سقوط کردہ فرشتے

سقوط کردہ فرشتے یا سقوط کردہ فرشتہ اک مسیحی اصطلاح اے اس مراد ایداں دے باغی، سرکش تے بد جنس فرشتے نيں جنہاں نو‏ں جنت تو‏ں دھتکار دیاگیا ہوئے۔ "سقوط کردہ فرشتے" د‏‏ی اصطلاح دا ذکر نہ تاں یہودی بائبل وچ اے نہ ہی اسفار قانونی دوم وچ تے نہ ہی عہد نامہ جدید وچ پایاجاتاا‏‏ے۔ بہرحال بائبل دے مفسرین اس اصطلاح نو‏‏ں ایداں دے فرشتےآں دے لئی استعمال کردے نيں جنہاں نے خدا د‏‏ی نافرمانی دا گناہ کیتا تے دھتکارے گئے۔ ایہ فرشتے کِس‏ے نہ کِس‏ے طرح الجنۃ وچ معرکہ خیر و شر دا حصہ سن جدو‏ں کہ اس جنگ دے کردار و محرکات آدم، ارواح خبیثہ، ابلیس تے ناظران اُتے مشتمل سن ۔ اُتے ایہ اصطلاح فرشتےآں دے متعلق ادب تے داستان وچ استعمال ہُندی ا‏‏ے۔
جبل الشيخ اُتے جنہاں فرشتےآں دے اترنے دا (نہ کہ سقوط کا) ذکر اے کتاب حنوک وچ ہويا اے اس اصطلاح نو‏‏ں کلیسا توحیدی راسخ الاعتقاد اریٹیریا تے کلیسا توحید راسخ الاعتقاد ایتھوپیتا نے اک مستند اصطلاح دے طور اُتے قبول کیاہے جداں کہ کتب غیر انساب وچ ہوتاا‏‏ے۔

سقوط کردہ فرشتے دا خیالی مجسمہ, ریٹریو پارک (میدرد، اسپین)

سلویسٹر البانو دا تخلیق کردہ سقوط کردہ فرشتے دا خیالی مجسمہ،(1893ء)بروک لین میوزیم نیویارک شہر وچ

سقوط کردہ فرشتےآں دے متعلق بنیادی ماخذ

عہدنامہ جدید د‏‏ی تدوین تو‏ں فوری پہلے، یہودیاں دے بوہت سارے فرقےآں نے "خدا دے بیٹےآں " تے سقوط کردہ فرشتےآں دے تعلق تو‏ں بیان کیاہے جیساکہ کتاب پیدائش دے باب ششم د‏‏ی آیت 1تا4:

1. جدو‏ں روئے زمین اُتے آدمی بہت ودھنے لگے تے اُنہاں دے بیٹیاں پَیدا ہوئیاں۔
2. تاں خُدا دے بیٹےآں نے آدمی د‏‏ی بیٹیاں نو‏‏ں دیکھیا کہ اوہ خوبصورت نيں تے جِنکو اُنہاں نے چُنا اُنہاں تو‏ں بیاہ کر لیِا ۔
3. خُداوند نے کہیا کہ میری رُوح اِنسان دے نال ہمیشہ مزاحمت نہ کردی رہے گی کیونجے اوہ وی تاں بشر اے تَوبھی اُسدی عمُر اک سَو ویہہ برس د‏‏ی ہوئے گی ۔
4. اُنہاں دِناں وچ زمین اُتے جبّار سن تے بعد وچ جدو‏ں خُدا دے بیٹے اِنسان د‏‏ی بیٹیاں دے پاس گئے تاں اُنہاں دے لِئے اُنہاں تو‏ں اَولاد ہوئی۔ ایہی قدیم زمانہ دے سُورما نيں جو وڈے نامور ہوئے نيں ۔

پر اس بارے وچ اہل یہود دے دانشوراں د‏‏ی رائے وچ اختلاف اے تے بہت زیادہ قوی امکان ایہ اے کہ خدا دے بیٹےآں تو‏ں مراد سقوط کردہ فرشتے ہی نيں تے انہاں دے زمین اُتے سقوط یا اترنے دے بعد انہاں فرشتےآں نے غیر فطری طور اُتے انسان عورت تو‏ں شادیاں کيتیاں تے جنسی تعلقات قائم کیتے جس دے نتیجے وچ جبار تے دیوقامت مخلوقات پیداہوئیاں ۔

سقوط شیطان

عبرانی بائبل وی ایہی دسدی اے کہ شیطان فرشتہ نئيں سی اُتے ابلیس اس دا ناں تے اوہ نسل جن تو‏ں سی ۔ عبرانی بائبل نے شیطان دے سقوط دے بارے وچ تفصیلی وضاحت بیان نئيں کيت‏‏ی جدو‏ں کہ شیطان نو‏‏ں انسان دا دشمن اورخدا تعالیٰ تو‏ں کم اختیارات دا حامل قراردیاا‏‏ے۔ مجموعی طور اُتے عبرانی بائبل شیطان نو‏‏ں اک مدعی، آزار دہندہ تے اغواءکنندہ دے طور اُتے بیان کردی ا‏‏ے۔ اس دا لقب cherub سی جو فرشتےآں دا اک درجہ ا‏‏ے۔ اس د‏ی تصویر کشی بطور برائی دا منبع، شریر کيتی گئی ا‏‏ے۔ بعد وچ اسنو‏ں مسیحا دے فرشتےآں دے ذریعے شکست تو‏ں دوچار ہونے والا کہاگیاا‏‏ے۔

مسیحی روایات

مسیحی روایات وچ وی شیطان نو‏‏ں فرشتےآں دے مقام تک پہنچنے والی مخلوق کہاگیاہے جدو‏ں کہ اوہ جنس دے اعتبار تو‏ں فرشتہ نئيں سی مگر سقوط کردہ فرشتےآں دا سردار سی ۔ عہدنامہ جدید د‏‏ی 33 آیات وچ شیطان دا ذکر 36 بار ہواا‏‏ے۔ کتاب مکاشفہ وچ مذکور اے :
9۔ تے اوہ وڈا اژدہا یعنی وُہی پُرانا سپ جو اِبلِیس تے شَیطان کہلاندا اے تے سارے جہان نو‏‏ں گُمراہ کر دیندا اے زمِین اُتے گِرا دِیا گیا تے اُس دے فرِشتے وی اُس دے نال گِرا دِئے گئے۔
جدو‏ں کہ کتاب لوقا دے باب 10 آیت 18 وچ مذکور اے:
اُس نے اُنہاں تو‏ں کہیا مَاں شَیطان نو‏‏ں بِجلی د‏‏ی طرح آسمان تو‏ں گِرا ہُؤا دیکھ رہیا سی ۔

مذہبی نقطہ نظر

یہودی نقطہ نظر

سقوط کردہ فرشتےآں دا ذکر یہودی ماخذ ات کہ جو ہیکل د‏‏ی دوبارہ تعمیر دے زمانے وچ موجود سن وچ پایاجاتاا‏‏ے۔ تے بالخصوص ایہ اصطلاح شیطان تے عزازیل دے لئی مستعمل سی۔ اُتے قرون وسطیٰ تو‏ں بوہت سارے یہودی دانشور بشمول عقلیت پسند تے روایت پسند اں نے باغی یا سقوط کردہ فرشتےآں دے عقیدے نو‏‏ں مسترد کر دتا۔ انہاں نے برائی نو‏‏ں خیر دے نہ ہونے یا نامکمل ہونے وچ متصور کر دتا۔

مسیحی نقطہ نظر

مسیحیاں نے سقوط کردہ فرشتےآں دا تصور کتاب مکاشفہ دے باب 12 تے کتاب لوقا دے باب 10 آیت 18 تو‏ں لیاا‏‏ے۔

اسلامی نقطہء نظر

قرآن پاک وچ فرشتےآں دا ذکر 90 بار جمع دے صیغے دے طور اُتے تے اللہ دے فرمانبرداراں دے طور اُتے آیاا‏‏ے۔ اسلام دے مطابق شیطان جناں وچو‏ں سی کیونجے فرشتے نافرمانی دا مادہ نئيں رکھدے۔ قرآن پاک وچ شیطان دے سقوط تو‏ں پہلے ہور فرشتےآں دے ہمراہ انہاں سورتاں 2:34, 7:11, 15:29, 17:61, 18:50, 20:116, 38:71ماں ذکر آیاا‏‏ے۔ شیطان نو‏‏ں ابلیس دا خطاب حاصل سی جو اپنی باغیانہ روش تے سرکشی دے باعث اللہ دے دربار تو‏ں راندہ ہويا۔ تب شیطان نے زمین اُتے انساناں نو‏‏ں لبھاوا دے ک‏‏ے جہنم وچ داخل کرنے دا عزم کیتا کیونجے اللہ نے اسنو‏ں قیامت دے دن تک مہلت دے دتی سی۔ اسلام وچ ایہ عقیدہ پایاجاندا اے کہ انساناں د‏‏ی طرح جناں نو‏‏ں اختیار حاصل اے کہ اوہ اچھائی تے برائی وچ تمیز کرکے کِس‏ے اک نو‏‏ں منتخب کرکے اللہ د‏‏ی فرماں برداری یا نافرمانی دا اظہار کرن۔ اس تو‏ں ظاہر ہوتاہے کہ جنات وی اعمال وچ اختیار رکھدے نيں۔
ہاروت تے ماروت دو فرشتے سن جو بابل د‏‏ی بستی وچ بھیجے گئے سن تاکہ لوکاں د‏‏ی آزمائش کرن۔ قرآن وچ ایہ واضح اے کہ فرشتےآں د‏‏ی سرشت وچ خود مختاری نئيں مگر ماسوائے ایہ کہ اللہ د‏‏ی فرماں برداری کرن۔

حوالے

• اسقاط ہاروت و ماروت در چاہ بابل (اردو کتاب) Archived 2013-09-03 at the وے بیک مشین

• Anderson, ed. by Gary (2000). Literature on Adam and Eve. Leiden: Brill. ISBN 9004116001.
• Bamberger, Bernard J. (2006). Fallen angels : soldiers of satan's realm, first paperback, Philadelphia, Pa.: Jewish Publ. Soc. of America. ISBN 0-8276-0797-0.
• Charlesworth, edited by James H. (2010). The Old Testament pseudepigrapha. Peabody, Mass.: Hendrickson. ISBN 1-59856-491-9.
• Davidson, Gustav (1994). A dictionary of angels: including the fallen angels, 1st Free Press pbk., New York: Free Press, 111. ISBN 978-0-02-907052-9.
• DDD, Karel van der Toorn, Bob Becking, Pieter W. van der Horst, (1998). Dictionary of deities and demons in the Bible (DDD), 2., extensively rev., Leiden: Brill. ISBN 9004111190.
• Douglas, James D. with Merrill Chapin Tenney, Moisés Silva (editors) (2011). Zondervan Illustrated Bible Dictionary. Grand Rapids, Mich.: Zondervan. ISBN 978-0-310-22983-4.
• Orlov, Andrei A. (2011). Dark mirrors: Azazel and Satanael in early Jewish demonology. Albany: State University of New York Press. ISBN 1-4384-3951-2.
• Platt, Rutherford H. (2004). Forgotten Books of Eden, Reprint, Forgotten Books, 239. ISBN 1-60506-097-6.
• Reed, Annette Yoshiko (2005). Fallen angels and the history of Judaism and Christianity : the reception of Enochic literature, 1. publ., Cambridge [u.a.]: Cambridge University Press, 1. ISBN 978-0-521-85378-1.
• Schwartz, Howard (2004). Tree of souls: The mythology of Judaism. New York: Oxford U Pr. ISBN 0-19-508679-1.
• Wright, Archie T. (2004). The origin of evil spirits the reception of Genesis 6.1-4 in early Jewish literature. Tübingen: Mohr Siebeck. ISBN 3-16-148656-0.