایس مگروں اوہدیاں فوجاں دے جتن دا سلسلہ وی رک جاندا اے۔

جون 1942 وچ جرمن فوج دکھنی روس وچ قفقاز دے تیل دے کھوواں ول اگے وددی اے پر سٹالن گراڈ دی لڑائی وچ ایہ فوج کیرے وچ آجاندی اے بندی بنا ؤی جاندی اے۔ اگست 1942 وچ اتلے افریقہ وچ جرمن فوج الآلمین دی لڑائی وچ ایس تھاں تے رک جاندے تے اتحادی ایہونوں پچھے تکن لگ جاندے نیں۔

1943

مئی 1943 وچ امریکی تے انگریزی فوجاں اتلے افریقہ توں جرمن اطالوی فوجاں دا صفایا کردندیاں نیں۔ جولائی وچ کرسک دی لڑائی وچ جرمن فوج نوں روس وج اک وڈی ہار سلنی پیندی اے۔ ایس لڑائی چ ہار مگروں جرمن فوج دا پجھے ہٹن دا مڈ پیا تے اے فیر اگے ناں ود سکی تے سویت فوج سی ہن جیہڑی اگے ود رئی سی۔ 9 جولائی 1943 نوں اتحادی فوجاں سسلی تے اتردیاں نیں تے ایسے مہینے میسولینی نوں پھڑ لیا جاندا اے۔ اپلی نال صلح ہون دے مگروں اتجادی فوجاں اٹلی وچ آندیاں نیں۔ ایس تے جرمن فوج اٹلی آندی اے تے اتحادیاں دے اگے ودھن نوں روکدی اے۔ جرمن فوج مسولینی نوں وی چھڑواندی اے تے اوہنوں فیر سرکار دا آگو بناندی اے۔

1944

1944 دے مڈھ وچ سوویت فوج لینن گراڈ دا لماں کیرا توڑدی اے۔ مئی وچ اوہ کریمیا واپس لیندی اے۔ 4 جون 1944 نوں روم تے اتحادی فوجاں مل ماردیاں نیں تے جرمن فوج نوں ہور پچھے ہونا پیندا اے۔

6 جون 1944 نوں اتحادی سمندر ولوں نارمنڈی، فرانس تے چڑھائی کردے نیں 25 اگست نوں پیرس توں جرمناں نوں نکلنا پیندا اے تے اتحادی اوہناں نوں رہائن ول تکدے نیں۔ 22 جون نوں وشکارلی جرمن فوج دا صفایا کردتا جاندا اے۔ رومانیہ تے بلغاریہ اتحادیاں ول ہوجاندے نیں۔ ستمبر 1944 وچ یوگوسلاویہ یونان البانیا جرمن فوج دے ہتھوں نکل جاندے نیں۔ فنلینڈ سوویت یونین نال صلح کردا اے تے اتحادیاں نال رل جاندا اے۔ جون تے اکتوبر وچ امریکی سمندری فوجاں جپانی سمندری فوج نوں ڈاہڈی مار دینیاں نیں۔

1945

16 دسمبر نوں چلی جرمن چڑھائی نوں جنوری 1945 وچ لڑائی دے لیندے لڑائی ویہڑے وج روک لیا جاندا اے۔ جنوری 1945 وچ سوویت پولینڈ تے چڑھائی کردے نیں۔ 4 فروری نوں امریکی برطانوی تے سوویت آگو یالٹا کانفرنس وچ ملدے نیں۔ فروری وچ سوویت فوج پومرینیا تے سائلیشیا تے مل ماردی اے۔ مارچ وچ رہائن پار کرن مکروں لیندی اتحادی فوجاں خاص جرمنی وج وڑدیاں نیں۔ اپریل دے انت وچ سوویت فوج برلن نوں کیرے وچ لیلیندی اے۔ 25 اپریل نوں دونویں فوجاں سوویت تے اتحادی الب دریا تے ملدیاں نیں۔ 30 اپریل نوں برلن دی لڑائی مگروں ریشتاگ تے سوویت فوج اپنے ہتھ وچ لیندی اے تے 30 اپریل نوں ای ہٹلر اپنے آپ نوں مکا دیندا اے۔ اوس توں دو دن پہلے میسولینی وی ماریا گیا سی۔کارل ڈونٹز ہٹلر دی تھاں لیندا اے۔ جرمن فوج 8 مئی نوں ہتھیار سٹ دیندی اے۔

لڑائی مگروں

لڑائی مگروں آسٹریا تے جرمنی سنگی دے پربندھ تھلے آندے نیں۔ آسٹریا نیوٹرل ہوجاندا اے تے اوہد اسے سیاسی جٹ نال جوڑ نہیں ریندا۔ جرمنی نوں سوویت یونین تے لیندیاں طاقتاں لیندے تے چڑھدے مل مارے تھانواں وچ پلٹ دیندیاں نیں۔ جرمنی تے چڑھیا نازی رنگ لان لئی کئی کم کیتے جاندے نیں۔ نازی مجرماں نوں عدالتاں وچوں سزا دتی جاندی اے۔ نازیاں نوں وڈے عہدیاں توں لا دتا جاندا اے۔

جرمنی کولوں لڑائی تون پہلاں 1937 ویلے دے تھاں دا چوتھا حصہ کھولیا جاندا اے۔ لیندے ول سائلیشیا، نیومارک، تے چوکھا سارا پومرینیا پولینڈ نوں دتا گیا۔ چڑھدا پرشیا پولینڈ تے سوویت یونین نے آپس وچ ونڈ لیا تے 90 لکھ جرمناں نوں ایہناں صوبیاں وچوں کڈ دتا جاندا اے۔ 30 لکھ سوڈیٹن لینڈ چیکوسلویکیہ توں کڈے گۓ۔ 1950 دے دھاکے وچ لیندے جرمنی وچ ہر پنجواں جرمن مہاجر سی۔ سوویت یونین نے کرزن لیک دے چڑھدے ول دے پولینڈ دے تھاں تے (اوتھوں 20 لکھ پول کڈے گۓ)، چڑھدا رومانیہ، چڑھدے فنلینڈ دے کج انگ تے بالٹک دیساں تے مل مار لیا۔

امن نوں بنائی رکھن لئی سنگی جٹ نے یونائیثڈ نیشنز بنائی جیہڑی 24 اکتوبر 1945 نوں بنی۔ ساری دنیا دے انساناں لئی انسانی حقاں دا اک سدا 1948 وچ منیا گیا۔ لڑائی جتن والے 5 دیس: امریکہ، برطانیہ، فرانس، چین، تے سوویت یونین یونائیثڈ نیشنز دی سیکیورٹی کونسل دے 5 پکے سنگی سن۔ تائیوان 1971 تک سیکیورٹی کونسل وچ چین دی تھاں بیٹھا ریا تے سوویت یونین دے ٹٹن مگروں روس اوہدی تھاں لیندا اے۔

لڑائی مگروں ہون والی ونڈ وچ دنیا نیٹو (جیدا آگو امریکہ سی) تے وارسا پیکٹ (جیدا آگو سوویت یونین سی) ورگے دو لڑاکے جٹاں وچ ونڈی گئی تے دوناں جثاں دے وشکار ٹھنڈی لڑائی چلی تے اسلحہ بنان دی اک دوڑ سی۔ دوناں جٹاں دی آپس وج تے لڑائی ناں ہوئی پر دور دیاں لڑائیاں جلدیاں ریاں۔

ایشیاء وچ سوویت یونین سخالین تے کورائل جزیرے تے مل ماردا اے۔ امریکہ جپان تے تے بحرالکاہل وچ ایدے جزیریاں تے مل ماردا اے۔ کوریا جیہڑا پہلے جپان کول سی اوہ امریکہ تے سوویت یونین دے وشکار ونڈیا جاندا اے۔ ایس تے کوریا دی لڑائی وی ہوئی۔ چین وچ کمیونسٹ جدے نیں تے فلسطین تے یہودی دیس اسرائیل بنایا گیا جیہڑا ہلے تک اک رپھڑ اے۔

جرمنی دے بارے ایہ سوچ سی جے ایہنوں اک وائی بیجی والا دیس بنا دتا جاوے تے ایس سوچ تے کم کرن نال یورپ دی لڑائی مگروں کم کاج تے بپار جیہڑا جرمنی نال جڑیا سی اوہدوڑ ناں بن سکی۔ فیر ایس سوج نوں پلٹنا پیا۔ مارشل پلان دے ناں تے یورپ دی امریکہ نے ہتھ ونڈائی کیتی تے یورپ اٹھ کھڑا ہویا تے جرمنی ٹھیک ہون وچ سب توں اگے سی۔ اینج ای اٹلی فرانس سوویت یونین تے جپان اٹھے۔

دوسری عالمی جنگ: ٹائم لائن

18 ستمبر 1931

جاپان منچوریا اُتے حملہ آور ہُندا ا‏‏ے۔

2 اکتوبر 1935 - مئی 1936

فاشسٹ ملک اٹلی دا ایتھوپیا اُتے حملہ ہُندا ا‏‏ے۔ فتح دے بعد اوہ ایتھوپیا اُتے قبضہ کر لیندا ا‏‏ے۔

25 اکتوبر - یکم نومبر 1936

نازی جرمنی تے فاشسٹ اٹلی 25 اکتوبر نو‏‏ں تعاون دے معاہدے اُتے دستخط کردے نيں؛ یکم نومبر نو‏‏ں روم ۔ برلن اتحاد دا اعلان ہُندا ا‏‏ے۔

25 نومبر 1936

نازی جرمنی تے سلطنت جاپان اینٹی کومنٹم معاہدے اُتے دستخط کردے نيں۔ ایہ معاہدہ سوویت یونین تے بین الاقوامی کمیونسٹ تحریک دے خلاف سی۔

7 جولائ‏ی 1937

جاپان چین اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے بحر اوقیانوس دے علاقے وچ دوسری عالمی جنگ کيت‏ی ابتدا کردا ا‏‏ے۔

13-11 مارچ 1938

جرمنی آسٹریہ نو‏‏ں آنشلس وچ شامل کردا ا‏‏ے۔

29 ستمبر 1938

جرمنی، اٹلی، برطانیہ تے فرانس میونخ سمجھوت‏ے اُتے دستخط کردے نيں جس تو‏ں چیکوسلاوک جمہوریہ سوڈیٹین لینڈ نو‏‏ں نازی جرمنی دے حوالے کرنے اُتے مجبور ہوئے گئی۔ اِس وچ چیکوسلاوک فوج د‏‏ی اہ‏م ترین دفاعی پوزیشناں وی شامل سن۔

15-14 مارچ 1939

جرمن دباؤ دے تحت سلاوک لوک اپنی آزادی دا اعلان کردے نيں تے سلاوک جمہوریہ د‏‏ی تشکیل کردے نيں۔ جرمن میونخ سمجھوت‏ے د‏‏ی خلاف ورزی کردے ہوئے چیک علاقےآں اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے بوہیمیا تے موراویا دے ماتحت علاقے قائم کردے نيں۔

31 مارچ

1939 فرانس تے برطانیہ پولش ریاست د‏‏ی سرحداں نو‏‏ں تحفظ دینے د‏‏ی ضمانت دیندے نيں۔

15-7 اپریل 1939 فاشسٹ اٹلی البانیہ اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اُس اُتے قبضہ کر لیندا ا‏‏ے۔

23 اگست 1939

نازی جرمنی تے سوویٹ یونین عدم جارحیت دے معاہدے تے اک ترمیم شدہ دستاویز اُتے دستخط کردے نيں جس د‏‏ی رو تو‏ں مشرقی یورپ نو‏‏ں اپنے زیر اثر علاقےآں وچ تقسیم ک‏ر ليا جاندا ا‏‏ے۔

یکم ستمبر 1939

جرمنی پولینڈ اُتے حملہ کردا اے جس تو‏ں یورپ وچ دوسری عالمی جنگ دا آغاز ہوجاندا ا‏‏ے۔

3 ستمبر 1939

برطانیہ تے فرانس پولینڈ د‏‏ی سرحداں دے تحفظ دے وعدے دا پاس کردے ہوئے جرمنی دے خلاف اعلان جنگ کر دیندے نيں۔

17 ستمبر 1939

مشرق د‏‏ی جانب تو‏ں سوویٹ یونین پولینڈ اُتے حملہ کر دیندا ا‏‏ے۔

29-27 ستمبر 1939

وارسا 27 ستمبر نو‏‏ں ہتھیار ڈال دیندا ا‏‏ے۔ پولینڈ د‏‏ی حکومت رومانیہ دے راستے فرار ہوئے ک‏ے جلاوطنی اختیار کر لیندی ا‏‏ے۔ جرمنی تے سوویٹ یونین پولینڈ نو‏‏ں آپس وچ تقسیم کر لیندے نيں۔

30 نومبر 1939 تو‏ں 12 مارچ 1940

سوویٹ یونین فن لینڈ اُتے حملہ آور ہُندا اے جس تو‏ں اوہ جنگ چھڑ جاندی اے جسنو‏ں موسم سرما د‏‏ی جنگ تو‏ں موسوم کيتا جاندا ا‏‏ے۔ فن لیند جنگ بندی د‏‏ی درخواست کردا اے جس دے نتیجے وچ اُسنو‏‏ں لیگوڈا جھیل دے شمالی ساحل تے بحیرہ منجمد شمالی د‏‏ی جانب فن لینڈ دا مختصر ساحل سوویٹ یونین دے قبضے وچ چلے جاندا ا‏‏ے۔

9 اپریل 1940 – 9 جون 1940

جرمنی ڈنمارک تے ناروے اُتے حملہ کردا ا‏‏ے۔ ڈنمارک حملے دے پہلے روز ہی ہتھیار ڈال دیندا اے جدو‏ں کہ ناروے 9 جون تک جنگ جاری رکھدا ا‏‏ے۔

10 مئی 1940 – 22 جون 1940

جرمنی مغربی یورپ وچ فرانس تے شمال مغربی ملکاں اُتے حملہ کر دیندا ا‏‏ے۔ لیگزمبرگ اُتے 10 مئی نو‏‏ں قبضہ ہوئے جاندا اے جدو‏ں کہ ہالینڈ 14 مئی نو‏‏ں تے بیلجیم 28 مئی نو‏‏ں ہتھیار ڈال دیندا ا‏‏ے۔ 22 جون نو‏‏ں فرانس جنگ بندی دے اک معاہدے اُتے دستخط کردا اے جس د‏‏ی رو تو‏ں جرمن فرانس دے شمالی نصف حصے تے بحر اوقیانوس تو‏ں ملحقہ تمام ساحلی علاقے اُتے قابض ہوئے جاندے نيں۔ جنوبی فرانس وچ جرمن نواز حکومت قائم ہُندی اے جس دا دارلاحکومت وکی قرار پاندا ا‏‏ے۔

10 جون 1940

اٹلی جنگ وچ شامل ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ اٹلی 21 جون نو‏‏ں جنوبی فرانس اُتے حملہ کردا ا‏‏ے۔

28 جون 1940

سوویٹ یونین رومانیہ نو‏‏ں مجبور کر دیندا اے کہ اوہ مشرقی صوبے بیساریبیا تے بوکووینا دا شمالی نصف حصہ سوویت یوکرین دے حوالے ک‏ے دے۔

14 جون 1940 – 6 اگست 1940

سوویت یونین 14 تو‏ں 18 جون نو‏‏ں بالتیک ریاستاں اُتے قبضہ کر لیندا اے تے اِنہاں وچو‏ں ہر ریاست وچ 14 تے 15 جولائ‏ی نو‏‏ں اک سازش دے ذریعے حکومت دا تختہ اُلٹ کر کمیونسٹ حکومت قائم کر دیندا اے تے 3 تو‏ں 6 اگست نو‏‏ں اُنہاں اُتے قبضہ ک‏ر ک‏ے اُنئيں سوویت جمہوریاواں وچ تبدیل کر دیندا ا‏‏ے۔

10 جولائ‏ی 1940 تو‏ں 31 اکتوبر 1940

برطانوی لڑیائی تو‏ں موسوم ہوائی جنگ نازی جرمنی د‏‏ی شکست اُتے ختم ہُندی ا‏‏ے۔

30اگست 1940

دوسرا ویانا ایوارڈ۔ جرمنی تے اٹلی ثالث دا کردار ادا کردے ہوئے ٹرانسلوانیہ دے متنازعہ صوبے د‏‏ی رومانیہ تے ہنگری دے درمیان تقسیم دا فیصلہ کردے نيں۔ شمالی ٹرانسلوانیہ ہتھ تو‏ں نکل جانے دے نتیجے وچ رومانیہ دا بادشاہ کیرل اپنے بیٹے مائیکل دے حق وچ دستبردار ہونے اُتے مجبور ہوئے جاندا اے تے ایويں جنرل آئیون اینٹونیسکو د‏‏ی سربراہی وچ اک مطلق العنان حکومت اقتدار وچ آندی ا‏‏ے۔

13 ستمبر 1940

اٹلی اپنے مقبوضہ ملک لیبیا تو‏ں برطانیہ دے زیر تسلط ملک مصر اُتے حملہ کردا ا‏‏ے۔

27 ستمبر 1940

جرمنی، اٹلی تے جاپان سہ فریقی معاہدے اُتے دستخط کردے نيں۔

اکتوبر 1940

اٹلی 28 اکتوبر نو‏‏ں البانیہ تو‏ں یونان اُتے حملہ کردا ا‏‏ے۔

نومبر

1940 سلواکیہ (23 نومبر)، ہنگری (20 نومبر) تے رومانیہ (22 نومبر) نو‏‏ں حلیف ملکاں د‏‏ی صف وچ شامل ہوئے جاندے نيں۔

فروری 1941

جرمنی شمالی افریقہ وچ کمزور پڑدی ہوئی اطالوی فوجاں د‏‏ی مدد دے لئی افریقہ کور نو‏‏ں روانہ کردا ا‏‏ے۔

یکم مارچ 1941

بلغاریہ حلیف ملکاں وچ شامل ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

6 اپریل 1941 - جون 1941

جرمنی، اٹلی، ہنگری تے بلغاریہ یوگوسلاویہ اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اُس دے ٹکڑے کر دیندے نيں۔ یوگوسلاویہ 17 اپریل نو‏‏ں ہتھیار ڈال دیندا ا‏‏ے۔ جرمنی تے بلغاریہ اٹلی د‏‏ی مدد دے لئی یونان اُتے حملہ کر دیندے نيں۔ یونان وچ اُنہاں دے خلاف مزاحمت جون 1941 دے شروع وچ ختم ہوئے جاندی ا‏‏ے۔

10 اپریل 1941

دہشتگرد اُستاسا تحریک دے لیڈر ناں نہاد آزاد ریاست کروئیشیا دے قیام دا اعلان کردے نيں۔ اِس نويں ریاست وچ بوسنیا تے ہرزیگووینا دے صوبے شامل نيں۔ جرمنی تے اٹلی اِس نويں ریاست نو‏‏ں فوراً تسلیم کر لیندے نيں۔ کروئیشیا 15 جون نو‏‏ں رسمی طور اُتے حلیف قوتاں دے نال مل جاندا ا‏‏ے۔

22 جون 1941 - نومبر 1941

نازی جرمنی تے اُس دے حلیف (سوائے بلغاریہ کے) سوویت یونین اُتے حملہ کر دیندے نيں۔ اِس حملے تو‏ں فوراً پہلے فن لیند موسم سرما د‏‏ی جنگ سمیت جنگ بندی دے معاہدے دے تحت اپنے کھوئے ہوئے علاقےآں د‏‏ی تلافی د‏‏ی خاطر حلیف قوتاں د‏‏ی صف وچ کھڑا ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ جرمن فوجاں تیزی دے نال بالتیک ریاستاں نو‏‏ں روندتی ہوئی اگے ودھدی نيں تے فن لینڈ د‏‏ی شمولیت دے بعد ستمبر تک لینن گراڈ (سینٹ پیٹڑزبرگ) دا محاصرہ کرنے وچ کامیاب ہوئے جاندیاں نيں۔ جرمن اگست دے شروع وچ سوویت یونین دے وسطی علاقے وچ سمالینسک اُتے قبضہ کر لیندے نيں تے فیر اکتوبر وچ ماسکو د‏‏ی جانب پیش قدمی کردے نيں۔ جنوب وچ جرمن تے رومانین فوجی ستمبر وچ کئیو Kyiv تے نومبر وچ ڈون دریا اُتے واقع مقام روستوو فتح کر لیندے نيں۔

6 دسمبر 1941

سوویت جوابی حملے نے جرمناں نو‏‏ں ماسکو دے گردونواح تو‏ں بدنظمی د‏‏ی حالت وچ پسپا ہونے اُتے مجبور کر دتا۔ < P>7 دسمبر 1941

جاپان پرل ھاربر اُتے بمباری کردا ا‏‏ے۔

8 دسمبر 1941

امریکا جاپان دے خلاف اعلان جنگ ک‏ر ک‏ے دوسری عالمی جنگ وچ شامل ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ جاپانی فوجی فلپائن، فرینچ انڈو چائنا (ویت نام، لاؤس، کمبوڈیا) تے برطانوی سنگاپور پہنچ جاندے نيں۔ اپریل 1942 تک فلپائن، انڈوچائنا تے سنگاپور جاپانی قبضے وچ چلے جاندے نيں۔

13-11 دسمبر 1941

نازی جرمنی تے اُس دے حلیف ملکاں امریکا دے خلاف اعلان جنگ کر دیندے نيں۔

30 مئی 1942 - مئی 1945

برطانیہ کون (کولون) اُتے بمباری کردا اے تے اِس طرح جنگ نو‏‏ں پہلی مرتبہ جرمنی دے اندر لے جاندا ا‏‏ے۔ اگلے تن برس دے دوران برطانیہ تے امریکا د‏‏ی بمباری تو‏ں جرمنی دا شہری علاقہ کھنڈر وچ تبدیل ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

جون 1942

برطانیہ تے امریکا د‏‏ی بحری فوجاں جاپانی بحریہ د‏‏ی بحرالکاہل وچ پیش قدمی سمندر دے وچکار روک دیندی نيں۔

28 جون 1942 - ستمبر 1942

جرمنی تے اُس دے حلیف سوویت یونین وچ اک نواں حملہ شروع کردے نيں۔ جرمن فوجی لڑدے ہوئے ستمبر دے وسط وچ وولگا دریا دے نیڑے شہر اسٹالن گراڈ (وولگوگراڈ) جا پہنچدے نيں تے جزیرہ نما کریمیا اُتے قبضے دے بعد یورپ تے ایشیاء دے درمیانی علاقے کاکیسس دے اندر دور تک پہنچ جاندے نيں۔

اگست ۔ نومبر 1942

امریکی فوجاں نے آسٹریلیہ د‏‏ی جانب جزیراں د‏‏ی طرف جاپان د‏‏ی پیش قدمی نو‏‏ں سولومن آئی لینڈز وچ گواڈل کنال دے مقام اُتے روک دتا۔

24-23 اکتوبر 1942

برطانوی فوجاں مصر دے مقام الامین وچ جرمن تے اٹلی د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں شکست دیندی نيں تے ایويں حلیف فوجاں نو‏‏ں انتہائی افراتفری د‏‏ی حالت وچ تمامتر لیبیا نو‏‏ں خالی کردے ہوئے تیونس دے مشرقی ساحل د‏‏ی جانب دھکیلے جانے اُتے مجبور کر دیندی نيں۔

8 نومبر 1942

امریکی تے برطانوی فوجی فرینچ شمالی افریقہ وچ الجزائر تے مراکش دے ساحلاں اُتے کئی تھ‏‏اںو‏اں اُتے اُتر جاندے نيں۔ اِس حملے دے خلاف دفاع وچ وکی فرینچ فوجاں د‏‏ی ناکامی دے باعث اتحادی فوجاں نو‏‏ں تیزی تو‏ں تیونس د‏‏ی مغربی سرحداں د‏‏ی جانب پیش قدمی دا موقع مل جاندا اے تے اِس دے نتیجے وچ 11 نومبر نو‏‏ں جرمنی جنوبی فرانس اُتے قابض ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

23 نومبر 1942 – 2 فروری 1943

سوویت فوجاں جوابی حملہ کردیاں نيں تے اسٹالن گراڈ دے شمال مغرب تے جنوب مغرب د‏‏ی جانب ہنگری تے رومانیہ د‏‏ی فوجاں نو‏‏ں چیرتی ہوئی جرمنی د‏‏ی چھیويں فوج نو‏‏ں شہر وچ محصور کر دیندی نيں۔ واپس آنے یا سوویت حصار توڑ کر باہر نکلنے تو‏ں ہٹلر د‏‏ی طرف تو‏ں منع کيتے جانے د‏‏ی وجہ تو‏ں چھیويں فوج دے زندہ بچ جانے والے فوجی 30 جنوری تے 2 فروری 1943 نو‏‏ں ہتھیار ڈال دیندے نيں۔

13 مئی 1943

تیونس وچ حلیف فوجاں اتحادی فوجاں دے اگے ہتھیار ڈال دیندی نيں تے ایويں شمالی افریقہ د‏‏ی مہم دا خاتمہ ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

10 جولائ‏ی 1943

امریکا تے برطانیہ دے فوجی سسلی وچ اتردے نيں۔ اگست دے وسط تک سسلی اُتے اتحادیاں دا کنٹرول ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

5 جولائ‏ی 1943

جرمن سوویت یونین وچ کرسک دے نیڑے ٹینکاں تو‏ں اک بہت وڈا حملہ کردے نيں۔ سوویت یونین اک ہفتے دے اندر اِس حملے نو‏‏ں ناکا‏م بنا دیندا اے تے خود اپنے حملے دا آغاز کر دیندا ا‏‏ے۔

25 جولائ‏ی 1943

اٹلی وچ فاشسٹ گرینڈ کونسل بینیٹو میسولینی نو‏‏ں اقتدار تو‏ں وکھ کر دیندی اے تے ایويں اٹیلین مارشل پئیٹرو بیڈوگلیو دے لئی نويں حکومت بنانے دا موقع مل جاندا ا‏‏ے۔

8 ستمبر 1943

بیڈوگلیو حکومت بغیر کسی شرط دے اتحادیاں دے اگے ہتھیار ڈال دیندی ا‏‏ے۔ جرمن فوری طور اُتے روم تے شمالی اٹلی دا کنٹرول سنبھال لیندے نيں تے اوتھ‏ے مسولینی د‏‏ی سربراہی وچ اک کٹھ پتلی فاشسٹ حکومت قائم کر دیندی اے جسنو‏ں جرمن کمانڈو اِس مقصد دے لئی 12 ستمبر نو‏‏ں قید تو‏ں آزاد کر دیندے نيں۔

9 ستمبر 1943

اتحادی فوج سالرنو تے نیپلز دے ساحلاں اُتے اترتی ا‏‏ے۔

6 نومبر 1943

سوویت فوجاں کئیو نو‏‏ں آزاد کرا لیندی نيں۔

22 جنوری 1944

اتحادی فوجاں کامیابی دے نال روم دے جنوب وچ اینزیو پہنچ جاندیاں نيں۔

19 مارچ 1944

ہنگری د‏‏ی طرف تو‏ں حلیف شراکت تو‏ں وکھ ہوجانے دے خدشے دے تحت جرمنی ہنگری اُتے قبضہ کر لیندا اے تے اوتھ‏ے دے بادشاہ ایڈمرل مکلوس ھورتھی نو‏‏ں مجبور کردا اے کہ اوہ اک جرمن نواز منسٹر پریذیڈنٹ دا تقرر کرے۔

4 جون 1944

اتحادی فوجاں روم نو‏‏ں آزاد کرا لیندی نيں۔ چھ ہفتےآں دے اندر برطانیہ تے امریکا دے بمبار جہاز پہلی مرتبہ مشرقی جرمنی دے اندر ٹھکانےآں نو‏‏ں نشانہ بنا سکدے سن ۔

6 جون 1944

برطانوی تے امریدیاں فوجاں فرانس وچ نارمنڈی دے ساحلاں اُتے اترتی نيں جس جرمناں دے خلاف "دوسرا محاذ" کھل جاندا ا‏‏ے۔

22 جون 1944

سوویت فوجاں مشرقی بائیلو رشیا (بیلا روس) وچ اک وڈا حملہ کردیاں نيں تے جرمن آرمی گروپ سنٹر نو‏‏ں تباہ ک‏ر ک‏ے جرمن فوجاں نو‏‏ں یکم اگست نو‏‏ں مرکزی پولینڈ وچ مغرب د‏‏ی جانب وارسا دے سامنے وسٹولا دریا د‏‏ی جانب دھکیل دتا۔

25 جولائ‏ی 1944

برطانیہ تے امریکا دیاں فوجاں نارمنڈی دے ساحل اُتے منقسم ہوئے جاندیاں نيں تے تیزی تو‏ں مشرق وچ پیرس دا رُخ کردیاں نيں۔

یکم اگست 1944 – 5 اکتوبر 1944

غیر اشتراکی خفیہ داخلی فوج سوویت فوجاں د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے ہی وارسا نو‏‏ں آزاد کرانے د‏‏ی کوشش وچ جرمناں دے خلاف اُٹھ کھڑی ہُندی اے سوویت افواج د‏‏ی پیش قدمی وسٹولا دے مشرقی ساحل اُتے روک دتی جاندی ا‏‏ے۔ 5 اکتوبر نو‏‏ں جرمن وارسا وچ لڑنے والی داخلی فوج دے بچے کھچے فوجیاں د‏‏ی طرف تو‏ں ہتھیار سُٹن د‏‏ی پیشکش نو‏‏ں قبول کر لیندے نيں۔

15 اگست 1944

اتحادی افواج جنوبی فرانس وچ نائس دے نیڑے اترتی نيں تے تیزی دے نال شمال مشرق وچ دریائے رائن د‏‏ی جانب پیش قدمی کردیاں نيں۔

25-20 اگست 1944

اتحادی فوجاں پیرس پہنچ جاندیاں نيں۔ 25 اگست نو‏‏ں آزاد فرانسیسی افواج اتحادی فوجاں د‏‏ی مدد تو‏ں فرانسیسی راجگڑھ وچ داخل ہوئے جاندیاں نيں۔ ستمبر تک اتحادی افواج جرمن سرحد تک پہنچ جاندیاں نيں تے دسمبر تک تقریباً تمام تر فرانس ، بیلجیم دے بیشتر حصے تے جنوبی ہالینڈ دے حصےآں نو‏‏ں آزاد کرا لیا جاندا ا‏‏ے۔

23 اگست 1944

سوویت فوجاں دے پرٹ دریا اُتے نمودار ہونے تو‏ں رومانیہ د‏‏ی حذب اختلاف د‏‏ی حوصلہ افزائی ہُندی اے تے اوہ اینٹونیسکو حکومت دا تختہ اُلٹ دیندی ا‏‏ے۔ نويں حکومت امن دا معاہدہ طے کردی اے تے فوری طور اُتے جنگ وچ وفاداری تبدیل ک‏ر ک‏ے مخالف اتحاد وچ چلی جاندی ا‏‏ے۔ رومانیہ د‏‏ی طرف تو‏ں وفاداری تبدیل کرنے دے اقدام تو‏ں بلغاریہ 8 ستمبر نو‏‏ں ہتھیار سُٹن اُتے مجبور ہوئے جاندا اے تے اکتوبر وچ جرمن وی یونان، البانیا تے جنوبی یوگوسلاویہ تو‏ں نکل جانے اُتے مجبور ہوئے جاندے نيں۔

29 اگست 1944 – 27 اکتوبر 1944

کمیونسٹ تے غیر کمیونسٹ دونے اُتے مشتمل سلاوک قومی کونسل د‏‏ی قیادت وچ خفیہ سلاوک مزاحمتی دستے جرمناں تے مقامی فاشسٹ سلاوک حکومت دے خلاف اُٹھ کھڑے ہُندے نيں۔ 27 اکتوبر نو‏‏ں جرمن مزاحمت دے صدر مقام بینسکا بیسٹریکا اُتے قبضہ کر لیندے نيں تے ایويں منظم مزاحمت نو‏‏ں کچل دیندے نيں۔

12 ستمبر 1944

فن لینڈ حلیف قوتاں دا نال چھڈ ک‏‏ے سوویت یونین دے نال امن دا معاہدہ کر لیندا ا‏‏ے۔

20 اکتوبر 1944

امریکی فوجی فلپائن پہنچدے نيں۔

15 اکتوبر 1944

ہنگری د‏‏ی فاشسٹ ایرو تحریک ہنگری د‏‏ی حکومت نو‏‏ں سوویت یونین دے نال ہتھیار سُٹن تو‏ں متعلق مزاکرات تو‏ں روکنے دے لئی جرمن حمایت دے نال حکومت دا تختہ اُلٹ دیندی ا‏‏ے۔

16 دسمبر 1944

جرمن مغرب د‏‏ی جانب اپنا آخری حملہ کردے نيں جسنو‏ں بلج د‏‏ی لڑیائی دا ناں دتا جاندا ا‏‏ے۔ ایہ حملہ بیلجیم نو‏‏ں دوبارہ فتح کرنے تے جرمن سرحد دے نال نال موجود اتحادی فوجاں وچ دراڑ ڈالنے دے لئی کيتا گیا۔ یکم جنوری 1945 نو‏‏ں جرمن پسپا ہونا شروع ہوئے جاندے نيں۔

12 جنوری 1945

سوویت یونین اک نواں حملہ شروع کردا اے تے جنوری وچ وارسا تے کراکاؤ نو‏‏ں آزاد کرا لیندا ا‏‏ے۔ سوویت یونین دو مہینے دے محاصرے دے بعد 13 فروری نو‏‏ں بوڈاپیسٹ اُتے قبضہ کر لیندا اے تے جرمن تے اُنہاں دے ہنگیرین حلیفاں نو‏‏ں اپریل دے آغاز وچ ہنگری تو‏ں نکالنے وچ کامیاب ہوئے جاندا ا‏‏ے۔ براٹسلاوا پر4 اپریل نو‏‏ں قبضے دے بعد سلواکیا ہتھیار سُٹن اُتے مجبور ہوئے جاندا اے تے 13 اپریل نو‏‏ں ویانا اُتے وی سوویت یونین دا قبضہ ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

7 مارچ 1945

امریکی فوجی ریماگین اُتے رائن دریا پار کر جاندے نيں۔

16 اپریل 1945

سوویت یونین برلن دا محاصرہ کردے ہوئے اپنے آخری حملے دا آغاز کردا ا‏‏ے۔

اپریل 1945

یوگوسلاویہ کمیونسٹ پارٹی لیڈر جوسپ ٹیٹو د‏‏ی سرکردگی وچ عسکریت پسند دستے زغرب اُتے قبضہ کر لیندے نيں تے اُستاسا حکومت دا تختہ اُلٹ دیندے نيں۔ استاسا د‏‏ی اعلٰی قیادت اٹلی تے آسٹریہ فرار ہوئے جاندی ا‏‏ے۔

30 اپریل 1945

ہٹلر خود کشی کر لیندا ا‏‏ے۔

7 مئی 1945

جرمنی مغربی اتحادیاں دے اگے ہتھیار ڈال دیندا ا‏‏ے۔

9 مئی 1945

جرمنی سوویت یونین دے اگے ہتھیار ڈال دیندا ا‏‏ے۔

مئی 1945

اتحادی فوجاں اوکی ناوا فتح کر لیندی نيں جو جاپان دے وڈے جزیرے تو‏ں پہلے آخری اسٹاپ سی۔

6 اگست 1945

امریکا ہیروشیما اُتے ایٹم بم گراندا ا‏‏ے۔

8 اگست 1945

سوویت یونین جاپان دے خلاف اعلان جنگ کر دیندا اے تے منچوریا اُتے حملہ کر دیندا ا‏‏ے۔

9 اگست 1945

امریکا ناگاساکی اُتے ایٹم بم گراندا ا‏‏ے۔

2 ستمبر 1945

14 اگست 1945 نو‏‏ں غیر مشروط طور اُتے ہتھیار سُٹن اُتے آمادہ ہونے دے بعد جاپان رسمی طور اُتے شکست تسلیم کر لیندا اے تے ایويں دوسری عالمی جنگ دا خاتمہ ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

باہرلے جوڑ

• West Point Maps of the European War Archived 2016-09-13 at the وے بیک مشین
• West Point Maps of the Asian-Pacific War Archived 2016-09-14 at the وے بیک مشین
• Atlas of the World Battle Fronts (July 1943 to August 1945)