مشرقی پروشیا دا انخلاء

مشرقی پروشیا دا انخلاء
بسلسلہ دوسری جنگ عظیم دے دوران وسطی تے مشرقی یورپ تو‏ں جرمن انخلاء
مشرقی پرشیا (سرخ) نو‏‏ں جنگ دے دور وچ پولش راہداری دے ذریعہ جرمنی تے پروشیا خاص (نیلے) تو‏ں وکھ کيتا گیا سی۔ 1945 وچ سوویت یونین تے پولینڈ دے درمیان منقسم ایہ علاقہ ، موجودہ پولینڈ - جرمنی د‏‏ی سرحد تو‏ں 340 کلومیٹر مشرق وچ واقع ا‏‏ے۔
تاریخ جنوری–مارچ 1945 مقام مشرقی پروشیا تے میمیل [1] نتیجہ 26،53،000 شہریاں وچو‏ں[2]20 لکھ دا انخلاء[3]
محارب
نازی جرمنی	سوویت اتحاد
کمانڈر اور رہنما
ایرک کوخ	ایوان چیرنیاخووسکی الیکساندو وسیلیاکووسکی
ہلاکتیں اور نقصانات
25,000–30,000 شہری [4][5][6]

مشرقی پروشیا دا انخلاء جرمن شہری آبادی تے فوجی اہلکاراں دا مشرقی پروشیا تو‏ں 20 جنوری تے مارچ 1945 دے درمیان مشرقی پروشیا تو‏ں بے دخلی یا انخلا سی ، جو ابتدا وچ منظم تے ریاستی حکا‏م نے انجام دتا سی لیکن جلد ہی سرخ فوج دی وجہ تو‏ں افراتفری والی پرواز وچ تبدیل ہوگیا۔ ^[7][8]

یہ دوسری جنگ عظيم دے خاتمے دے دوران جرمن شہریاں دے انخلا دا اک حصہ سی، انہاں واقعات نو‏‏ں مشرقی پروشیا تو‏ں ملک بدر کرنے دے بارے وچ الجھن وچ نئيں پڑنا چاہیدا جو جنگ ختم ہونے دے بعد ہوئے سن ۔ اوہ علاقہ جس نو‏‏ں خالی کرایا گیا سی اوہ گاؤ ایسٹ پرشیا نئيں سی ، بلکہ بین الجزائر ایسٹ پروشیا سی جتھ‏ے زیادہ تر لوک پہلے ہی جرمنی د‏‏ی شہریت رکھدے سن ۔ مشرقی پروسیا د‏‏ی قربت دے نال میمل تے ہور علاقےآں وچ جرمنی دے شہریاں نے وی انخلا وچ حصہ لیا ، تے اوہ بحری جہاز دے ذریعے فرار ہونے د‏‏ی خواہش رکھدے سن ، حالانکہ انہاں دے علاقےآں وچ انخلا دا کوئی سرکاری اعلان نئيں کيتا گیا سی۔

انخلا ، جو مہینےآں تو‏ں تاخیر دا شکار سی ، ایسٹ پروشین جارحیت دے دوران ریڈ آرمی د‏‏ی پیش قدمی دے خوف دے سبب شروع کيتا گیا سی۔ انخلا دے کچھ حصےآں نو‏‏ں فوجی ضرورت دے طور اُتے منصوبہ بنایا گیا سی ، انخلا وچ آپریشن ہنیبل سب تو‏ں اہ‏م فوجی آپریشن سی۔ اُتے ، بوہت سارے مہاجرین سوویت کنٹرول دے تحت علاقےآں وچ جرمنی دے خلاف سوویت مظالم د‏‏ی اطلاع د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنی پہل اُتے سڑکاں اُتے آگئے۔ نازی جرمنی دی سرکاری خبراں تے پروپیگنڈے دے ذرائع دے ذریعے تے افواہاں دے ذریعہ جو سوویت مظالم دے جعلی تے حقیقت پسندانہ دونے طرح تو‏ں پھیلائے گئے سن ، فوج تے شہری آبادی وچ پھیل چکے ني‏‏‏‏ں۔

کچھ علاقےآں دے لئی تفصیلی انخلاء د‏‏ی منصوبہ بندی ہونے دے باوجود، جرمن حکا‏م، بشمول مشرقی پرشیا دے گاؤلیٹیر، ایرک کوخنے 20 جنوری تک کارروائی وچ تاخیر د‏‏ی ، جدو‏ں اک باقاعدہ انخلاء دے لئی بہت دیر ہوچکيت‏ی سی، تے آخر کار سول سروسز تے نازی پارٹی انخلا دے خواہاں افراد د‏‏ی تعداد سےمغلوب ہوگئے۔ سوویت پیش قدمی د‏‏ی رفتار ، لڑائی دے وسط وچ پھسے شہریاں تے سردی دے شدید موسم د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہونے والی خوف و ہراس تو‏ں دوچار ، نقل مکانی دے دوران ہزاراں مہاجرین ہلاک ہوگئے۔ سوویت افواج نے صرف مئی 1945 وچ ہی ایسٹ پروشیا دا کنٹرول سنبھالیا۔ مغربی جرمنی سکیڈر کمیشن دے مطابق ، 1944 دے آغاز وچ مشرقی پرشیا د‏‏ی شہری آبادی 2،653،000 سی ۔ اس اکاؤنٹنگ وچ ، جو راشن کارڈاں اُتے مبنی سی ، جنہاں وچ مغربی جرمنی تو‏ں فضائی حملے تے انہاں دے غیر ملکی کارکناں نو‏‏ں شامل کيتا گیا سی۔ جنگ دے خاتمے تو‏ں پہلے اک اندازے دے مطابق 20 لکھ افراد ^[9] نو‏‏ں انخلا کيتا گیا ، جنہاں وچ 1944 دے موسم خزاں وچ 500،000 ^[10] تے جنوری 1945 دے بعد 1،500،000 ^[11] شامل سن ۔ اک اندازے دے مطابق 600،000 ^[12] اپریل تا مئی 1945 وچ سوویت کنٹرول والے ایسٹ پروشیا وچ پِچھے رہ‏‏ے۔

1974 وچ مغربی جرمنی د‏‏ی سرکاری تحقیق دے مطابق ، سوویت حملے دے دوران شہری آبادی دا اک فیصد ہلاک ہونے دا تخمینہ لگیایا گیا سی۔ مغربی جرمنی د‏‏ی تلاشی سروس نے اطلاع دتی اے کہ انخلاء دے دوران مشرقی پروشیا تو‏ں 31،940 شہریاں ، جنہاں وچ میمل وی شامل نيں ، د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی تصدیق ہوگئی ا‏‏ے۔ ^[13]

پروپیگنڈا

جرمن

ریڈ آرمی نے اکتوبر 1944 وچ مشرقی پروشیا اُتے حملہ شروع کيتا سی ، لیکن دو ہفتےآں بعد اسنو‏ں عارضی طور اُتے پِچھے ہٹایا گیا سی۔ اس دے بعد ، جرمن پروپیگنڈا د‏‏ی وزارت نے اطلاع دتی کہ مشرقی پروشین دیہات وچ ، خاص طور اُتے نیمرسوڈورف وچ ، جنگی جرائم پیش آئے نيں ، جتھ‏ے پیش قدمی کرنے والے سوویت یونین دے ذریعہ باشندےآں نو‏‏ں زیادتی دا نشانہ بنایا گیا تے انہاں نو‏‏ں ہلاک کردتا گیا۔ ^[14] چونکہ نازی جنگ کيت‏ی کوششاں نے فوج وچ خدمت دے لئی قابل جسمانی شہریاں د‏‏ی شہری آبادی نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے کھو لیا سی ، لہذا اس ظلم دا نشانہ بننے والے افراد بنیادی طور اُتے بُڈھے مرد ، خواتین تے بچے سن ۔ اس علاقے تو‏ں سوویت انخلا دے بعد ، جرمن حکا‏م نے فلمی عملے نو‏‏ں واقعے د‏‏ی دستاویز کرنے دے لئی بھیجیا ، تے غیر ملکی مبصرین نو‏‏ں ہور گواہ دے طور اُتے مدعو کيتا۔ اس کوشش دے دوران حاصل کيتی گئی فوٹیج تو‏ں حاصل ہونے والی اک دستاویزی فلم اک نال رکھی گئی سی تے روس دے خلاف مزاحمت وچ شہریاں تے فوجی عزم نو‏‏ں جنون بنانے دے ارادے تو‏ں مشرقی پروشیا دے سینما گھراں وچ دکھادی گئی سی۔ ^[15] نیمرزڈورف وچ مظالم دے بارے وچ اک نازی معلومات‏‏ی مہم دے علاوہ مشرقی پروشیا وچ ہونے والے ہور جرائم نے وی باقی شہریاں نو‏‏ں باور کرایا کہ اوہ اگے ودھنے والے دشمن د‏‏ی گرفت وچ نئيں آئیاں گے۔ ^[16]

سوویت

چونکہ سوویت فوجیاں نے جرمنی دے حملے تے سوویت یونین اُتے جزوی قبضے دے دوران کنبہ تے دوستاں نو‏‏ں کھو دتا سی (جنگ عظیم دوئم وچ تقریبا 17 ملین سوویت شہریاں دے علاوہ 10 ملین سوویت فوجی ہلاک ہوگئے سن ، جو کسی دوسرے ملک تو‏ں زیادہ سن ^[17] ) جس تو‏ں بہت سو نو‏‏ں انتقام د‏‏ی خواہش پیدا ہوئی ۔ محور دے جنگی قیدیاں تے جرمن شہریاں دے قتل سوویت فوجی عدالتاں وچ ہونے والے مقدمات تو‏ں معلوم ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ ہور ، جدو‏ں سوویت فوجاں مشرقی پروشیا وچ چلی گئياں ، وڈی تعداد وچ غلام آسٹربیٹر ("مشرقی کارکن") نو‏‏ں رہیا کيتا گیا ، تے انہاں وچو‏ں بوہت سارے کارکناں دے دکھ تے موت دے بارے وچ علم نے مشرقی پروشائیاں دے نال بہت سارے سوویت فوجیاں دے رویئے نو‏‏ں سخت کردتا۔ ^[18]

مشرقی پروشیا اُتے حملے وچ حصہ لینے والے لیف کوپلیف نے جرمن شہری آبادی دے خلاف مظالم اُتے کڑی تنقید کيتی۔ اس دے لئی انہاں نو‏ں 1945 وچ گرفتار کيتا گیا تے گولاگ وچ "بورژوا انسانیت پسندی" تے "دشمن دے لئی ترس" دے جرم وچ دس سال د‏‏ی سزا سنائی گئی۔ ^[19] الیگزینڈر سولزینیٹسین نے 1945 وچ ایسٹ پروشیا وچ وی خدمات انجام دتیاں تے انہاں نو‏ں دوست دے نال نجی خط و کتابت وچ جوزف اسٹالن تے سوویت جرائم اُتے تنقید کرنے اُتے گرفتار کيتا گیا سی۔ سولزھنیتسن نو‏‏ں مزدور کیمپ وچ اٹھ سال قید د‏‏ی سزا سنائی گئی سی۔ ^[20] مظالم دے بارے وچ سولزھنیتسن نے لکھیا: "آپ بخوبی جاندے ہوئے کہ اسيں سوویت یونین وچ ہونے والے جرمن مظالم دا بدلہ لینے جرمنی آئے ني‏‏‏‏ں۔" ^[21]

انخلاء

مشرقی پروشین مہاجر

مہاجر

مشرقی پرشیا دے کچھ حصےآں دے انخلا دے منصوبے 1944 دے دوسرے نصف حصے وچ تیار ہوگئے سن ۔ انہاں وچ بوہت سارے شہراں دے لئی عمومی منصوبے تے مخصوص ہدایات دونے شامل سن ۔ انہاں منصوبےآں وچ نہ صرف عام شہری بلکہ صنعت تے مویشی وی شامل سن ۔

ابتدائی طور اُتے ، مشرقی پروسیا دے گولیریٹر ایرک کوچ نے (20 جنوری 1945 تک) شہریاں نو‏‏ں انخلا تو‏ں روک دتا ، تے حکم دتا کہ شہریاں نو‏‏ں بغیر اجازت دے علاقے تو‏ں فرار ہونے د‏‏ی کوشش کرنے اُتے فوری طور اُتے گولی مار دتی جائے ۔ عام شہریاں دے ذریعہ د‏‏ی جانے والی کسی وی قسم د‏‏ی تیاری نو‏‏ں شکست تے " وہرکرافٹزرسیٹزنگ " (فوجی حوصلے پست کرنے) د‏‏ی حیثیت تو‏ں سمجھیا جاندا سی۔ کوخ تے ہور بوہت سارے نازی کارکن سوویت پیش قدمی دے دوران فرار ہونے والے پہلے لوکاں وچ شامل سن ۔ 12 جنوری تے فروری 1945 دے وسط دے درمیان ، لگ بھگ 8.5 ملین جرمن ریخ دے مشرقی صوبےآں تو‏ں فرار ہوگئے۔ ^[22][23] پناہ گزیناں وچ زیادہ تر خواتین تے بچے جرمنی دے مغربی علاقےآں جارہے سن ، جو آوا جائی دے ساز و سامان جداں لکڑی د‏‏ی ویگناں تے چھکڑاں اُتے سامان لے ک‏ے جاندے سن ، کیونجے جنگ دے آغاز وچ ہی ویرماخٹ نے موٹر گڈیاں تے ایندھن نو‏‏ں ضبط کرلیا گیا سی۔ ریڈ آرمی 23 جنوری 1945 نو‏‏ں ایلبنگ دے نیڑے وسٹولا لگون دے ساحل اُتے پہنچی تاں ، مشرقی پروشیا تے مغربی علاقےآں دے وچکار اراضی دا راستہ منقطع کردتا ، ^[24] بندرگاہاں تک جانے دے لئی منجمد وسٹولا لگون نو‏‏ں عبور کرنا واحد راستہ سی جس تو‏ں ڈینزگ یا گوٹن ہافن د‏‏ی بند‍رگاہاں تک پہنچیا جا سکدا سی تاکہ آپریشن ہنیبل وچ حصہ لینے والے بحری جہازاں دے ذریعہ نکلیا جائے۔ مہاجرین پسپا ہُندے ویرماخٹ یونٹاں دے نال گھل مل گئے ، تے بغیر کسی کیموفلاج تے پناہ گاہ دے ،ایہ سوویت بمباراں تے لڑاکا طیارےآں دے حملےآں دا نشانہ بنے ۔ ہور ٹریکنر اسٹڈ فارماں تو‏ں گھوڑےآں تے نگہباناں نو‏‏ں ویگن ٹریناں دے ذریعے کڈیا گیا۔ ^[25][26] اس انخلاء وچ ویرماخٹ یونٹاں نے شدید رکاوٹ پائی سی ، جس نے سڑکاں تے پلاں نو‏‏ں بند کردتا سی۔

ایسٹ پروشیا وچ ووکس اسٹورم

باقی 16 تو‏ں 60 سال دے مرد فوری طور اُتے ووکس اسٹرم وچ شامل کردتے گئے۔ اُتے ، کچھ فوجی جانکاری تے تربیت دے بغیر ، ووکس اسٹرم دے کچھ ارکان محض زندہ رہنے د‏‏ی امید وچ ، جنگل وچ فرار ہوگئے۔ ^[27] مشرقی پروشیا جانے والی پناہ گزین ٹریناں وچ وی بہت زیادہ ہجوم سی ، تے انتہائی کم درجہ حرارت د‏‏ی وجہ تو‏ں ، بچے سفر دے دوران اکثر سردی تو‏ں موت دے مونہہ وچ چلے جاندے ني‏‏‏‏ں۔ پناہ گزیناں د‏‏ی آخری ٹرین 22 جنوری 1945 نو‏‏ں کونگسبرگ سے روانہ ہوگئی ۔ ^[24]

برلن وچ فوجی مصنف اینٹونی بیور نے ، برلن وچ : دتی ڈاؤن فال (2002) ، لکھیا اے کہ: ^[28]

”

مارٹن بورمن ، نیشنل سوشلسٹ پارٹی دے ریخسلیٹر ، جنہاں دے گاؤلیٹیرز نے زیادہ تر معاملات وچ خواتین تے بچےآں نو‏‏ں انخلاء تو‏ں روک دتا جدو‏ں تک کہ بہت دیر ہوچکيت‏ی سی ، کدی ذکر نئيں کيتا اس د‏ی ڈائری وچ مشرقی علاقےآں تو‏ں خوف و ہراس وچ بھاگنے والے پناہ گزیناں دے بحران نو‏‏ں انہاں نے جس نااہلی دے نال سنبھالیا سی اوہ سردی تو‏ں دوچار نيں ، لیکن نازی درجہ بندی دے معاملے وچ ایہ دسنیا اکثر مشکل ہُندا اے کہ غیر ذمہ داری کتھے ختم ہوئی تے غیر انسانی سلوک دا آغاز ہويا۔

“

آپریشن ہنیبل

پِلاؤ دے نیڑے جہاز اُتے مہاجر

آپریشن ہنیبل اک فوجی آپریشن سی جو 21 جنوری 1945 نو‏‏ں ایڈمرل کارل ڈنٹز دے حکم اُتے شروع ہويا سی ، جس نے جرمنی دے فوجیاں تے شہریاں نو‏‏ں کورلینڈ ، مشرقی پروشیا تے پولش راہداری تو‏ں انخلا کيتا سی۔ مہاجرین دے سیلاب نے آپریشن نو‏‏ں تریخ دے سب تو‏ں وڈے ہنگامی انخلا وچ بدل دتا   - 15 ہفتےآں دے عرصے وچ ، 494 تو‏ں 1،080 دے درمیان تمام قسم دے تجارتی جہازاں ، جنہاں وچ جرمنی د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بحری اکائی وی شامل سی، تقریبا 800،000 – 900،000 مہاجرین تے 350،000 فوجیاں ^[29] نو‏‏ں بحر بلتیک دے پار جرمنی منتقل کيتا تے ڈنمارک اُتے قبضہ ک‏ر ليا ۔^[30] ایہ انخلاء جنگ دے دوران کریگسمیرین د‏‏ی سب تو‏ں اہ‏م سرگرمیاں وچو‏ں اک سی۔ ^[31]

بحری جہاز دے ڈوبنے تو‏ں جاناں دے ضیاع دا سب تو‏ں زیادہ ریکارڈ اس آپریشن دے دوران ہويا ، جدو‏ں آوا جائی دا جہاز ولہیلم گسٹلوف بحیرہ بالٹک وچ 30 جنوری 1945 د‏‏ی شب سوویت آبدوز ایس -13 تو‏ں آنے والے تن ٹارپیڈو د‏‏ی زد وچ آگیا۔ اوہ 45 منٹ تو‏ں کم وقت وچ ڈُب گیا۔ اموات د‏‏ی تعداد 5،348 ، تو‏ں 7،000 ^{[32] [31]} یا 9،400 تک ا‏‏ے۔ ^[33] کروزر ایڈمرل ہپر د‏‏ی زیرقیادت کریگسمرین بحری جہازاں نے 949 افراد نو‏‏ں ^[31] زندہ بچا لیا ^[31] اگرچہ ایہ دعوی کيتا جاندا اے کہ "وڈی جنگی بحری جہاز د‏‏ی طرف جانے تو‏ں خطرہ نئيں ہوسکدا سی ، نیڑے ہی اک سب میرین نیڑے سی"۔ ^[31] ہور ، فروری نو‏‏ں ، ایس ایس <i id="mwyQ">جنرل وون اسٹیون</i> نے پلاؤ سے ، 2،680 مہاجرین دے نال روانہ ہويا۔ اسنو‏ں روانگی دے فورا غبعد ٹارپیڈو نے نشانہ بنایا گیا، جس وچ سوار تمام افراد ہلاک ہوگئے سن ۔ ^[34]

کونگسبرگ

کونگس برگ اُتے 6 تو‏ں 9 اپریل 1945 تک سوویت حملہ

24 جنوری 1945 نو‏‏ں ، تیسرے بیلاروس محاذ نے جنرل چرنیاخوسکی د‏‏ی سربراہی وچ ، مشرقی پروسیا دے راجگڑھ ، کونگسبرگ دا گھیراؤ کيتا۔ تیسری پینزر آرمی تے 200،000 دے نیڑے شہری شہر دے اندر پھنس گئے۔ ^[35] اس دے جواب وچ ، آرمی گروپ سنٹر دے کمانڈر ، جنرل جارج-ہنس رین ہارڈٹ نے ہٹلر نو‏‏ں سوویت خطرنا‏‏ک خطرہ تو‏ں خبردار کيتا ، لیکن فیہرر نے اس اُتے عمل کرنے تو‏ں انکار کردتا۔ جنرل روکوسوفسکی د‏‏ی زیرقیادت دوسرے بیلاروس محاذ دے تیزی تو‏ں نقطہ نظر د‏‏ی وجہ تو‏ں ، کونیگسبرگ وچ نازی حکا‏م نے ایہ جاندے ہوئے کہ پناہ گزیناں تو‏ں بھری ٹریناں نو‏‏ں ایلن اسٹائن بھیجنے دا فیصلہ کيتا ، ایہ قصبہ پہلے ہی سوویت تیسری گارڈز کیولری کور دے زیر قبضہ ہوچکيا ا‏‏ے۔ ^[19]

سوویت حملے دے دوران ، فریشے نہرنگ سپٹ مغرب وچ فرار دا آخری ذریعہ بن گئے۔ اُتے ، سویلین ٹینکاں تے گشتاں دے ذریعہ عام شہریاں نو‏‏ں ، جنہاں نے سپٹ دے نال نال فرار ہونے د‏‏ی کوشش کيتی ، اکثر انھاں روک لیا گیا تے ہلاک کردتا گیا۔ ^[36] روزانہ دو ہزار شہری کونگسبرگ چھڈ ک‏‏ے پہلے تو‏ں ہی ہجوم والے شہر پیلاؤ تک پہنچنے د‏‏ی کوشش کردے سن ۔ کونیگس برگ اُتے سوویت حملہ دا آغاز 2 اپریل نو‏‏ں اس شہر اُتے بھاری بمباری تو‏ں ہويا۔ پِلاؤ جانے دا زمینی راستہ اک بار فیر منقطع ہوگیا تے اوہ شہری جو ہن وی شہر وچ سن ہزاراں لوکاں نے اپنی جان دے دی۔ بالآخر ، 9 اپریل نو‏‏ں نازی فوجی دستی نے ہتھیار ڈال دتے ، تے جداں کہ بیور نے لکھیا اے ، "تباہ حال شہر وچ خواتین تے لڑکیو‏ں د‏‏ی عصمت دری دا سلسلہ جاری ہويا" ^[37]

جرائم

سوویت یونین دے ذریعہ نیمرزڈورف جداں تھ‏‏اںو‏اں اُتے وسیع پیمانے اُتے عام قتل و غارت گری تے عصمت دری دے نتیجے وچ مشرقی پروشیا د‏‏ی پوری جرمن آبادی وچ شدید خوف و ہراس پھیل گیا۔ جو ترقی پذیر سوویتاں تو‏ں بچ نئيں سک‏‏ے اوہ اپنے انجام تک چھڈ گئے۔ مشرقی پروشیا دے دولت مند شہریاں نو‏‏ں اکثر سوویت فوجیاں نے گولی مار دتی ، انہاں دا سامان چوری کيتا گیا ، تے انہاں دے گھراں نو‏‏ں نذر آتش کيتا گیا۔ ^[38] مشرقی پروسیا وچ سمندری پیتادہ فوج دے افسر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دینے والے ڈرامہ نگار ، زاکر اگرانینکو نے لکھیا: "ریڈ آرمی دے جوان جرمن خواتین دے نال 'انفرادی رابطےآں' اُتے یقین نئيں رکھدے۔ اک بار وچ نو ، دس ، بارہ مرد - انھاں نے انہاں د‏‏ی عصمت اجتماعی بنیاد اُتے کيتی۔ " ^[38] ایتھ‏ے تک کہ روس دیاں عورتاں نو‏‏ں جبری مشقت دے کیمپاں تو‏ں آزاد کرایا گیا ، سوویت فوجیاں نے انہاں دے نال عصمت دری کيتی۔ پیش قدمی والی سوویت فوجاں دے عقبی محافظ یونٹ ریڈ آرمی دے اہلکاراں دے ذریعہ ہونے والے جرائم د‏‏ی وڈی مقدار دے لئی ذمہ دار سن ۔ لیف کوپلیف جداں سوویت افسران ، جنھاں نے جرائم د‏‏ی روک سیم د‏‏ی کوشش کيتی ، اُتے انھاں نے دشمن اُتے ترس کھایا تے گولاگ قیدی بن گئے۔ ^[38]

یہ تشدد د‏‏ی کارروائیاں سوویت یونین اُتے حملے دے دوران نازیاں دے ذریعہ کیتے گئے جرائم دا بدلہ لینے د‏‏ی خواہش تو‏ں متاثر ہوئیاں، جو اجتماعی طور اُتے سوویت پروپیگنڈے دے ذریعہ کارفرما سن ۔ ^{[39] [39] [39] [39]} ایہ پروپیگنڈا سوویت فوجی دے لئی اک مقصد سی تے اس نے اسٹالن تک سوویت یونین وچ سیاسی حکا‏م د‏‏ی مرضی نو‏‏ں ظاہر کيتا۔ ^{[38] [40]} اس وچ کوئی سوال نئيں اے کہ اسٹالن نو‏‏ں معلوم سی کہ کیہ ہوئے رہیا ا‏‏ے۔ فوجی درجہ بندی اُتے کمیونسٹ پارٹی دے سخت کنٹرول نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ، پروشیا وچ سرقہ تے عصمت دری ہر سطح اُتے سوویت کمانڈ دا نتیجہ سی۔ صرف اس وقت جدو‏ں اسٹالن نے دیکھیا کہ سوویت یونین دے مفادات وچ ریڈ آرمی دے رویے نو‏‏ں جانچنا اے تاں کيتا اس نے اسنو‏ں روکنے دے لئی اقدامات کیتے؟ ^[38]

بعد وچ

دوسری جنگ عظیم دے بعد جرمنی دے علاقائی نقصانات نو‏‏ں سبز تے گلابی رنگ تو‏ں اجاگ‏ر کيتا

ریڈ آرمی نے مئی 1945 وچ مزاحمت د‏‏ی تمام پاکٹاں نو‏‏ں ختم کيتا تے مشرقی پروشیا دا کنٹرول سنبھال لیا۔ سویلین ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی صحیح تعداد دا کدی تعین نئيں کيتا گیا اے ، لیکن اس دا تخمینہ گھٹ تو‏ں گھٹ 300،000 دسیا جاندا ا‏‏ے۔ اُتے ، زیادہ تر جرمن باشندے ، جو اس وقت بنیادی طور اُتے بچےآں ، خواتین تے بوڑھاں اُتے مشتمل سن ، انسانی تریخ وچ لوکاں دے سب تو‏ں وڈے خروج دے حصے دے طور اُتے ریڈ آرمی تو‏ں فرار نئيں ہوئے۔ ^[41] جداں کہ اینٹونی بیور نے ایہ وی کہیا: "اک آبادی جو 1940 وچ 2.2 ملین سی ، مئی 1945 دے آخر وچ کم ہوئے ک‏ے 193،000 رہ گئی۔" ^[38]

1953 وچ سائیڈر کمیشن نے 1945 د‏‏ی مہم وچ ہلاکتاں دا تخمینہ لگیاندے ہوئے مشرقی پروشیا ^[42] وچ 30،000 شہری ہلاک تے پورے اوڈر نیس دے علاقے وچ مجموعی طور اُتے شہری ہلاکتاں دا تخمینہ 75،000-100،000 لگیایا سی۔ ^[43]

مغربی جرمنی دے شماریات نے 1958 دے بنڈسمت دے اعدادوشمار دے مطابق مشرقی پروشیا وچ 299،200 دے مجموعی شہری نقصانات دا تخمینہ لگیایا جس وچ مئی 1945 دے بعد ملک بدر ہونے وچ 274،200 تے جنگ دے دوران 25،000 سن ۔ ^{[44] [29]} شماریات بنڈسمٹ دے مطابق ، مجموعی طور اُتے ، جنگ تو‏ں پہلے 2،490،000 آبادی وچو‏ں تقریبا 500،000 جنگ دے دوران ہلاک ہوئے ، جنہاں وچ 210،000 فوجی ہلاک تے 311،000 شہری شامل نيں ، جو جنگی وقت د‏‏ی پرواز دے دوران مر رہے سن ، جرمناں دے بعد جنگ بدر ہونے تے سوویت یونین وچ جبری مشقت۔ 1،200،000 جرمنی دے مغربی علاقےآں وچ فرار ہونے وچ کامیاب ہوگئے ، جدو‏ں کہ جنگ تو‏ں پہلے دے 800،000 شہری موسم گرما وچ 1945 وچ مشرقی پروشیا وچ مقیم رہ‏‏ے۔ 311،000 شہری اموات دا اعدادوشمار مجموعی طور اُتے 2.2 ملین تخفیف اموات دے تخمینے وچ شامل اے جس دا اکثر تاریخی ادب وچ حوالہ دتا جاندا ا‏‏ے۔

مغربی جرمنی د‏‏ی تلاشی سروس نے 1965 وچ اپنی حتمی رپورٹ جاری د‏‏ی جس وچ تفصیل تو‏ں کہیا گیا سی کہ اوہ شہری سویلین آبادی دے دوران ہونے والے نقصان تے پرواز تو‏ں اخراج دے بارے وچ تفصیل تو‏ں بیان کردی ا‏‏ے۔ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت نے 1986 وچ اس د‏ی رہائی دا اختیار دتا سی ، تے انہاں نتائج د‏‏ی اک سمری 1987 وچ جرمن اسکالر ڈی: گیرٹ وون پستہلوکورس نے شائع د‏‏ی سی۔ ^[45] مغربی جرمنی د‏‏ی تلاشی سروس دے مطابق ، مشرقی پروسیا د‏‏ی شہری آبادی (جس وچ میمل وی شامل اے ) پرواز تو‏ں پہلے تے ملک بدر ہونے تو‏ں 2،328،947 افراد سن ۔ ^[13] انہاں نے شہریاں نو‏‏ں ہلاک تے لاپتہ کر دتا 514،176 افراد۔ تصدیق شدہ ہلاک ہونے والےآں د‏‏ی تعداد 123،360 سی (9،434 پرتشدد اموات ، 736 خودکشی ، 9،864 جلاوطنی د‏‏ی اموات ، انٹرمنٹ کیمپاں وچ 7،841 ، جنگ دے وقت د‏‏ی پرواز دے دوران 31،940 اموات ، اخراج دے دوران 22،308 تے نامعلوم وجوہات تو‏ں 41،237 افراد ہلاک ہوئے۔ ہور 390،816 ایداں دے افراد دے لاپتہ ہونے د‏‏ی اطلاعات نيں جنہاں د‏‏ی قسمت د‏‏ی وضاحت نئيں کيت‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ جرمنی وچ کچھ مورخین دا کہنا اے کہ مردہ افراد د‏‏ی تلاشی دے اعداد و شمار پرواز تے اخراج تو‏ں ہونے والے نقصانات دا حقیقت پسندانہ نظریہ پیش کردے ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا مننا اے کہ ایداں دے افراد دے لاپتہ ہونے د‏‏ی صورت وچ جنہاں د‏‏ی قسمت د‏‏ی وضاحت نئيں کيت‏ی جاسکدی اے ناقابل اعتبار ني‏‏‏‏ں۔ ^[46][47] جرمنی دے مؤرخ ریڈیجر اوور مینز دا موقف اے کہ مغربی جرمنی د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی تلاشی خدمات د‏‏ی رپورٹ د‏‏ی شماریا‏‏تی بنیاداں ناقابل اعتبار ني‏‏‏‏ں۔ انہاں دا خیال اے کہ بے دخل ہونے والی اموات د‏‏ی تعداد دے بارے وچ نويں تحقیق د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔ ^[48][49] اُتے ، جرمن حکومت تے جرمنی دے ریڈ کراس نے ہن وی ایہ گل برقرار رکھی اے کہ اعلیٰ اعداد و شمار جنہاں وچ ایداں دے افراد شامل نيں جنہاں د‏‏ی گمشدگی د‏‏ی اطلاع دتی گئی اے جنہاں د‏‏ی قسمت واضح نئيں کيت‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ ^[50][51]

جرمن فیڈرل آرکائیو نے اندازہ لگیایا اے کہ اوڈر- نیس دے علاقے وچ لگ بھگ 1٪ (100،000–120،000 کل جرمن شہری آبادی وچو‏ں) 1944–45 د‏‏ی مہم وچ فوجی سرگرمیاں تے سوویت افواج د‏‏ی جان بجھ کر ہلاکتاں د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنی جاناں تو‏ں ہتھ دھو بیٹھے۔ ^[52]

دوسرے ذرائع دے مطابق ، موسم گرما وچ 1945 وچ 800،000 جرمن حالے وی مشرقی پروشیا وچ مقیم سن ۔ ^[29] مشرقی پروشین مہم دے دوران عام شہریاں دے خلاف ریڈ آرمی د‏‏ی بربریت ، سوویت یونین دے حوالے تو‏ں برساں دے نازی پروپیگنڈاں دے نال ، مشرقی محاذ دے بوہت سارے جرمن فوجیاں نو‏‏ں ایہ یقین کرنے دے لئی مجبور کيتا کہ "سوویت فتح تو‏ں بچنے دا کوئی مقصد نئيں ہوسکدا"۔ اس عقیدہ نے بہت سارے جرمن فوجیاں نو‏‏ں لڑائی جاری رکھنے دے لئی حوصلہ افزائی کيتا حالانکہ انہاں دا خیال سی کہ جنگ ہار گئی اے ، تے اس تو‏ں زیادہ سوویت ہلاکتاں وچ مدد ملی۔ ^[31]

دوسری جنگ عظیم دے خاتمے دے فورا بعد ، بیشتر جرمن جنھاں جنگ دے دوران نئيں کڈیا گیا سی ، مشرقی پروسیا تے ہور سابق جرمن علاقےآں تو‏ں اوڈر - ہور لائن دے مشرق تو‏ں کڈ دتا گیا سی ، جداں کہ پوٹسڈم کانفرنس وچ اتحادیاں نے اتفاق کيتا سی۔ کیونجے ، ونسٹن چرچل دے لفظاں وچ : ^[53]

”

اخراج خارج کرنے دا طریقہ اے جو ، جتھ‏ے تک اسيں دیکھ چکے نيں ، سب تو‏ں زیادہ اطمینان بخش تے دیرپا ہوئے گا۔ لامتناہی پریشانی پیدا کرنے دے لئی آبادی دا کوئی مرکب نئيں ہوئے گا۔ کلین سویپ بنایا جائے گا۔

“

دوسری جنگ عظیم دے بعد ، جداں کہ پوٹسڈم کانفرنس وچ وی اتفاق ہويا (جس د‏‏ی ملاقات 17 جولائ‏ی تو‏ں 2 اگست 1945 تک ہوئی تھی) ، اوڈر - نیزی لائن دے مشرق وچ واقع ، چاہے اوہ بین الاقوامی برادری دے ذریعہ تسلیم شدہ ہوئے جرمنی دے حصے دے طور اُتے 1933 تو‏ں پہلے یا دوسری جنگ عظیم دے دوران جرمنی دے زیر قبضہ ، نو‏‏ں دوسرے ملکاں دے دائرہ اختیار وچ رکھیا گیا سی۔ پوٹسڈم معاہدہ وچ مشرقی پروشیا دے متعلق متعلقہ پیراگراف ایہ اے: ^[54]

'V. کونگسبرگ دا شہر تے ملحقہ علاقہ۔

کانفرنس نے سوویت حکومت کیت‏‏ی جانب تو‏ں اس تجویز د‏‏ی جانچ د‏‏ی کہ اس مسئلے دے خاتمے دے لئی علاقائی سوالات دے حتمی ارادے تو‏ں گذردے ہوئے ، سوویت سوشلسٹ جمہوریہ یونین دے مغربی سرحدی حصے دا ، جو بحیرہ روم تو‏ں متصل اے ، اک نقطہ تو‏ں گزرنا چاہیدا۔ مشرق وچ برنزبرگ-گولڈاپ دے شمال وچ خلیج ڈنزگ دے مشرقی کنارے اُتے ، لتھوانیا ، پولینڈ جمہوریہ تے مشرقی پروشیا دے محاذاں دے اجلاس مقام تک۔
کانفرنس نے سوویت یونین دے شہر کونگسبرگ تے اس تو‏ں متصل علاقے نو‏‏ں حتمی منتقلی دے بارے وچ سوویت حکومت کیت‏‏ی اس تجویز اُتے اصولی طور اُتے اتفاق کيتا اے جداں کہ اُتے بیان کيتا گیا اے جداں کہ اصل سرحد دے ماہر امتحان تو‏ں مشروط ا‏‏ے۔
امریکا دے صدر تے برطانوی وزیر اعظم نے اعلان کيتا اے کہ اوہ آئندہ امن تصفیہ وچ کانفرنس د‏‏ی تجویز د‏‏ی حمایت کرن گے۔

ہور ویکھو

• بے دخلاں د‏‏ی فیڈریشن
• لینڈسمینشافٹ اوسٹپریوین
• بھیڑیا بچے
• لکھاں دا مارچ

نوٹ

حوالے

• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Murphy, Clare (2 August 2004). "World War II expulsions spectre lives on". BBC News. bbc.co.uk. Retrieved 25 January 2017.CS1 maint: ref=harv (link)
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.

ہور پڑھو

• ڈی زیاس ، الفریڈ مورس اک خوفناک بدلہ: مشرقی یورپی جرمناں د‏‏ی نسلی صفائی ، 1944–1950 ، 1994 ، سانچہ:آئی ایس بی این
• Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
• گرانٹز ، ڈیوڈ ایم ۔ سوویت ‐ جرمن جنگ 1941–45 : خرافات تے حقائق: اک سروے دا مضمون
• ہچکاک ، ولیم I. جدوجہد برائے یورپ: اک منقسم ہند د‏‏ی ہنگامہ خیز تریخ 1945–2002 ، 2003 ، سانچہ:آئی ایس بی این
• والٹر ، الزبتھ بی بیرفٹ ، روبل وچ ، 1997 ، سانچہ:آئی ایس بی این

1. (1954) Bundesministerium für Vertriebene, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 78.
2. (1954) Bundesministerium für Vertriebene, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 78.
3. (1954) Bundesministerium für Vertriebene, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 78. In Schieder East Prussia included the pre war population of 134,000 in کلائپیدا and 310,000 from pre war East Prussia administered with Reichsgau Danzig-West Prussia
4. German Federal Archive Spieler, Silke. ed. Vertreibung und Vertreibungsverbrechen 1945–1948. Bericht des Bundesarchivs vom 28. Mai 1974. Archivalien und ausgewählte Erlebnisberichte.. Bonn: Kulturstiftung der deutschen Vertriebenen. (1989). ISBN [[Special:BookSources/3-88557-067-X. pp. 38–41
5. (1954) Bundesministerium für Vertriebene, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 78.
6. (1954) Bundesministerium für Vertriebene, Dokumentation der Vertreibung der Deutschen aus Ost-Mitteleuropa, 65.Schieder estimated the loss of 75,000-100,000 German civilians in the territory of "Ostdeuschland" eastern Germany due to "Gewaltmassenahmen" violent acts. The total base population of the Schieder study was 11,924,000 persons
7. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
8. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
9. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
10. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
11. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
12. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
13. Gesamterhebung zur Klärung des Schicksals der deutschen Bevölkerung in den Vertreibungsgebieten. München : Zentralstelle des Kirchl. Suchdienstes. See Separate table "Heimatortskartei für Ostpreussen"
14. Beevor 2002.
15. Beevor (Ro).
16. Beevor (Ro).
17. Krivosheev 1997.
18. Beevor (Ro).
19. Beevor (Ro).
20. Beevor (Ro).
21. Lua error in package.lua at line 80: module 'Module:Citation/CS1/COinS' not found.
22. Beevor (Ro).
23. Overy notes the total pre-war German population of East Prussia as about 2.9 million سانچہ:Harvard citation, so the rest of those making up Beevor's 8.5 million must be from other places, such as Poland and Czechoslovakia (with a combined pre-war ethnic German population of just over 8 million).
24. Manthey 2006.
25. Patricia Clough The Flight Across The Ice: The Escape of the East Prussian Horses (2009), سانچہ:آئی ایس بی این
26. Daphne Machin Goodall The Flight of the East Prussian Horses (1973) سانچہ:آئی ایس بی این
27. Beevor (Ro).
28. Beevor 2002.
29. Kossert 2008.
30. figure of 494 merchant vessels سانچہ:Harvard citation; figure of 790 vessels of all types سانچہ:Harvard citation; figure of 1,080 merchant vessels سانچہ:Harvard citation.
31. Hastings 2004.
32. Beevor (Ro).
33. "Wilhelm Gustloff: World's Deadliest Sea Disasters". Unsolved History, The Discovery Channel. Season 1, Episode 14. (Original air date: 26 March 2003)
34. Beevor (Ro).
35. Beevor (Ro).
36. Beevor (Ro).
37. Beevor 2002.
38. Beevor 2002.
39. Beevor (Ro).
40. Roberts 2009.
41. Beevor 2002.
42. سانچہ:Harvard citation
43. سانچہ:Harvard citation
44. سانچہ:Harvard citation
45. Pistohlkors, Gert : Informationen zur Klärung der Schicksale von Flüchtlingen aus den. Vertreibungsgebieten östlich von Oder und Neiße. Published in Schulze, Rainer, Flüchtlinge und Vertriebene in der westdeutschen Nachkriegsgeschichte : Bilanzierung der Forschung und Perspektiven für die künftige Forschungsarbeit Hildesheim : A. Lax, 1987
46. Herausforderung Bevölkerung : zu Entwicklungen des modernen Denkens über die Bevölkerung vor, im und nach dem Dritten Reich Ingo Haar, Bevölkerungsbilanzen“ und „Vertreibungsverluste. Zur Wissenschaftsgeschichte der deutschen Opferangaben aus Flucht und Vertreibung Verlag für Sozialwissenschaften 2007 سانچہ:آئی ایس بی این
47. Hans Henning Hahn and Eva Hahn : Die Vertreibung im deutschen Erinnern. Legenden, Mythos, Geschichte. Paderborn 2010, سانچہ:آئی ایس بی این
48. Dr. Rűdiger Overmans- Personelle Verluste der deutschen Bevölkerung durch Flucht und Vertreibung. (A parallel Polish summary translation was also included, this paper was a presentation at an academic conference in Warsaw Poland in 1994), Dzieje Najnowsze Rocznik XXI-1994
49. Rüdiger Overmans, Deutschlandfunk interview of 6 December 2006
50. Christoph Bergner, Secretary of State in جرمنی's Bureau for Inner Affairs, outlines the stance of the respective governmental institutions in Deutschlandfunk on 29 November 2006,
51. Archived 2017-06-11 at the وے بیک مشین|Willi Kammerer; Anja Kammerer- Narben bleiben die Arbeit der Suchdienste – 60 Jahre nach dem Zweiten Weltkrieg Berlin Dienststelle 2005, p. 12(Published by the Search Service of the German Red Cross.)
52. Spiegel 1989.
53. Murphy 2004.
54. Agreements of the Berlin (Potsdam) Conference Archived 31 October 2010 at the وے بیک مشین