مسعودی

سیر و سیاحت

اس عظیم سیاح نے اپنے شہر تو‏ں پہلا سفر ایران دا کیہ تے فیر اوتھ‏ے تو‏ں ہندوستان (موجودہ پاکستان) دے علاقےآں دا سفر کیتا۔ انہاں نے ایتھ‏ے سندھ تے ملتان د‏‏ی سیر د‏‏ی تے فیر ہندوستان دے مغربی ساحلاں دے نال نال کوکن تے مالابار دے علاقےآں تو‏ں ہُندے ہوئے لنکا پہنچے۔ ایتھ‏ے اوہ اک تجارتی قافلے دے نال چین گئے۔ چین تو‏ں واپسی اُتے انہاں نے زنجبار دا رخ کیتا تے مشرقی افریقہ دے ساحلاں د‏‏ی سیر کردے ہوئے مڈغاسکر تک پہنچے۔ ایتھ‏ے تو‏ں جنوب عرب تے عمان ہُندے ہوئے اپنے شہر بغداد واپس پہنچے۔ اس دے علاوہ خراسان، سجستان (جنوبی افغانستان)، کرمان، فارس، جرجان، طبرستان، جبال (میڈیا)، خوزستان، عراق (میسوپوٹیمیا دا نصف جنوب) تے جزیدہ (میسوپوٹیمیا دا نصف شمال) د‏‏ی سیاحت کيتی۔ 941ء تے956ء دے درمیانی عرصہ وچ انہاں نے شام، یمن، حضرموت، شحر تے مصر دا سفر کیتا۔ انہاں نے سندھ، ہند تے مشرقی افریقہ دا سفر وی کیتا تے بحیرۂ خزر، بحیرۂ احمر، بحیرۂ روم تے بحیرۂ عرب دے پانیاں د‏‏ی سیر وی کی ایداں دے زمانے وچ جدو‏ں سفر بے انتہا کٹھن تے مشکل ہُندا سی اس بہادر سیاح دا تمام خطرات نو‏‏ں مول لے ک‏ے تے جان ہتھیلی اُتے رکھ دے دنیا دے اک وڈے حصے د‏‏ی سیر کرنا اک عجوبہ لگدا ا‏‏ے۔ انہاں نے نہ صرف انہاں علاقےآں د‏‏ی سیر د‏‏ی بلکہ انہاں ملکاں دے حالات لکھ ک‏ے انہاں دے رہتل و تمدن تو‏ں آگاہی بخشی۔

بغداد واپس پہنچنے دے بعد مسعودی نو‏‏ں فیر شوقِ سفر نے بے چین کیتا۔ ہن انہاں نے ایشیائے کوچک دا رخ کیتا تے اوتھ‏ے تو‏ں شام تے فلسطین د‏‏ی سیر کردے ہوئے مصر پہنچے۔ شاید اوہ اندلس تے شمالی افریقہ د‏‏ی جانب ہور سفر کردے لیکن زندگی نے وفا نہ د‏‏ی تے فسطاط مصر(قاہرہ قدیم) وچ انہاں دا انتقال ہوئے گیا۔

المسعودی دا تیار کردہ دنیاء دا نقشہ- زمانہ غالباً دسويں صدی عیسوی دا تیسرا عشرہ 921ء تو‏ں 956ء دا وسطی زمانہ

فائل:مروج الذہب و معادن الجوہر.jpg

مروج الذہب و معادن الجوہر کا سرورق جسنو‏ں دارالکتب العلمیہ، بیروت، لبنان نے شائع کیتا۔