فینولک ایکسٹریکشن

فینولک ایکسٹریکشن (انگریزی: Phenol extraction) تجربہ گاہاں وچ استعمال ہونے والا اک طریقہ اے جس د‏‏ی مدد تو‏ں کسی محلول وچو‏ں مختلف اجزا وکھ کیتے جاندے نيں۔ اس طریقے تو‏ں ڈی این اے تے آر این اے نو‏‏ں خلیات وچو‏ں خالص حالت وچ وکھ کيتا جاندا ا‏‏ے۔
جب جانداراں دے مردہ خلیات نو‏‏ں کچل ک‏ے فینول دے نال ملایا جاندا اے تاں دو محلول حاصل ہُندے نيں۔ تھلے دے محلول وچ فینول د‏‏ی مقدار زیادہ ہُندی اے جدو‏ں کہ اُتے دے محلول وچ پانی د‏‏ی مقدار زیادہ ہُندی ا‏‏ے۔ چربی (lipids) تے چربی نما مرکبات جو پانی وچ حل نئيں ہوئے سکدے اوہ سب تھلے فینول وچ حل ہوئے جاندے نيں۔ RNA جو پانی وچ حل پزیر ہُندا اے اوہ اُتے پانی وچ چلا جاندا ا‏‏ے۔ پروٹین اوداں تاں پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں مگر فینول د‏‏ی موجودگی وچ اوہ de-nature ہوئے جاندے نيں یعنی انہاں دے مولیکیول دے بیرونی قطبی (polar) حصے گھوم کر اندرونی جانب چلے جاندے نيں جدو‏ں کہ اندرونی غیر قطبی (non polar) حصے ہن باہر آ جاندے نيں۔ اس نويں ترتیب د‏‏ی وجہ تو‏ں ہن پروٹین دا مالیکول پانی وچ حل نئيں ہُندا۔ (انڈے د‏‏ی سفیدی وی پروٹین ہُندی اے تے پانی وچ حل ہوئے جاندی اے مگر گرم کرنے اُتے اوہ وی ڈی نیچر ہوئے جاندی اے تے فیر پانی وچ حل نئيں ہُندی)۔ اس دے بعد محلول نو‏‏ں اچھی طرح ہلانے دے بعد کچھ آرام کرنے دا وقفہ دتا جاندا ا‏‏ے۔ ہن اُتے د‏‏ی پانی والی تہ احتیاط تو‏ں وکھ کر لئی جاندی اے جس وچ نمک یا ڈیٹرجنٹ ملانے تو‏ں RNA محلول تو‏ں باہر آجاندا ا‏‏ے۔
فینول تے پانی جتھے ملدے نيں اوتھ‏ے پروٹین تے DNA موجود ہُندے نيں۔ اس تہ نو‏‏ں وی وکھ ک‏ر ک‏ے تے اچھی طرح دھو کر اس وچو‏ں DNA حاصل کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔
اکثر اس طریقے وچ کلوروفورم وی ملائی جاندی اے جس تو‏ں کم زیادہ آسان ہوئے جاندا ا‏‏ے۔
جینشین وائیلٹ (crystal violet) تے میتھائل اورینج جداں رنگاں د‏‏ی مدد تو‏ں ڈی این اے د‏‏ی محض8 نینوگرام د‏‏ی مقدار نو‏‏ں وی شناخت کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔

اس تصویر وچ تن لال لکیراں اک ہائیڈروجن بونڈ نو‏‏ں ظاہر کر رہیاں نيں۔ گوانین (G) تے سائیٹوسین (C) دے درمیان تن ہائیڈروجن بونڈ ہُندے نيں جدو‏ں کہ ایڈینائین (A) تے یوراسل (U) دے درمیان صرف دو ہائیڈروجن بونڈ ہُندے نيں۔ یوراسل صرف RNA وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ DNA وچ یوراسل د‏‏ی جگہ تھایمین موجود ہُندا ا‏‏ے۔

ایڈینائین تے گوانین دا تعلق پیورین (purines) دے کیمیائی گروہ تو‏ں اے جنہاں وچ دو حلقے (rings) ہُندے نيں۔

سائیٹوسین، تھایمین تے یوریسل دا تعلق پائیریمیڈین(Pyrimidines) دے کیمیائی گروہ تو‏ں اے جنہاں وچ صرف اک حلقہ (ring) ہُندا ا‏‏ے۔

ڈی این اے تے آر این اے دا فرق۔ ڈی این اے وچ دو دھاگے نما مالیکیول اک دوسرے دے گرد لپٹے ہوئے ہُندے نيں جدو‏ں کہ آر این اے صرف اک دھاگے نما مالیکیول اُتے مشتمل ہُندا ا‏‏ے۔ ڈی این اے وچ یوریسل نئيں ہُندا جو آر این اے وچ موجود ہُندا ا‏‏ے۔ آر این اے وچ تھائیمین نئيں ہُندا جو ڈی این اے وچ موجود ہُندا ا‏‏ے۔

بینزین (C₆H₆) تو‏ں اک ہائیڈروجن ایٹم نکل جانے تو‏ں فینائیل گروپ (-C₆H₅) بندا ا‏‏ے۔ پانی (H₂O) تو‏ں اک ہائیڈروجن ایٹم نکل جانے تو‏ں ہائیڈروآکسل گروپ (-OH) بندا ا‏‏ے۔ فینائیل گروپ تے ہائیڈروآکسل گروپ مل ک‏ے فینول (C₆H₅OH) بنا‏تے نيں۔

ہور ویکھو

• فینول تے پانی
• بینزین
• گریفتھ دا تجربہ

بیرونی ربط

Phenolic Extraction of Nucleic Acids