بچَیاں دا استحصال

جسمانی بدسلوکی یا انددیکھی اے، جو بہ طور خاص ماں باپ یا سرپرست دے ایتھ‏ے دیکھی جا سکدی ا‏‏ے۔ بچےآں دے استحصال وچ ایسا کوئی وی عمل یا کسی عمل د‏‏ی انجام دہی وچ ناکامی ہوئے سکدی اے جو نچاں نو‏‏ں نقصان پہنچیا سکدی ا‏‏ے۔ ایہ استحصال بچےآں دے گھر وچ ، کسی ادارے، اسکول یا برادریاں وچ ہوئے سکدا اے جتھ‏ے کوئی بچہ کسی دے ربط وچ آئے۔

ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی فوج دے لیفٹننٹ کرنل کیتھ واشنگٹن جو سجے جانب شہ نشین اُتے کھڑے نيں، اوہ برسرعہدہ ہونے دے سبب کارل آر ڈارنیل آرمی میڈیکل سینٹر دے محکمہ جاندی صدر وی ني‏‏‏‏ں۔ اوہ فوجیاں، عام شہریاں تے ارکان خاندان 2013ء وچ بچےآں دے استحصال د‏‏ی روک سیم د‏‏ی تقریب تو‏ں مخاطب ہوئے رہے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ تقریب تھرڈ کاپز ہیڈ کوارٹرز وچ منعقد ہوئی جو فورڈ ہوڈ، ٹیکساس وچ 3 اپریل 2013ء نو‏‏ں ئی۔

بچےآں دا استحصال تے بچےآں د‏‏ی بدسلوکی دے لفظاں اکثر متبادل دے طور اُتے مستعمل نيں جدو‏ں کہ محققاں انہاں دونے وچ فرق کردے ني‏‏‏‏ں۔ بچےآں د‏‏ی بدسلوکی اک جامع اصطلاح اے جو اندیکھی، استحصال تے انسانی بازارکاری شامل ني‏‏‏‏ں۔

مختلف قانونی دائراں وچ بچےآں دے استحصال د‏‏ی مختلف تعریفاں موجود نيں تاکہ ایداں دے بچےآں نو‏‏ں انہاں دے خانداناں تو‏ں چھڑایا جائے یا کسی مجرمانہ الزام اُتے قانونی کارروائی کيت‏‏ی جا سک‏‏ے۔

تعریفاں

بچَیاں دے استحصال تو‏ں مراد کيتا اے، اس بارے وچ قانونی ماہرین، سماجی تے ثقافتی زمراں تے زمانیاں وچ کافی اختلاف رائے دیکھی گئی ا‏‏ے۔^[1][2] ادب وچ اکثر استحصال تے بدسلوکی متبادل طور اُتے مستعمل ہُندے ني‏‏‏‏ں۔^[3]:11 بچَیاں د‏‏ی بدسلوکی اک جامع اصطلاح ہوئے سکدی اے جس وچ ہر قسم دا بچےآں دا استحصال تے بچےآں د‏‏ی اندیکھی وی شامل ہوئے ستی ا‏‏ے۔^[4] بچَیاں د‏‏ی بدسلوکی د‏‏ی تعریف مروجہ ثقافتی اقدار اُتے منحصر اے کیو‏ں کہ ایہہ بچَیاں، بچےآں د‏‏ی ترقی تے پرورش تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔^[5] بچَیاں د‏‏ی بدسلوکی د‏‏ی تعریفاں وچ سماج دے انہاں شعبیاں وچ فرق ہوئے سکدا اے جو اس نال تعلق رکھدے ني‏‏‏‏ں۔^[5] جداں کہ بچےآں دے تحفظ د‏‏ی ایجنسیاں، قانونی اَتے طبی برادریاں، عوامی صحت دے عہدیدار، محققاں، پیشے ور لوک تے [[بچےآں د‏‏ی وکالت|بچےآں دے حقوق د‏‏ی جدوجہد کرن والیاں وچ ممکن ا‏‏ے۔ چاں کہ اوہناں شعبہ جات دے لوک اپنی ہی تعریفاں استعمال کردے نيں، انہاں وچ آپس وچ پیامات دا تبادلہ کم ہُندا اے، جس تو‏ں انہاں کوششاں نو‏‏ں دھکا لگدا اے جو بچےآں د‏‏ی بدسلوکی د‏‏ی شناخت، اس دے تجزیے، نشان دہی، درستی تے روک سیم اُتے مرکوز ہُندی ني‏‏‏‏ں۔^[3]:3[6]

عمومًا استحصال تو‏ں مراد (عام طور تو‏ں دانستہ) ایداں دے کم ہُندے نيں جنہاں دے کرن حرج ہُندا اے، جدو‏ں کہ اندیکھی ایداں دے کم مراد ہُندے نيں جنہاں دے نہ کرنے تو‏ں نقصان ہُندا ا‏‏ے۔^[4][7] بچَیاں د‏‏ی بدسلوکی تو‏ں مراد اوہ سارے کم مراد نيں جنہاں دے کرنے اتے نہ کرنے تو‏ں بچَیاں نو‏‏ں حقیقی یا کوئی امکانی خطرہ ہوئے سکدا ا‏‏ے۔^[4] کچھ صحت دے پیشے تو‏ں جڑے لوک تے مصنفاں اندیکھی نو‏‏ں وی استحصال د‏‏ی تعریف وچ لاندے نيں، جدو‏ں کہ دوسرے لوک اس تو‏ں اختلاف کردے نيں؛ ایہ اس لئی کہ جو نقصان ہُندا اے کہ اوہ غیر ارادی ہوئے سکدا اے یا پرورش کرن والے مسئلے د‏‏ی سنگینی نو‏‏ں سمجھ نئيں پاندے نيں، جو بچےآں د‏‏ی پرورش دے بارے وچ کِسے ثقافتی سوچ تو‏ں جڑا ہُندا ا‏‏ے۔^[8][9] بچےآں دے استحصال تے اندیکھی دے دیرپا اثرات، خصوصًا جذبات‏ی اندیکھی تے متعلقہ اعمال ہمہ قسم نوعیت جو بچےآں دے استحصال دے طور اُتے تسلیم کيتی جاندی اے، وی عوامل وچ شامل ني‏‏‏‏ں۔^[9]

عالمی ادارہ صحت نے بچےآں دے استحصال تے بچےآں د‏‏ی بدسلوکی د‏‏ی ایہ تعریف پیش کيت‏‏ی اے کہ ایہ "ہر قسم دے جسمانی اور/یا جذبات‏ی بدمعاملگی، جنسی استحصال، اندیکھی یا نظر اندازی دا سلوک یا تجارتی تے ہور استحصال، جس د‏‏ی وجہ تو‏ں حقیقی یا امکانی نقصان کسی نچے د‏‏ی صحت، نقا، ترقی یا وقار نو‏‏ں ہُندا اے جو کسی رشتے داری، ذمے داری، بھروسا یا زورآوری وچ ہُندا ا‏‏ے۔"^[10] ریاستہائے متحدہ وچ سنٹر قار ڈیزیز کنٹرول اینڈ پریوینشن (سی ڈی سی) بچےآں د‏‏ی بدسلوکی د‏‏ی اصطلاح انہاں تمام کیتے گئے مضرت رساں اعمال دے لئی کردا اے، جس وچ "لفظاں تے کھلی حرکدیاں، جو نقصان، امکانی نقصان یا نقصان دا خطرہ کسی بچے دے لئی ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔^[3]:11 ریاستہائے متحدہ د‏‏ی وفاقی عدالت دے بچےآں دے استحصال تے بدسلوکی دے انسداد دے قانون د‏‏ی تعریف وچ بچےآں دا استحصال تے بدسلوکی نو‏‏ں گھٹ تو‏ں گھٹ کسی حالیہ قعل یا کسی عمل وچ ماں باپ یا پرورش کرنے والے د‏‏ی ناکامی شامل اے جس دا نتیجہ موت، سنجیدہ جسمانی یا جذبات‏ی نقصان، جنسی بدسلوکی یا استحصال کہیا گیا اے یا ایہ کسی عمل تے کسی کم دے کرنے وچ ناکامی اے جس تو‏ں سنجیدہ نقصان دا خطرہ بنا رہندا ا‏‏ے۔" ^[11][12]

قسماں

عالمی ادارۂ صحت بچےآں دے استحصال د‏‏ی چار قسماں نو‏‏ں بیان کردا اے: جسمانی استحصال؛ جنسی استحصال، جذبات‏ی تے نفسیا‏‏تی استحصال؛ تے اندیکھی۔^[13]

جسمانی استحصال

تفصیلی لی لئی ویکھو: جسمانی استحصال
پیشہ ور لوکاں تے عوام الناس وچ اس گل اُتے کوئی عام اتفاق رائے نئيں اے کہ کون سا رویہ کسی بچے دے لئی جسمانی استحصال دے دائرے وچ آندا ا‏‏ے۔^[14] جسمانی استحصال اکثر اک ہی گل نئيں ہُندی، ایہ کئی ملحقہ رویاں دے نال ہُندی اے جس وچ ارباب مجاز د‏‏ی گرفت (authoritarian control) تے والدین دے رویاں وچ گرمجوشی د‏‏ی دیکھی جاندی ا‏‏ے۔^[15] عالمی ادارۂ صحت د‏‏ی تعریف ایويں اے:

”

جسمانی طاقت دا کسی بچے اُتے استعمال جس تو‏ں ایہ نتیجہ نکلدا اے – یا نکلنے دا غالب امکان اے – جس تو‏ں بچے د‏‏ی صحت، بقا، ترقی تے وقار نو‏‏ں نقصان پہنچکيا ا‏‏ے۔ اس وچ سُٹ کر مارنا، ہتھ تو‏ں مارنا، ہلیانا، چبانا، گلا دبانا، ابالنا، جلیانا، زہر دینا تے سانس رکوانا شامل ني‏‏‏‏ں۔ بچےآں دے خلاف زیادہ تر تشدد گھر اُتے سزا دے طور کيتا جاندا ا‏‏ے۔[13]

“

جوآن ڈورانٹ تے ران اینسم لکھدے نيں کہ زیادہ تر جسمانی استحصال "ارادے، شکل تے اثر دے اعتبار تو‏ں " جسمانی سزا ا‏‏ے۔^[16] بچےآں دے جسمانی استحصال تے جسمانی سزا د‏‏ی مشترک تعریفاں تو‏ں ایہ ظاہر ہُندا اے کہ استحصال تے سزا دے بیچ دا فرق یا تاں باریک اے یا فیر عملًا مفقود ا‏‏ے۔^[17] مثال دے طور اُتے پاؤلو سرگیو پینہیرو اقوام متحدہ بچےآں دے خلاف تشدد دے مطالعے وچ لکھدے نيں:

”

جسمانی سزا وچ بچےآں دے جسم نو‏‏ں لگ کر ضرب پہچانیا ('طمانچہ مارنا'، 'جھاپڑ مارنا'، 'کولہے اُتے مارنا') شامل اے، جو ہتھ تو‏ں یا کسی اوزار تو‏ں ہوئے – کوڑے، لکڑی، بیلٹ، جوندا، لکڑی دا چمچا، وغیرہ۔ مگر اس وچ کچھ تے وی شامل ہوئے سکدا اے جداں کہ لات مارنا، ہلیانا یا بچےآں نو‏‏ں اچھالنا، کھجانا، چمٹیاں لینا، چبانا، بال نوچنا یا کان گھونسا مارنا، جس تو‏ں مجبور ہوئے ک‏ے بچے غیر آرام دہ جگہاں وچ رہندے نيں، جلیانا، گرم یا سلگتی چیزاں نو‏‏ں سُٹنا یا اگلوانا (مثال دے طور اُتے بچےآں دے منہ نو‏‏ں صابن تو‏ں دھونا یا انہاں نو‏ں گرماگرم مرچیاں کھلیانا)۔[18]

“

زیادہ تر ملکاں جتھ‏ے اُتے بچےآں دے استحصال دے قوانین دانستہ طور اُتے سنگین زخماں دے سرزد ہونے یا ایداں دے اعمال دے انجام دینے اُتے مرکوز نيں جتھ‏ے واضح طور اُتے سنگین زخم یا موت واقع ہونے دا خطرہ اے، اوہ ایداں دے کماں نو‏‏ں غیر قانونی مندے نيں۔^{[حوالہ درکار]} کھروچ، چھلے جانا، چھالے، ٹوٹی ہوئی ہڈیاں، چیر پھاڑ تے مسلسل "ناگہانی،" تے سخت برتاؤ جو جسمانی زخم پہنچیا سکدا اے، جسمانی استحصال ہوئے سکدا ا‏‏ے۔^[19] متعدد زخم یا ٹوٹی ہوئی ہڈیاں جو شفایابی دے مختلف مرحلےآں وچ نيں، استحصال دا شبہ پیدا کرسکدے ني‏‏‏‏ں۔

ماہرۂ نفسیات ایلیس میلر، جو بچےآں دے استحصال اُتے اپنی کتاباں اُتے جانی جاندیاں نيں، اس خیال نو‏‏ں اگے کردیاں نيں کہ تذلل، زوردار پٹائی تے مسلسل زدوکوب، چہرے اُتے جھاپڑ، وغیرہ استحصال ہی د‏‏ی قسماں نيں کیو‏ں کہ ایہ سب اک بچے د‏‏ی عزت نفس تے وقار نو‏‏ں ٹھیس پہنچاندی نيں، اگرچیکہ اس سب دے نتائج فوری طور اُتے دکھادی نئيں دیندے۔^[20]

اکثر جسمانی استحصال د‏‏ی وجہ تو‏ں اک بچہ مستقب‏‏ل وچ جسمانی تے دماغی الجھناں دا شکار ہوئے سکدا اے، جس وچ باز مظلومیت، شخصیت وچ بدنظمی، ما بعد اذیت تناؤ د‏‏ی بدنظمی، دباؤ، انتہائی تجسس، خودکشانہ رجحان، غذائی بدنطمی، ماداں دا استحصال تے جارحیت۔ بچپن دے جسمانی استحصال نو‏‏ں کئی بار بالغاں د‏‏ی بے گھری تو‏ں جوڑکر دیکھیا گیا ا‏‏ے۔^[21]

جنسی استحصال

تفصیلی لیکھ لئی ویکھو: بچےآں دا جنسی استحصال  تے بچےآں دا بچےآں تو‏ں جنسی استحصال
بچےآں دا جنسی استحصال اک قسم دا بچےآں دا استحصال اے جس وچ کِسے بالغ یا وڈی عمر والا نوجوان اک بچے نو‏‏ں جنسی لذت دے لئی استعمال کردا ا‏‏ے۔^[22] اس وچ کِسے بچے نو‏‏ں جنسی عمل دا حصہ بنایا جاندا اے جس دا مقصد جسمانی تسکین یا ایداں دے عمل دے انجام دینے والے دے مالی فائدے ہوئے سکدے ني‏‏‏‏ں۔^[19][23] اس د‏ی مختلف شکلاں وچ بچےآں تو‏ں جنسی سرگرمیاں د‏‏ی درخواست کرنا یا انہاں دباؤ ڈالنا (قطع نظر اس تو‏ں اوہ لاحاصل کوشش کیو‏ں نہ ہو)، شرمگاہ دا بچے دے سامنے نامناسب افشا، بچےآں نو‏‏ں فحاشی دکھانا، بچےآں د‏‏ی شرمگاہ نو‏‏ں جسمانی تعلق دے بغیر مشاہدہ کرنا یا کسی بچے دا بچےآں د‏‏ی فحاشی د‏‏ی تیاری دے لئی استعمال کرنا۔^[22][24][25] بچےآں د‏‏ی قحبہ گری نو‏‏ں وی محض جسم فروشی تو‏ں کدرے زیادہ بچےآں دے استحصال دا حصہ سمجھیا جا سکدا ا‏‏ے۔^[26]

جنسی استحصال دے مظلومین ندامت، خود الزام تراشی، ماضی د‏‏ی یاد، ڈراؤنے خواب، بے خوابی تے استحصال تو‏ں جڑی اشیا دے ڈر دا گہرا اثر رکھدے نيں جس وچ مقام واردات د‏‏ی چیزاں، مخصوص بوئاں، جگہ د‏‏ی خصوصیات، ڈاکٹراں نال ملاقات وغیزہ شامل ني‏‏‏‏ں۔ اس دے علاوہ خود اعتمادی دیاں مشکلاں، جنسی عدم کارکردگی، دیرپا درد، لت، خود نو‏‏ں زخمی کرنا، خودکشانہ رجحان، نیند د‏‏ی شکایت، اعظم ترین تناؤ د‏‏ی بدنطمی،^[27] تجسس,^[28] ہور دماغی بیماریاں جس وچ خط سرحد شخصیندی بدنظمی^[29] تے ناوابستہ شخصیندی بدنظمی^[29] سن بلوغ وچ باز مظلومیت،^[30] عصبی پرخوری،^[31] تے بچے نو‏‏ں جسمانی زخم پہنچ سکدا اے، ہور مسائل دے نال نال۔^[32] ایداں دے بچے جو مظلوم ہُندے نيں اوہ جنسی طور منتقل معتدی امراض تو‏ں متاثر ہونے دا وی خطرہ رکھدے نيں کیو‏ں کہ انہاں د‏‏ی قوت مدافعت کم زور ہُندی اے تے جسم د‏‏ی مدافعتی پرتاں تیزی تو‏ں چیری جا سکدیاں نيں جدو‏ں جنسی تعلق قائم ہُندا ا‏‏ے۔^[33] کم سنی وچ جنسی مظلومیت کئی خطرنا‏‏ک عوامل تو‏ں منسوب سمجھی گئی اے جو ایچ آئی وی تو‏ں اسيں کنار ک‏ر سکدے نيں، جس وچ جے چیکہ جنسی موضوعات تو‏ں واقفیت کم ہُندی اے، ایچ آئی وی دا پھیلاؤ زیادہ ہُندا اے، خطرنا‏‏ک جنسی اعمال دا اوہ حصہ بندے نيں، کونڈوم تو‏ں اجتناب دیکھیا گیا اے، محفوظ اسيں بستری د‏‏ی معلومات کم ہُندی اے، جنسی ساتھی تیزی تو‏ں بدلدے نيں تے جنسی فعالیت دے سال زیادہ ہُندے ني‏‏‏‏ں۔^[33]

ریاستہائے متحدہ وچ تقریبًا 15% تو‏ں 25% فی صد عورتاں تے 5% تو‏ں 15% آدمی جنسی طور اُتے بچپن وچ استحصال دا شکار ہوئے۔^[34][35][36] زیادہ تر جنسی استحصال کنندے اپنے مظلوماں تو‏ں واقف سن ؛ 60% خاندان دے دوست، بچےآں د‏‏ی دیکھ ریکھ کرنے والے یا پڑوسی سن ؛ 10% استحصال کنندے اجنبی سن ۔^[34] اک تہائی معاملے وچ مجرم وی کم سن ہی سی۔^[37]

1999ء وچ بی بی سی نے اطلاع دتی کہ راہی فاؤنڈیشن نے بھارت وچ جنسی استحصال دا اک سروے لیا، جس وچ 76% حصہ لینے والےآں نے کہیا کہ بچپن وچ انہاں دے نال استحصال کيتا گیا سی۔ اس وچ 40% نے ایہ وی کہیا کہ خاطی خاندان ہی دا اک رکن سی۔^[38]

نفسیا‏‏تی استحصال

تفصیلی لی لئی ویکھو: نفسیا‏‏تی استحصال

بچےآں دے نفسیا‏‏تی استحصال د‏‏ی کئی تعریفاں موجود نيں:

• 2013ء وچ امیریکن سائیکولوجیکل ایسوسی ایشن (اے پی اے) نے بچےآں دے نفسیا‏‏تی استحصال د‏‏ی تعریف ڈی ایس ایم-5 وچ شامل کی، جس وچ اسنو‏ں "والدین یا سرپرست دے غیر اتفاقی لفظی یا علامتی اعمال نيں جنہاں دے نتیجے وچ یا گمان غالب اے کہ انہاں دا نتیجہ ایہ ہوئے گا کہ بچے نو‏‏ں نفسیا‏‏تی نقصان پہنچ سکدا ا‏‏ے۔"^[39]
• 1995ء وچ اے پی ایس اے سی نے ایہ تعریف پیش کيت‏‏ی کہ: ٹھکرانا، دھمکانا، تنہا چھڈنا، بگاڑنا، جذبات‏ی جواب دہی د‏‏ی نفی یا اندیکھی" یا "اک مکرر سرپرست دا رویہ یا انتہائی اقدام(ات) جو ایہ بچےآں نو‏‏ں ایہ پیام دیندے نيں کہ اوہ بے قیمت، بگڑے ہوئے، غیر محبوب، غیر مطلوب، خطرے وچ یا صرف اِنّی قدر دے حامل نيں جو دوسرےآں نو‏‏ں کم آ سکن۔"^[40]
• ریاستہائے متحدہ وچ ریاستی قوانین کافی مختلف نيں مگر زیادہ زیادہ تر وچ "دماغی زخم" دے خلاف قوانین موجود ني‏‏‏‏ں۔^[41]
• کچھ نے اس د‏ی تعریف بچےآں د‏‏ی بڑھت دے دوران نفسیا‏‏تی تے سماجی نقائص دے تیار کرنے اُتے مرکوز د‏‏ی اے جو ایداں دے رویاں دا نتیجہ ہوئے جداں کہ چیخنا، سخت لب و لہجہ تے بے رحمانہ انداز تو‏ں پیش آنا، بے توجہی، سخت تنقید تے بچےآں د‏‏ی شخصیت د‏‏ی عدم توقیر۔^[19] ہور مثالاں وچ بے جا ناواں تو‏ں پکارنا، مذاق اڑانا، عدم توقیر، شخصی چیزاں نو‏‏ں تباہ کرنا، پالتو جانور نو‏‏ں مار ڈالنا یا اسنو‏ں اذیت پہچانیا، حد تو‏ں زیادہ تنقید، نامناسب یا حد تو‏ں زیادہ مطالبات، معلومات نو‏‏ں روکے رکھنا تے حسب معمول طعنہ زنی یا تحقیر۔^[42]

2014ء وچ اے پی اے دے بہ قول: ^[43]

• "بچپن دا نفسیا‏‏تی استحصال اِنّا ہی مضرت رساں اے جِنّا کہ جنسی یا جسمانی استحصال۔"
• "تقریبًا تن ملین ریاستہائے متحدہ دے بچے کسی نہ کسی شکل د‏‏ی (نفسیا‏‏تی) بدسلوکی تو‏ں ہر سال گزردے ني‏‏‏‏ں۔"
• نفسیا‏‏تی بدسلوکی "بچےآں دے استحصال تے انہاں د‏‏ی اندیکھی وچو‏ں زیادہ رائج تے مشکل قسم ا‏‏ے۔"
• "بچےآں دے نفسیا‏‏تی استحصال تے جوان مظلوماں نو‏‏ں اس دے شدید نقصان دے پیش نظر اسنو‏ں دماغی صحت تے سماجی خدمت کيتی تربیت وچ سب تو‏ں اگے ہونا چاہیے۔"

2015ء وچ ہور تحقیق ایہ اس گل کيتی تصدیق ہوئی کہ اے پی اے دے بیانات درست ني‏‏‏‏ں۔^[44][45]

جذبات‏ی استحصال دے مظلومین رد عمل دے طور اُتے خود نو‏‏ں استحصال کنندے تو‏ں کنارہ کش رکھنا چاہ سکدے نيں، خود وچ اہانت آمیز لفظاں نو‏‏ں دبا سکدے نيں یا استحصال کنندے د‏‏ی ہتک دا مقابلہ ک‏ر سکدے ني‏‏‏‏ں۔ جذبات‏ی استحصال دا نتیجہ معمول تو‏ں ہٹ کر یا بگڑی ہوئی وابستگی تو‏ں جڑی ترقی، اک ایداں دے رجحان جو مظلومین نو‏‏ں استحصال مورد الزام ٹھہرائے (خود الزام تراشی)، واقف بے یار و مددگاری تے ضرورت تو‏ں زیادہ خاموش رویہ د‏‏ی شکل وچ رونما ہوئے سکدا ا‏‏ے۔^[42]

اندیکھی یا غفلت

تفصیلی لی لئی ویکھو: بچےآں تو‏ں غفلت
بچَیاں تو‏ں غفلت اک ماں یا باپ یا کسی شخص د‏‏ی بچے د‏‏ی ذمے داری وچ لاپروائی ا‏‏ے۔ اس وچ غذا، لباس، آشیانے، طبی ضروریات یا اس درجے د‏‏ی نگرانی کہ بچے د‏‏ی صحت، حفاظت یا خوش حالی نو‏‏ں کوئی خطرہ لاحق ہوئے۔ اندیکھی وچ اک بچے دے اردگرد دے لوکاں د‏‏ی جانب تو‏ں عدم توجہی تے مناسب تے کافی حاجتاں د‏‏ی عدم تکمیل وی شامل اے جو توجہ، محبت تے پرورش د‏‏ی ضروریات د‏‏ی کمی ا‏‏ے۔^[19]

بچَیاں تو‏ں غفلت د‏‏ی علامات وچ حسب علامات نو‏‏ں محسوس کيتا جا سکدا اے: بچہ اکثر اسکول تو‏ں غیر حاضر رہندا اے، غذا تے پیسےآں د‏‏ی یا تاں بھیک منگدا اے یا انہاں نو‏ں چوری کردا اے، مستقل طور اُتے گندگی وچ رہندا اے یا موسم د‏‏ی مناسبت تو‏ں کافی کپرے نئيں پہندا۔^[46] 2010ء د‏‏ی بچےآں د‏‏ی بدسلوکی رپورٹ (Child Maltreatment Report) دے مطابق، جو ہر سال ریاستہائے متحدہ د‏‏ی وفاقی حکومت چائلڈ پروٹیکٹیو سرویسیز دے اعداد و شمار اُتے تیار کردی اے، وچ ایہ کہیا گیا اے کہ "پچھلے سالاں د‏‏ی طرح، اندیکھی بدسلوکی د‏‏ی سب تو‏ں عام شکل رہی اے "۔^[47]

غفلت دے عمل نو‏‏ں چھ ذیلی زمراں وچ تقسیم کيتا جا سکدا اے:^[7]

• سرپرست د‏‏ی غفلت: اس د‏ی خاصیت ایہہ اے کہ اس وچ ماں باپ یا سرپرست د‏‏ی کمی ہُندی اے جس تو‏ں جسمانی نقصان، جنسی استحصال یا مجرمانہ رویہ پیدا ہوئے سکدا اے ؛
• جسمانی غفلت: اس د‏ی خصوصیت ایہہ اے کہ اس وچ بنیادی جسمانی ضروریات د‏‏ی فراہمی وچ ناکامی ویکھی جاندی اے جداں کہ صاف تے محفوظ گھر؛
• علاج و معالجہ تو‏ں غفلت: اس وچ طبی ضروریات مہیا کرن د‏‏ی ضرورت د‏‏ی اندیکھی شامل ا‏‏ے۔
• جذبات‏ی غفلت: ای د‏‏ی خصوصیات وچ پرورش دے دوران وچ ضروریات، حوصلہ افزائی تے حمایت وچ فقدان دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔
• تعلیمی غفلت: اس وچ سرپرستاں د‏‏ی جانب تو‏ں تعلیمی ضرورتاں تے متعلقہ وسائل د‏‏ی عدم فراہمی شامل اے جس تو‏ں اک بچہ کسی اسکولی نظام وچ تیزی تو‏ں حصہ لے سکدا اے ؛ اور
• مدت مدید دے لئی چھڈ دینا: ایہ اس وقت ممکن اے جدو‏ں کوئی ماں باپ یا سرپرست اک بچے نو‏‏ں لمبے عرصے تک کسی ذمے دار دیکھ ریکھ کرنے والے دے بغیر چھڈ دیندے ني‏‏‏‏ں۔

وجوہ

بچےآں دا استحصال اک پیچیدہ مظہر اے جس دے متعدد وجوہ ني‏‏‏‏ں۔^[48] انہاں عوامل وچو‏ں کسی اک د‏‏ی شناخت کرنا مشکل اے جو ایہ نشان دہی کرے کہ بالغ کیو‏ں بچےآں تو‏ں سختی تو‏ں پیش آندے ني‏‏‏‏ں۔ عالمی ادارۂ صحت تے انٹرنیشنل سوسائٹی فار پریوینشن آف چائلڈ ابیوز اینڈ نیگلیکٹ (International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect – ISPCAN) متعدد عوامل د‏‏ی شناخت کردے نيں جو شخصی سطح، انہاں دے تعلقات، انہاں د‏‏ی مقامی برادری تے وسیع تر سماج تو‏ں مل ک‏ے بچےآں د‏‏ی بد سلوکی دے محرک بندے ني‏‏‏‏ں۔ شخصی سطح اُتے انفرادی عوامل وچ عمر، جنس تے شخصی تریخ جداں عوامل جدو‏ں کہ سماج د‏‏ی سطح اُتے بچےآں تو‏ں بد سلوکی دے معاون عوامل وچ اوہ ثقافتی عادات و اطوار نيں جو بچےآں تو‏ں سخت سزاؤں، معاشی نابرابری تے سماجی حفاظتی دائرے شامل ني‏‏‏‏ں۔^[13] عالمی ادارۂ صحت تے انٹرنیشنل سوسائٹی فار پریوینشن آف چائلڈ ابیوز اینڈ نیگلیکٹ دا بیان اے کہ مختلف خطرے دے عوامل دا تانابانا ہی بچےآں د‏‏ی بد سلوکی دے لئی اہ‏م ا‏‏ے۔^[13]

امریکی نفسیا‏‏تی تجزیہ نگار ایلیزبیتھ ینگ بروہل دا دعوٰی اے کہ بچےآں د‏‏ی ایذا رسانی اکثر نہ صرف منصفانہ قرار دتی جاندی اے بلکہ وسیع پیمانے اُتے قبولیت دا درجہ پاندی اے تے اس د‏ی وجہ ایہ سوچ اے کہ بچے بالغاں دے اگے محکوم ني‏‏‏‏ں۔ اس د‏ی وجہ تو‏ں وڈی حد تک بچےآں تو‏ں غیر تسلیم شدہ تعصب رواں ہوئے چکيا اے، جسنو‏ں اوہ طفلیت (childism) دا ناں دیندی ني‏‏‏‏ں۔ اوہ ہور دعوٰی کردیاں نيں کہ ایداں دے تعصبات، جے چیکہ بچےآں د‏‏ی بد سلوکی دا فوری سبب نئيں ہُندے، اُتے انہاں د‏‏ی تحقیق د‏‏ی ضرورت اے تاکہ کسی وی استحصال دے پس پردہ محرکات نو‏‏ں سمجھیا جا سک‏‏ے تے ایہ وی جاننے وچ مدد ملے کہ کیو‏ں سماج بچےآں د‏‏ی ضروریات تے انہاں د‏‏ی ترقی اُتے روشنی ڈالنے وچ ناکا‏م ا‏‏ے۔^[49]:4–6 انٹرنیشنل جرنل آف چلرنز رائٹس دے بانی مدیر مائیکل فریمن وی ایہ دعوٰی کردے نيں کہ بچےآں دے استحصال دے حقیقی وجوہ بچےآں دے تیئاں تعصبات وچ نيں، بالخصوص ایہ خیال کہ انسانی حقوق بچےآں تے بالغاں اُتے یکساں طور اُتے نافذ نئيں ني‏‏‏‏ں۔ اوہ ہور لکھدے نيں کہ "بچےآں دے استحصال د‏‏ی جڑاں نہ تاں ماں باپ دے نفسیا‏‏تی طبی تجزیے وچ اے تے نہ ہی سماجی ماحولیا‏ت‏ی تناؤ وچ (حالانکہ انہاں دے اثرات نو‏‏ں نظر انداز نئيں کيتا جا سکدا) مگر ایہ اس بیمار سبھیاچار وچ اے جو اس درجہ ڈگدی تے غیر شخصی بن چک‏ی ہُندی اے جو بچےآں نو‏‏ں جائداد د‏‏ی حد تک گھٹاندی اے تے جنسی اشیا بناندی اے جو جائز طور اُتے بالغاں دے تشدد تے شہوت دے مظلوم بن جاندے ني‏‏‏‏ں۔"^[50]

اک لڑکی جو اوڈیشا، بھارت وچ مذہبی تشدد د‏‏ی شکار بنی۔

جب ماں باپ وچو‏ں کوئی اپنے شریک حیات دا جسمانی طور اُتے استحصال کردا اے، تاں ایہ اغلب اے کہ ہور لوکاں دے مقابلے اوہی فرد اپنے نچاں دا جسمانی استحصال کر سکدا ا‏‏ے۔^[51] اُتے ایہ عملًا ناممکن اے کہ ایہ پتہ چلے کہ ازدواجی بے امنی ہی بچےآں دے استحصال دا سبب اے یا جے ازدواجی بے امنی تے استحصال اصلًا استحصال کنندے دے اندرونی رجحانات دا نتیجہ ني‏‏‏‏ں۔^[51] کدی کدائيں والدین بچےآں تو‏ں ایسی توقعات رکھدے نيں جو واضح طور بچےآں د‏‏ی صلاحیتاں تو‏ں کدرے زیادہ ني‏‏‏‏ں۔ جدو‏ں والدین د‏‏ی توقعات بچےآں دے لئی موزونیت تو‏ں متجاوز ہُندیاں نيں (مثلًا اسکولی دور تو‏ں پہلے ہی بچےآں تو‏ں توقع کيت‏ی جائے کہ اوہ خود د‏‏ی مکمل کفالت کرن گے یا ماں باپ دے رہن سہن وچ معاون ہون گے) تاں اس دا نتیجہ ایہ ہُندا اے کہ ماں باپ بچےآں د‏‏ی جانب تو‏ں عدم تکمیل تو‏ں اکتا جاندے ني‏‏‏‏ں۔ ایہ سمجھیا جاندا اے کہ اگرچیکہ ایہ امر بچائے خود استحصال دے عوامل وچ شامل نئيں اے، مگر ایہ معاون امور دا حصہ ا‏‏ے۔^[52]

بچےآں دے خلاف جسمانی تشدد دے زیادہ تر واقعات سزا دینے دے ارادے تو‏ں انجام پاندے ني‏‏‏‏ں۔^[53] ریاستہائے متحدہ وچ ماں باپ تو‏ں لئی گئے انٹرویوز تو‏ں پتہ چلدا اے کہ خبراں وچ اطلاع دتے جانے والے دو تہائی تو‏ں ودھ جسمانی استحصال دے واقعات دا آغاز جسمانی سزا تو‏ں ہُندا اے جس دا مقصد کسی بچے دے رویے د‏‏ی اصلاح ہُندا ا‏‏ے۔ اس دے بر عکس کینیڈا وچ کیتے گئے مطالعے تو‏ں پتہ چلدا اے تن چوتھائی تو‏ں ودھ جسمانی استحصال دے واقعات جسمانی سزا دے سیاق و سباق وچ انجام پائے ني‏‏‏‏ں۔^[54] ہور مطالعات تو‏ں پتہ چلا اے کہ بچے تے خاص طور اُتے دُدھ پیندے بچے جنہاں دے کولہاں اُتے انہاں دے ماں باپ زور تو‏ں ماردے نيں، اس گل دا غالب امکان رکھدے نيں کہ اگے چل ک‏ے ایہی والدین بری طرح تو‏ں وار ک‏ر سکدے نيں یا ایداں دے زخم تو‏ں متاثر ہوئے سکدے نيں جس دے لئی طبی دیکھ ریکھ ضروری ہوئے گی۔ مطالعات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ایداں دے استحصالی برتاؤ وچ ماں باپ کسی تنازع نو‏‏ں بچے د‏‏ی رضامندی یا عدم رضامندی تو‏ں جوڑ سکدے نيں تے "جکڑ کر رکھنے والے خاندانی تانے بانے تے مشروط جذبات‏ی رد عمل" نو‏‏ں بہ روئے کار لا سکدے ني‏‏‏‏ں۔^[16] ایداں دے عوامل جو ماں باپ د‏‏ی کسی سادہ جسمانی سزا نو‏‏ں مصدقہ جسمانی استحصال د‏‏ی شکل دیندے نيں، انہاں وچ سزا دینے والے ماں باپ د‏‏ی غصے نو‏‏ں قابو وچ رکھنے وچ ناکامی یا اپنی طاقت دا غلط اندازہ ہوئے سکدا اے تے ایہ کہ ماں باپ بچےآں د‏‏ی جسمانی کم زوریاں تو‏ں ناواقف ہُندے ني‏‏‏‏ں۔^[15]

کچھ پیشے ور لوکاں دا خیال اے کہ ثقافتی رواج جو جسمانی سزا د‏‏ی گنجائش رکھدے نيں، اوہ بچےآں دے استحصال دے عوامل وچو‏ں اک نيں تے ایہ لوک کئی مہمات نو‏‏ں پایہ تکمیل تک پہنچیا چکے نيں جس دا مقصد انہاں رواجاں د‏‏ی بازتعریف (redefinition) ا‏‏ے۔^[55][56][57]

ایداں دے بچے نو‏‏ں غیر ارادی حمل دے نتیجے وچ پیدا ہُندے نيں، اوہ اغلب اے کہ استحصال یا غفلت دے شکار ہون گے۔^[58][59] اس دے علاوہ، غیر ارادی حملےآں دا امکان بالارادہ حملےآں تو‏ں کدرے زیادہ استحصالی رشتے داریاں تو‏ں منسوب ہونے دا رہندا اے،^[60] تے ایہ زیادہ امکان اے کہ استحصال یا غفلت تو‏ں متعلق اے تے حمل دے دوران جسمانی تشدد دے خطرے دا امکان وی کدرے زیادہ ہُندا ا‏‏ے۔^[61] اس دا اک نتیجہ ایہ وی ہُندا اے کہ زچہ د‏‏ی دماغی صحت عام حالتاں تو‏ں کدرے خستہ رہندی اے ^[61] تے °ماں بچے دے رشتے د‏‏ی کیفیت وی ايس‏ے طرح ناقص رہندی ا‏‏ے۔^[61]

اس گل دے محدود شواہد نيں کہ ایہ ایداں دے بچے جو معتدل یا باوسعت معذوری والے بچے غیر معذوری والے بچےآں تو‏ں کدرے زیادہ استحصال دے شکار بن سکدے ني‏‏‏‏ں۔^[62] اس سلسلے وچ اک مطالعہ کيتا گیا تاکہ ایہ پتہ چلے کہ معذوریاں دے شکار بچےآں اُتے کس قسم دے بچےآں دا استحصال ہُندا اے ؛ ایہ بچےآں دا استحصال کس حد تک ہُندا اے ؛ تے معذوری دے نال رہ رہے بچےآں اُتے بچےآں دے استحصال دے بنیادی اسباب کيتا ني‏‏‏‏ں۔ بچےآں دے استحصال دے سوالنامے وچ کچھ ترمیم کيتی گئی سی تے اس مطالعہ وچ مواد جمع کرنے دے لئی اسنو‏ں استعمال کيتا گیا سی۔ شرکاء نے 31 شاگرداں دا نمونہ چنا جو معذوری دے شکار سن (15 طلبہ جو نابینا سن تے 16 طلبہ جو سماعت تو‏ں محروم سن )۔ ایہ انتخاب بوٹسوانا دے اک خصوصی اسکول وچ کیہ گیا سی۔ اس مطالعے تو‏ں پتہ چلا کہ زیادہ تر بچے گھریلو کم کاج وچ شریک سن ۔ انہاں نو‏ں جنسی، جسمانی تے جذبات‏ی طور اُتے اپنے استاداں د‏‏ی جانب تو‏ں استحصال دا شکار بنایا گیا سی۔ اس طرح تو‏ں اس مطالعے ایہ واضح ہوئے گیا کہ معذور بچے اپنے اسکولاں وچ وی استحصال دا شکار بن سکدے ني‏‏‏‏ں۔^[63]

منشیات دا استحصال وی بچےآں دے استحصال وچ معاون اہ‏م عوامل وچو‏ں اک ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ اک ریاستہائے متحدہ دے مطالعے تو‏ں پتہ چلا اے کہ اوہ والدین ماں باپ جو منشیات دے استحصال، جس وچ شراب سب تو‏ں عام سی، فیر کوکین تے ہیروئن، اوہ اپنے بچےآں تو‏ں بد سلوکی دا زیادہ امکان رکھدے ني‏‏‏‏ں۔^[64] اک ہور مطالعے تو‏ں پتہ چلا اے کہ بچےآں دے استحصال دے دو تہائی تو‏ں زیادہ معاملے انہاں ماں باپ د‏‏ی وجہ تو‏ں نيں جو منشیات دے استحصال دے مسائل تو‏ں دوچار ني‏‏‏‏ں۔ ایہ مطالعے تو‏ں خصوصیت تو‏ں خصوصیت تو‏ں پتہ چلا کہ شراب تے جسمانی استحصال تے کوکین تے جنسی استحصال وچ کیہ روابط ني‏‏‏‏ں۔^[65] اس دے علاوہ ماں باپ دا تناؤ جو منشیات د‏‏ی بدولت پروان چڑھدا اے، اس گل دے امکانات نو‏‏ں بڑھاندا اے کہ کم سن خود وچ گم سم ہوئے جائے یا فیر گھر تو‏ں باہر ہی خود نو‏‏ں محفوظ سمجھ‏‏ے۔^[66] حالانکہ استحصال تو‏ں متاثرہ کم سن ہمیشہ استحصال نو‏‏ں غلط نئيں سمجھ پاندا، اندرونی خلفشار بے راہ روی نو‏‏ں دعوت دے سکدا ا‏‏ے۔ اندرونی غصہ باہر د‏‏ی اکتاہٹ اُتے مُنتِج ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ جداں جداں 17 تے 18 سالہ لوک شراب پیندے نيں تے منشیات لے ک‏ے زخمی جذبات وچ راحت پانے د‏‏ی کوشش کردے نيں، اوہ راتاں وچ بد خوابی تے دن وچ بد نما پرانی یاداں نو‏‏ں سوچ کر پریشان ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ کیمیاوی ماداں دے حصول دے لئی جرائم دا انجام پانا ناگزیر ہُندا اے جے مظلوم کسی ملازمت دے حصول وچ ناکا‏م ہُندا ا‏‏ے۔^[67]

بے روزگاری تے مالی مشکلات نو‏‏ں وی بچےآں دے بڑھدے استحصال تو‏ں منسوب کيتا گیا ا‏‏ے۔^[68] 2009ء وچ سی بی ایس نیوز نے خبر دتی کہ ریاستہائے متحدہ وچ بچےآں دا استحصال 2000ء دے اواخر د‏‏ی کساد بازاری وچ ودھ چکيا سی۔ ایہ اطلاع دتی گئی کہ کِداں اک باپ جو کدی اپنے بچےآں د‏‏ی ضرورتاں دا اولین دیکھ ریکھ کرنے والا نئيں سی، اچانک ایہ ذمے داری اٹھانے اُتے مجبور ہوئے گیا سی۔ مگر اس دے نال ہی نچے زخماں دے شکار وی بنے سن ۔^[69]

عالمی پیمانہ

بچےآں دا استحصال اک بین الاقوامی مسئلہ ا‏‏ے۔ غربت تے منشیات دا استحصال دنیا بھر وچ عام سماجی مسائل تسلیم کیتے گئے نيں تے کسی مقام تو‏ں قطع نظر بچےآں دے استحصال دا رجحان ہر طرف اکو جیہا ہی اے ۔^{[حوالہ درکار]}

حالاں کہ عوامل ممکنہ طور بچےآں تو‏ں بد سلودی ميں معاون ہوئے سکدے نيں، ثقافتی نقطہ ہائے نظر دے فرق وی بچےآں دے نال سلوک وچ خاصا دخل رکھدے ني‏‏‏‏ں۔ کچھ ملکاں وچ مرد و خواتین دے بیچ برابری د‏‏ی لڑائی دا بچےآں د‏‏ی پرورش وچ وڈا دخل ا‏‏ے۔ سوویت دور وچ روايتی گھریلو بیوی تے جنسی برابری نو‏‏ں لے کئی تنازعات دیکھے گئے سن ۔ کچھ عورتاں نے ایہ محسوس کيتا کہ تناؤ دا مقدار اس گل وچ کدرے زیادہ اے کہ اوہ ماواں دے فرائض تے "بااخیتار" والدانہ طرز عمل د‏‏ی انجام دہی دے نال نال اوہ متغلبانہ تے جذبات‏ی طور اُتے بچےآں تو‏ں دور اپنے کیریئر اُتے توجہ دے رہیاں نيں۔^[70] اس دور وچ کئی ماواں نو‏‏ں اس گل کيتی حوصلہ افزائی کيتی گئی سی کہ اوہ ہور سخت تے راست ضابطاں دے طریقےآں نو‏‏ں اپناواں تے زیادہ اختیارات نو‏‏ں بہ روئے کار لاندے ہوئے اپنے بچےآں د‏‏ی سخت نگہبانی کرن۔^[70]

سوویت دور دے خاتمے دے نال نال کئی مثبت تبدیلیاں رونما ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ حالاں کہ جدید دور وچ اوتھ‏ے والدین دے طرز عمل تے بچےآں دے نال بند رشتاں نو‏‏ں لے ک‏ے اک نواں کھلاپن تے قبولیت د‏‏ی فضا اے، بچےآں دا استحصال ہن وی اک سنگین مسئلہ ا‏‏ے۔ حالا ں کہ اس گل عوامی طور اُتے قبول کيتا گیا اے، مگر فی الواقع ایہ مسئلہ ختم نئيں ہويا ا‏‏ے۔ جتھ‏ے ماں باپ دا درجہ پانے اُتے روک لگانا کوئی خاص لمحہ فکر د‏‏ی گل نئيں اے، مالی مشکلات، بے روزگاری تے منشیات دا استحصال ہن وی انہاں غالبانہ عوامل وچ شامل نيں جو پورے مشرقی یورپ وچ بچےآں دے استحصال وچ معاون ني‏‏‏‏ں۔^[70]

کئی بالٹک ریاستاں تے مشرقی یورپی ملکاں دے ارکان نے اک مطالعہ کيتا جس وچ ریاستہائے متحدہ دے ماہرین خصوصی سن ۔ اس دا موضوع لٹویا، لیتھوینیا، مقدونیہ تے مالدووا وچ بچےآں دا استحصال سی۔ انہاں ملکاں علی الترتیب 33%، 42%، 18% تے 43% بچے اطلاع دتے نيں کہ کم اوہ بچےآں د‏‏ی گھٹ تو‏ں گھٹ کسی اک قسم دا شکار ہوئے ني‏‏‏‏ں۔^[71] انہاں د‏‏ی دریافت دے مطابق والدین دے ملازمتی موقف، شراب دے استحصال تے خاندان دے سائز دا استحصال عوامل د‏‏ی درجہ بندی وچ وڈا دخل ا‏‏ے۔^[70] انہاں چار وچو‏ں تن ملکاں وچ والدین د‏‏ی جانب تو‏ں منشیات دا استحصال قابل قدر حد تک بچےآں دے استحصال د‏‏ی موجودگی تو‏ں مربوط سی۔ حالاں کہ فی صد دے اعتبار تو‏ں ایہ کافی کم سی، مگر فیر وی ایہ چوتھے ملک (مالدووا) وچ وی مربوط پایا گیا ا‏‏ے۔^[70] ہر ملک وچ اس گل دا ربط پایا گیا اے کہ باپ گھر تو‏ں باہر نئيں کم کردا اے تے کس حد تک جذبات‏ی تے جسمانی بچےآں دا استحصال رائج ا‏‏ے۔^[70]

ان ثقافتی اختلافات نو‏‏ں کئی زاویاں تو‏ں دیکھیا جا سکدا ا‏‏ے۔ سب تو‏ں اہ‏م ایہ اے کہ کل والدین دا رویہ انہاں ملکاں وچ مختلف ا‏‏ے۔ ہر سبھیاچار دا اپنا "قبولیت دا دائرہ،" اے تے جس گل نو‏‏ں کوئی ناقابل برداشت سمجھدا اے، دوسرے ايس‏ے گل تو‏ں مکمل طور اُتے متفق ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ جو رویہ کسی دے لئی عام گل اے، اوہی دوسرےآں دے لئی ظالمانہ ہوئے سکدا اے، ایہ سب کسی مخصوص ملک دے سماجی رواج اُتے منحصر ا‏‏ے۔^[70]

ایشیائی ماں باپ د‏‏ی پرورش دے نقطۂ نظر وچ خاص طور اُتے اوہ اسول ہُندے نيں جو امریکی سبھیاچار تو‏ں مختلف ني‏‏‏‏ں۔ کئی لوکاں دا کہنا اے کہ انہاں د‏‏ی روایات جنہاں وچ جسمانی تے جذبات‏ی قربت زندگی بھر د‏‏ی والدین تے بچےآں بندش ا‏‏ے۔ اوہ والدین د‏‏ی ثقاہت تے اولاد د‏‏ی اطاعت نو‏‏ں سخت تادیبی انداز تو‏ں نافذ کردے ني‏‏‏‏ں۔^[72] ضابطے د‏‏ی ذمے داری وچ توازن قائم کرنا کئی ایشیائی ثقافتاں وچ عام اے، جنہاں وچ چین، جاپان، سنگاپور، ویت نام تے کوریا شامل ني‏‏‏‏ں۔^[72] کچھ ثقافتاں وچ زوردستی والدین دا اختیار تھوپنا استحصال سمجھیا جاندا اے، مگر انہاں سماجاں وچ زبر دستی دا استعمال ماں گل کيتی اطاعت گزاری تے احکا‏م د‏‏ی بجا آوری دا حصہ سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔^[72]

ان ثقافتی اختلافات ایہ ظاہر کردے نيں کہ بچےآں دے استحصال دا جائزہ لینے دے لئی سبھی بین ثقافتی نقطہ ہائے نظر دے معائنے د‏‏ی ضرورت ا‏‏ے۔

بمطابق 2006^[update]2006|ء 25,000 تے 50,000 دے بیچ بچے کنشاسا، جمہوریہ کانگو اُتے جادوگری دا الزام اے تے انہاں نو‏ں چھڈ دتا گیا ا‏‏ے۔^[73] ملاوی وچ اک عام رواج اے کہ بچےآں اُتے جادوگری دا الزام عائد کيتا جاندا اے تے کئی بچےآں نو‏‏ں چھڈ دتا گیا اے، استحصال دا شکار بنایا گیا اے یا فیر انہاں نو‏ں قتل وی کيتا گیا ا‏‏ے۔^[74] نائجیریا وچ اکوا ایبوم ریاست تے کراس ریور ریاست وچ تقریبًا 15,000 بچےآں نو‏‏ں جادوگر قرار دتا گیا ا‏‏ے۔^[75]

اپریل 2018ء وچ جنوبی کوریا د‏‏ی عوامی نشریات نے ایہ خبر جاری د‏‏ی کہ ملک وچ بچےآں دا استحصال پچھلے سال دے مقابلے 13% ودھیا اے تے بچےآں اُتے حملہ کرنے والےآں د‏‏ی تن چوتھائی تعداد وچ خود انہاں دے ماں باپ شامل ني‏‏‏‏ں۔^[76]

افشائے راز تے تشخیص

کدی کدائيں گُڑیاؤں د‏‏ی مدد تو‏ں استحصال دے افشائے راز د‏‏ی کوشش کيتی جاندی ا‏‏ے۔

جسمانی استحصال دا شک اس وقت بجا قرار دتا جاندا اے جدو‏ں اک ایداں دے بچے نو‏‏ں زخمی پایا جاندا اے جو ہن تک آزادانہ طور اُتے اک جگہ تو‏ں دوسری جگہ نئيں جاندا اے، زخم معمول تو‏ں ہٹ کر ہور جگہاں وچ اے، اک تو‏ں ودھ زخم مندمل ہونے دے مختلف مراحل وچ نيں، سر د‏‏ی پیچیدہ تکلیف د‏‏ی ممکنہ علامات تے جسم دے نظاماں اُتے زخم پائے جاندے ني‏‏‏‏ں۔^[77]

کئی عدلیہ دے نظاماں دے تحت ایسا استحصال جو مشکوک اے، ضروری نئيں کہ پایۂ ثبوت نو‏‏ں پہنچیا اے، دے لئی ایہ ضروری اے کہ بچےآں دے تحفظ د‏‏ی ایجنسیاں نو‏‏ں اطلاع دتی جائے جیساکہ ریاستہائے متحدہ وچ بچےآں دے تحفظ د‏‏ی خدمات۔ صحت د‏‏ی دیکھ ریکھ دے ملازمین جداں کہ ابتدائی دیکھ ریکھ فرہم کننداں نو‏‏ں ایہ ہدایت دتی گئی اے کہ سب تو‏ں پہلے اوہ لوک بچےآں د‏‏ی حفاظت کيتی ضرورت نو‏‏ں مد نظر رکھن۔ مشتبہ استحصال کننداں تو‏ں دور اک نجی ماحول اس طرح دے انٹرویو تے جائزے دے لئی ضروری ا‏‏ے۔ ایداں دے مبہم جملےآں تو‏ں آغاز کرنا جو اصل کہانی نو‏‏ں بگاڑ سکدے نيں، نئيں کيتا جانا چاہیے۔ خودکار تصحیحی گُڑیاؤں دا کدی کدی استعمال کيتا جاندا اے تاکہ ایہ سمجھایا جا سک‏‏ے کہ ہويا کيتا ا‏‏ے۔ مشتبہ استحصال کننداں دے لئی ایہ سفارش کيت‏ی گئی اے اک غیر فیصلہ کن، غیر دھمکی آمیز رویہ اپنایا جائے تے صدمے دے اظہار تو‏ں بچا جائے تاکہ انہاں تو‏ں معلومات حاصل کيتی جا سک‏‏ے۔^[78]

جائزہ

بچےآں دے استحصال دے کم اک کلیدی حصہ جائزہ ا‏‏ے۔

اک مخصوص پریشان کن صورت حال اس وقت رو نما ہُندی اے جدو‏ں بچےآں دے تحفظ تو‏ں جڑے پیشے ور لوک انہاں خانداناں دا جائزہ لے رہے ہُندے نيں جتھ‏ے ایہ انہاں دیکھی یا غفلت پیش آندی ا‏‏ے۔ ایہ پیشے ور لوکاں دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ کدی کدائيں حسب ذیل غلطیاں دا ارتکاب کر بیٹھدے نيں:^[79]

• صحیح طرح دا سوال نئيں پوچھنا، جداں کہ:
  • کيتا غفلت برتی جا رہی اے ؛
  • کیو‏ں غفلت برتی جا رہی اے ؛
  • بچے دے لئی ایہ صورت حال کِداں د‏ی اے ؛
  • کيتا خاندان وچ ہونے والی بہتریاں لمبے عرصے تک چل سکدیاں نيں ٰ؛
  • بچےآں د‏‏ی لمبے عرصے تک حفاظت دے لئی کيتا جانا چاہیے؟

روک سیم

اک سپورٹ گروپ دے ڈھانچے د‏‏ی ضرورت اے تاکہ بچےآں د‏‏ی پرورش د‏‏ی صلاحیتاں د‏‏ی دوبارہ نصیحت کيتی جا سک‏‏ے تے بچے د‏‏ی خوشحالی د‏‏ی نگرانی د‏‏ی جا سک‏‏ے۔ گھر دا دورہ کرنے والی نرس یا سماجی کارکناں د‏‏ی وی ضرورت اے تاکہ ایہ غور کيتا جائے تے بچےآں تے سرپرستی د‏‏ی صورت حال دا جائزہ لیا جا سک‏‏ے۔ سپورٹ گروپ دا دھانچا تے دورہ کرنے والی نرس یا سماجی کارکن باہمی طور غیر مربوط نئيں ہونے جاہیے۔ کئی مطالعات تو‏ں ایہ ظاہر ہويا اے کہ انہاں دو اقدامات نو‏‏ں یک جا کرنا چاہیے تاکہ بہتر تو‏ں بہتر نتیجہ ملے۔^[80]

بچےآں دا اسکول پروگرام جو "اچھے تو‏ں چھونا … گندگی تو‏ں چھونا" بچےآں نو‏‏ں اک فورم مہیا کر سکدا اے جس وچ مخصوص کردار دے ادائیگی دے ذریعے نقصان دہ صورت حال تو‏ں بچا جا سکدا ا‏‏ے۔ ماہر طفلیات ایہ پہچاننے وچ مدد ک‏ر سکدے نيں کہ کیہڑا بچے بد سلوکی ملنے دا جوکھم رکھدے نيں تے سماجی کارکن د‏‏ی مدد تو‏ں مداخلت ک‏ر سکدے نيں یا ایسا علاج مہیا ک‏ر سکدے نيں جو کسی وی امکانی بد سلوکی دے عوامل نو‏‏ں دور کر سکدا اے جداں کہ زچہ ماں دا تناؤ۔^[81] ویڈیو کانفرنس دا استعمال وی بچےآں دے استحصال د‏‏ی تشخیص دے دور دے ہنگامی شعبےآں تے مطباں د‏‏ی جانب تو‏ں استعمال کيتا گیا ا‏‏ے۔^[82] غیر ارادی حمل بچےآں دے استحصال دا خطرہ ودھیا دیندا ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ کئی افراد اُتے مشتمل خاندان اندیکھی دے امکانات نو‏‏ں تے زیادہ کردا ا‏‏ے۔^[59] ايس‏ے وجہ تو‏ں نیشنل اکیڈمی آف سائنس دے جامع مطالعے وچ قابل خرچ ضبط حمل نو‏‏ں وی شامل کيتا گیا سی جو بچےآں دے استحصال نو‏‏ں روکنے د‏‏ی بنیاد فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔^[59][83] ریاستہائے متحدہ دے سرجن جنرل سی ایوریٹ کوپ دے اک مطالعے دے مطابق "مؤثر بچےآں دے استحصال د‏‏ی روک سیم دے پروگرام دا نقطۂ آغاز خاندانی منصوبہ بندی ا‏‏ے۔"^[59][84]

1993ء تو‏ں اپریل نو‏‏ں ریاستہائے متحدہ وچ بچےآں دے استحصال د‏‏ی روک سیم دا مہینا قرار دتا گیا ا‏‏ے۔.^[85] امریکی صدر بارک اوباما نے اپریل 2009ء نو‏‏ں بچےآں دے استحصال د‏‏ی روک سیم دا مہینا قرار دیندے ہوئے ایہ روایت برقرار رکھی سی۔^[86] اک طریقہ جس تو‏ں ریاستہائے متحدہ امریکا د‏‏ی وفاقی حکومت بچےآں دے استحصال نو‏‏ں روکنے دے لئی چندہ فراہ‏م کردی اے، اوہ برادریاں د‏‏ی شرکت والے عطایا (Grants) بچےآں دے استحصال تے اندیکھی (Community-Based Grants for the Prevention of Child Abuse and Neglect (CBCAP)) نو‏‏ں محکمہ صحت و انسانی خدمات دے بچےآں دے بیورو دے ذریعے فراہ‏م کردی ا‏‏ے۔^[87]

بچےآں دے تحفظ د‏‏ی خدمات دے وسائل کدی کدائيں محدود ہُندے ني‏‏‏‏ں۔ حسین (2007ء) دے مطابق، "صدمہ چھیل چکے استحصال دا شکار ہُندے والے بچےآں د‏‏ی قابل لحاظ تعداد بچےآں دے تحفظ د‏‏ی حکمتہائے عملی تک رسائی نئيں کر پاندی ا‏‏ے۔"^[88] بریئیر (1992ء) نے استدلال پیش کيتا اے ایہ صرف جدو‏ں ہی ہُندا اے جے "نچلی سطح دا تشدد انجام پائے" سانچہ:Clarify تاں ایہ ثقافتی طور اُتے قابل برداشت نئيں اے تے ظلم و ستم د‏‏ی نوعیت بدلے گی تے پولیس د‏‏ی جانب تو‏ں بچےآں نو‏‏ں تحفظ فراہ‏م کیہ جائے گا۔^[89]

پھیلاؤ

بچےآں دا استحصال مطالعے دے لئی مشکل تے پیچیدہ ا‏‏ے۔ عالمی ادارہ صحت دے مطابق، بچےآں دے استحصال د‏‏ی شرحاں ملک در ملک مختلف نيں، جس د‏‏ی وجہ بد سلوکی د‏‏ی تعریف اے، مطالعہ د‏‏ی بد سلوکیاں نيں، جمع شدہ مواد د‏‏ی دائرہ تے اس د‏ی کیفیت اے تے کیتے گئے سروے دا دائرہ اورصفت اے جس تو‏ں مظلومین تو‏ں خود د‏‏ی روداداں، والدین تے سرپرستاں د‏‏ی اطلاعات شامل کيت‏یاں جاندیاں نيں۔ انہاں محدود کرنے والی کمیاں دے باوجود، بین الاقوامی مطالعات تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ بالغاں د‏‏ی روداداں تو‏ں جنہاں وچ انہاں نے اپنے بچپن وچ تجربہ کیتے گئے استحصال دا تذکرہ کيتا سی، ایہ پتہ کہ ہر پنج وچو‏ں اک عورت تے ہر 13 وچو‏ں اک مرد بچپن وچ استحصال دا شکار ہوئے چکيا ا‏‏ے۔ جذبات‏ی استحصال تے اندیکھی وی عام بچپن دے تجربے رہ چکے ني‏‏‏‏ں۔^[90]′

بمطابق 2014^[update]2014|، ایہ اندازہ کيتا گیا اے کہ 41,000 بچے ہر سال مردم کشی دے شکار ہوئے۔ عالمی ادارہ صحت دا بیان اے کہ ایہ شماریات بچےآں د‏‏ی مردم کشی د‏‏ی کافی کم عکاسی کردے نيں؛ قابل لحاظ حد تک بچےآں د‏‏ی اموات بد سلوکی د‏‏ی وجہ تو‏ں ہويا کردیاں نيں جنہاں نو‏ں غلط انداز وچ غیر متعلقہ عوامل تو‏ں جوڑ دتا جاندا اے جداں کہ اونچائی تو‏ں گرنا، جلنا یا غرقاب ہونا۔ ہور ایہ کہ لڑکیاں خاص طور اُتے جنسی تشدد، استحصال تے مسلح تنازع دے حالات تے پناہ گزین پس منظراں تو‏ں متاثر ہونا دا زیادہ امکان رکھدی نيں، چاہے اوہ متحاربین د‏‏ی جانب تو‏ں ہو، صیاندی دستےآں د‏‏ی جانب تو‏ں، برادری دے ارکان د‏‏ی جانب تو‏ں، امدادی ملازمین یا دوسرےآں د‏‏ی جانب تو‏ں ۔^[90]

حوالے

1. (2009) Child and Adolescent Psychiatry. اوکسفرڈ یونیورسٹی پریس, 412. ISBN 0-19-923499-X. Retrieved on 8 مارچ 2016.
2. Wise, Deborah (2011). "Child Abuse Assessment", in Hersen, Michel: Clinician's Handbook of Child Behavioral Assessment. اکیڈیمیک پریس, 550. ISBN 0-08-049067-0. Retrieved on 8 مارچ 2016.
3. (جنوری 2008) Child Maltreatment Surveillance: Uniform Definitions for Public Health and Recommended Data Elements, Version 1.0. Atlanta, Georgia: Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Injury Prevention and Control.
4. (2013) "Introduction", Child Abuse and Neglect, 2, New York: Psychology Press, 3–22. ISBN 1-84872-529-9. OCLC 863824493. Retrieved on 4 February 2016.
5. Conley, Amy (2010). "2. Social Development, Social Investment, and Child Welfare", Social Work and Social Development: Theories and Skills for Developmental Social Work. آکسفورڈ یونیورسٹی پریس, 53–55. ISBN 0-19-045350-8. Retrieved on 8 March 2016.
6. (2010) in Bonnie S. Fisher: Encyclopedia of Victimology and Crime Prevention. سیج پبلی کیشنز, 86–92. ISBN 1-4522-6637-9. Retrieved on 8 March 2016.
7. «What is Child Abuse and Neglect?». Australian Institute of Family Studies. ستمبر 2015. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 15 ستمبر 2015. تاریخ وارد شده در |date=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
8. Mehnaz, Aisha (2013). "Child Neglect: Wider Dimensions", in RN Srivastava: Child Abuse and Neglect: Challenges and Opportunities. JP Medical Ltd, 101. ISBN 9350904497. “Many do not consider neglect a kind of abuse especially in a condition where the parents are involved as it is often considered unintentional and arise from a lack of knowledge or awareness. This may be true in certain circumstances and often it results in insurmountable problem being faced by the parents.”
9. Friedman, E; Billick, SB (جون 2015). "Unintentional child neglect: literature review and observational study.". سائیکائیٹریک کوارٹرلی 86 (2): 253–9. doi:10.1007/s11126-014-9328-0. "[T]he issue of child neglect is still not well understood, partially because child neglect does not have a consistent, universally accepted definition. Some researchers consider child neglect and child abuse to be one in the same [sic], while other researchers consider them to be conceptually different. Factors that make child neglect difficult to define include: (1) Cultural differences; motives must be taken into account because parents may believe they are acting in the child's best interests based on cultural beliefs (2) the fact that the effect of child abuse is not always immediately visible; the effects of emotional neglect specifically may not be apparent until later in the child's development, and (3) the large spectrum of actions that fall under the category of child abuse.".
10. «Child abuse and neglect by parents and other caregivers» (PDF). عالمی ادارہ صحت. ص. 3. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در 4 مارچ 2016. دریافت‌شده در 8 March 2016. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
11. Herrenkohl RC (2005). "The definition of child maltreatment: from case study to construct". Child Abuse and Neglect 29 (5): 413–24. doi:10.1016/j.chiabu.2005.04.002. PMID 15970317.
12. «Definitions of Child Abuse and Neglect in Federal Law». childwelfare.gov. Children’s Bureau, Administration for Children and Families, U.S. Department of Health and Human Services. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 16 مئی 2016. دریافت‌شده در February 2016. تاریخ وارد شده در |access-date=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
13. World Health Organization and International Society for Prevention of Child Abuse and Neglect (2006). "1. The nature and consequences of child maltreatment", Preventing child maltreatment: a guide to taking action and generating evidence (PDF). ISBN 9241594365.
14. Noh Anh, Helen (1994). "Cultural Diversity and the Definition of Child Abuse", in Barth, R.P. et al., Child Welfare Research Review, Columbia University Press, 1994, p. 28. ISBN [[Special:BookSources/0-231-08074-3
15. "Corporal Punishment" Archived 31 اکتوبر 2010 at the وے بیک مشین International Encyclopedia of the Social Sciences. 2008.
16. Durrant, Joan; Ensom, Ron (4 September 2012). "Physical punishment of children: lessons from 20 years of research". Canadian Medical Association Journal 184 (12): 1373–1377. doi:10.1503/cmaj.101314. PMID 22311946.
17. (2010) Physical Punishment in Childhood: The Rights of the Child. Chichester, West Sussex, UK: John Wiley & Sons, 2–3. ISBN 978-0-470-72706-5.
18. Pinheiro, Paulo Sérgio (2006). "Violence against children in the home and family", World Report on Violence Against Children. Geneva, Switzerland: United Nations Secretary-General's Study on Violence Against Children. ISBN 92-95057-51-1. Archived 11 January 2016 at the وے بیک مشین
19. "Physical and emotional abuse of primary school children by teachers". Child Abuse Negl 36 (1): 64–70. 2012. doi:10.1016/j.chiabu.2011.05.007. PMID 22197151.
20. «Alice Miller – Child Abuse and Mistreatment». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 9 جنوری 2016. دریافت‌شده در 5 مارچ 2015. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
21. «Archived copy». بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 10 نومبر 2016. دریافت‌شده در 2016-12-19. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)نگهداری یادکرد:عنوان آرشیو به جای عنوان (رده)
22. «Child Sexual Abuse». Medline Plus. U.S. National Library of Medicine. 2 April 2008. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 5 دسمبر 2013. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
23. "Guidelines for psychological evaluations in child protection matters. Committee on Professional Practice and Standards, APA Board of Professional Affairs". The American Psychologist 54 (8): 586–93. August 1999. doi:10.1037/0003-066X.54.8.586. PMID 10453704. "Abuse, sexual (child): generally defined as contacts between a child and an adult or other person significantly older or in a position of power or control over the child, where the child is being used for sexual stimulation of the adult or other person.".
24. "Asking about child sexual abuse: methodological implications of a two stage survey". Child Abuse & Neglect 17 (3): 383–92. 1993. doi:10.1016/0145-2134(93)90061-9. PMID 8330225.
25. NSPCC. «Search». NSPCC. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 13 فروری 2010. دریافت‌شده در 5 March 2015. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
26. Brown, Patricia Leigh (23 مئی 2011). "In Oakland, Redefining Sex Trade Workers as Abuse Victims". نیو یارک ٹائمز. https://web.archive.org/web/20110526135258/http://www.nytimes.com/2011/05/24/us/24oakland.html. Retrieved on

    ۲۴ مئی ۲۰۱۱. "Once viewed as criminals and dispatched to juvenile centers, where treatment was rare, sexually exploited youths are increasingly seen as victims of child abuse, with a new focus on early intervention and counseling."
27. "The relation of child sexual abuse and depression in young women: comparisons across four ethnic groups". Journal of Abnormal Child Psychology 27 (1): 65–76. 1999. PMID 10197407. http://findarticles.com/p/articles/mi_m0902/is_1_27/ai_54422556/print.
28. Levitan R. D.; Rector N. A.; Sheldon T.; Goering P. (2003). "Childhood adversities associated with major depression and/or anxiety disorders in a community sample of Ontario: Issues of co-morbidity and specificity". Depression & Anxiety 17 (1): 34–42. doi:10.1002/da.10077. PMID 12577276. http://www3.interscience.wiley.com/cgi-bin/abstract/102529637/ABSTRACT?CRETRY=1&SRETRY=0. Archived 2020-03-05 at the وے بیک مشین
29. «Confirmation of Childhood Abuse in Child and Adolescent Case... : The Journal of Nervous and Mental Disease». LWW. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۰ جولائی ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۵ مارچ ۲۰۱۵.
30. Messman-Moore, T. L.; Long, P. J. (2000). "Child Sexual Abuse and Revictimization in the Form of Adult Sexual Abuse, Adult Physical Abuse, and Adult Psychological Maltreatment". Journal of Interpersonal Violence 15 (5): 489–502. doi:10.1177/088626000015005003.
31. Hornor, G (2010). "Child sexual abuse: consequences and implications". Journal of Pediatric Health Care 24 (6): 358–364. doi:10.1016/j.pedhc.2009.07.003. PMID 20971410.
32. "Early sexual abuse and lifetime psychopathology: a co-twin-control study". Psychological Medicine 30 (1): 41–52. 2000. doi:10.1017/S0033291799001373. PMID 10722174. http://journals.cambridge.org/action/displayAbstract?fromPage=online&aid=26191. Archived 24 September 2010 at the وے بیک مشین
33. Thornton, Clifton P.; Veenema, Tener Goodwin (2015). "Children seeking refuge: A review of the escalating humanitarian crisis of child sexual abuse and HIV/AIDS in Latin America". Journal of the Association of Nurses in AIDS Care 26 (4): 432–442. doi:10.1016/j.jana.2015.01.002. http://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S105532901500028X. Retrieved on

    ۱۰ جولائی ۲۰۱۵.
34. Whealin, Julia (۲۳ فروری ۲۰۱۶). «Child Sexual Abuse». National Center for Post Traumatic Stress Disorder, US Department of Veterans Affairs. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۸ دسمبر ۲۰۱۶.
35. Finkelhor D (1994). "Current information on the scope and nature of child sexual abuse". The Future of Children (Princeton University) 4 (2): 31–53. doi:10.2307/1602522. PMID 7804768. http://www.unh.edu/ccrc/pdf/VS75.pdf.
36. "The prevalence of child sexual abuse: integrative review adjustment for potential response and measurement biases". Child Abuse & Neglect 21 (4): 391–8. اپریل 1997. doi:10.1016/S0145-2134(96)00180-9. PMID 9134267.
37. Finkelhor, David; Richard Ormrod; Mark Chaffin (2009). "Juveniles Who Commit Sex Offenses Against Minors". Washington, DC: Office of Juvenile Justice and Delinquency Prevention. Office of Justice Programs, Department of Justice. http://www.ncjrs.gov/pdffiles1/ojjdp/227763.pdf. Retrieved on

    25 فروری 2012.
38. "India's hidden incest Archived 8 May 2013 at the وے بیک مشین," BBC News, 22 جنوری 1999.
39. Donald Black. DSM-5® Guidebook: The Essential Companion to the Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition, 423. ISBN 978-1-58562-465-2.
40. John E. B. Myers. The APSAC Handbook on Child Maltreatment. SAGE Publications Inc, 126–130. ISBN 978-1-4129-6681-8.
41. «Child Abuse Laws State-by-State». findLaw. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۸ اکتوبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۲۵ ستمبر ۲۰۱۵.
42. «Child Abuse». The National Center for Victims of Crime. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۰۱۱-۰۷-۲۷. دریافت‌شده در ۲۰۱۸-۰۲-۰۶. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
43. «Childhood Psychological Abuse as Harmful as Sexual or Physical Abuse». The American Psychological Association. 8 October 2014. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 8 دسمبر 2015. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
44. McGill University. «Different types of child abuse: Similar consequences». Science News. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در ۱۸ دسمبر ۲۰۱۵. دریافت‌شده در ۱۱ دسمبر ۲۰۱۵.
45. Loudenback، Jeremy. «Is Emotional Abuse as Harmful as Physical and Sexual Abuse?». Chronicle of Social Change. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 22 دسمبر 2015. دریافت‌شده در 11 دسمبر 2015. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
46. «Chronic Neglect» (PDF). بایگانی‌شده از اصلی (PDF) در 11 اکتوبر 2007. دریافت‌شده در 10 اکتوبر 2012. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
47. «Child Maltreatment 2010: Summary of Key Findings» (PDF). Children's Bureau, Child Welfare Information Gateway, Protecting Children Strengthening Families. بایگانی‌شده (PDF) از روی نسخه اصلی در 16 ستمبر 2012. دریافت‌شده در May 2012. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
48. Fontana VJ (October 1984). "The maltreatment syndrome of children". Pediatric Annals 13 (10): 736–44. PMID 6504584.
49. Young-Bruehl, Elisabeth (2012). Childism: Confronting Prejudice Against Children. New Haven, Connecticut: Yale University Press. ISBN 978-0-300-17311-6.
50. Freeman, Michael (1997). "Beyond conventionsسانچہ:Mdashtowards empowerment", The Moral Status of Children: Essays on the Rights of the Child. Netherlands: Martinus Nijhoff Publishers, 76. ISBN 9041103775.
51. Ross, S. (1996). "Risk of physical abuse to children of spouse abusing parents". Child Abuse & Neglect 20 (7): 589–598. doi:10.1016/0145-2134(96)00046-4.
52. Twentyman CT, Plotkin RC (1982). "Unrealistic expectations of parents who maltreat their children: an educational deficit that pertains to child development". J Clin Psychol 38 (3): 497–503. doi:10.1002/1097-4679(198207)38:3<497::aid-jclp2270380306>3.0.co;2-x. PMID 7107912.
53. Durrant, Joan (March 2008). "Physical Punishment, Culture, and Rights: Current Issues for Professionals". Journal of Developmental & Behavioral Pediatrics 29 (1): 55–66. doi:10.1097/DBP.0b013e318135448a. PMID 18300726. https://www.researchgate.net/publication/5551171_Physical_Punishment_Culture_and_Rights_Current_Issues_for_Professionals.
54. Gershoff, Elizabeth T. (Spring 2010). "More Harm Than Good: A Summary of Scientific Research on the Intended and Unintended Effects of Corporal Punishment on Children". Law & Contemporary Problems (Duke University School of Law) 73 (2): 31–56. http://scholarship.law.duke.edu/lcp/vol73/iss2/3/.
55. Haeuser, A. A. (1990). "Banning parental use of physical punishment: Success in Sweden", International Congress on Child Abuse and Neglect.
56. Barth, Richard (1994). Child Welfare Research Review, Volume 1. Columbia University Press, 49–50. ISBN 0-231-08075-1. Retrieved on 25 مئی 2012.
57. Durrant, Joan E. (1996). "The Swedish Ban on Corporal Punishment: Its History and Effects", in Detlev Frehsee: From Family Violence Against Children: A Challenge for Society. New York: Walter de Gruyter & Co., 19–25. ISBN 978-3-11-014996-8.
58. Lesa Bethea (1999). "Primary Prevention of Child Abuse". American Family Physician. http://www.aafp.org/afp/990315ap/1577.html. Archived 28 December 2010 at the وے بیک مشین
59. (1995) The Best Intentions: Unintended Pregnancy and the Well-Being of Children and Families. Washington, D.C.: National Academy Press, 73–74. ISBN 0-309-05230-0.
60. Hathaway J.E.; Mucci L.A.; Silverman J.G. (2000). "Health status and health care use of Massachusetts women reporting partner abuse". Am J Prev Med 19 (4): 302–307. doi:10.1016/s0749-3797(00)00236-1.
61. «Family Planning – Healthy People 2020». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ دسمبر ۲۰۱۰. دریافت‌شده در ۱۸ اگست ۲۰۱۱. Which cites: * Logan, C.; Holcombe, E.; Manlove J. (May 2007). The consequences of unintended childbearing: A white paper. Washington, D.C.: Child Trends. http://www.childtrends.org/Files/Child_Trends-2007_05_01_FR_Consequences.pdf. * Cheng D.; Schwarz, E.; Douglas, E. (March 2009). "Unintended pregnancy and associated maternal preconception, prenatal and postpartum behaviors". Contraception 79 (3): 194–198. doi:10.1016/j.contraception.2008.09.009. PMID 19185672. * Kost K, Landry DJ, Darroch JE (1998). "Predicting maternal behaviors during pregnancy: does intention status matter?". Fam Plann Perspect 30 (2): 79–88. doi:10.2307/2991664. PMID 9561873. * D'Angelo DV, Gilbert BC, Rochat RW, Santelli JS, Herold JM (2004). "Differences between mistimed and unwanted pregnancies among women who have live births". Perspect Sex Reprod Health 36 (5): 192–7. doi:10.1363/3619204. PMID 15519961. کاراکتر line feed character در |quote= در موقعیت 63 (کمک); بیش از یک پارامتر |archiveurl= و |archive-url= داده‌شده است (کمک); بیش از یک پارامتر |archivedate= و |archive-date= داده‌شده است (کمک)
62. Jones, L, Bellis, MA, Wood, S (8 September 2012). "Prevalence and risk of violence against children with disabilities: a systematic review and meta-analysis of observational studies". The Lancet 380 (9845): 899–907. doi:10.1016/S0140-6736(12)60692-8. PMID 22795511.
63. Shumba, A.; Abosi, O.C. (2011). "The Nature, Extent and Causes of Abuse of Children with Disabilities in Schools in Botswana". International Journal of Disability, Development & Education 58 (4): 373–388. doi:10.1080/1034912X.2011.626664.
64. Murphy JM, Jellinek M, Quinn D, Smith G, Poitrast FG, Goshko M (1991). "Substance abuse and serious child mistreatment: prevalence, risk, and outcome in a court sample". Child Abuse & Neglect 15 (3): 197–211. doi:10.1016/0145-2134(91)90065-L. PMID 2043972.
65. Famularo R, Kinscherff R, Fenton T (1992). "Parental substance abuse and the nature of child maltreatment". Child Abuse & Neglect 16 (4): 475–83. doi:10.1016/0145-2134(92)90064-X. PMID 1393711.
66. Burlew, Kathleen (4 نومبر 2013). "Parenting and problem behaviors in children of substance abusing parents". Children and Adolescence Mental Health: n/a. doi:10.1111/camh.12001. http://web.b.ebscohost.com/ehost/pdfviewer/pdfviewer?sid=0585872d-4ca2-4fea-afc5-571e32a7701c@sessionmgr112&vid=4&hid=125. Retrieved on

    8 دسمبر 2015.سانچہ:Dead link
67. Garsden، Peter (June 2009). «Does child abuse cause crime?». insidetime. بایگانی‌شده از اصلی در 29 دسمبر 2011. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
68. Child Abuse. Florida Performs. http://www.floridaperforms.com/Indicators.aspx?si=SI_007.
69. Hughes, Sandra (20 May 2009). «Child Abuse Spikes During Recession». CBS News. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 19 ستمبر 2009. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
70. Sebre S, Sprugevica I, Novotni A, Bonevski D, Pakalniskiene V, Popescu D, Turchina T, Friedrich W, Lewis O (2004). "Cross-cultural comparisons of child-reported emotional and physical abuse: Rates, risk factors and psychosocial symptoms". Child Abuse & Neglect, the International Journal 28 (1): 113–127. doi:10.1016/j.chiabu.2003.06.004. PMID 15019442.
71. Sebre S, Sprugevica I, Novotni A, Bonevski D, Pakalniskiene V, Popescu D, Turchina T, Friedrich W, Lewis O (2004). "Cross-cultural comparisons of child-reported emotional and physical abuse: Rates, risk factors and psychosocial symptoms". Child Abuse & Neglect, the International Journal 28 (1): 113–127. doi:10.1016/j.chiabu.2003.06.004. PMID 15019442.
72. Lau, A. S., Takeuchi, D. T., & Alegría, M. (2006). Parent-to-child aggression among Asian American parents: Culture, context, and vulnerability. Journal of Marriage and Family, 68(5), 1261–1275. Retrieved
73. Dowden, Richard (12 فروری 2006). "Thousands of child 'witches' turned on to the streets to starve" Archived 15 نومبر 2016 at the وے بیک مشین. دی ابزرور (London).
74. Byrne, Carrie (16 June 2011). "Hunting the vulnerable: Witchcraft and the law in Malawi" Archived 29 مارچ 2012 at the وے بیک مشین. Consultancy Africa Intelligence.
75. "Abuse of child 'witches' on rise, aid group says" Archived 6 نومبر 2012 at the وے بیک مشین. CNN. 18 مئی 2009.
76. YTN (2016-03-16). "지난해 아동학대 17% 증가...가해자 75% 친부모". https://web.archive.org/web/20160405202227/http://www.ytn.co.kr/_ln/0103_201603160622133266.
77. Christian, C. W. (27 اپریل 2015). "The Evaluation of Suspected Child Physical Abuse". Pediatrics 135 (5): e1337–e1354. doi:10.1542/peds.2015-0356.
78. Wilson, S.F.W, Giddens, J.F.G. (2009) Health Assessment for Nursing Practice. St.Louis: Mosby Elsevier, page 506.
79. Williams, M. (2015) Evidence based decisions in child neglect: An evaluation of an exploratory approach to assessment using the North Carolina Family Assessment Scale Archived 22 نومبر 2015 at the وے بیک مشین, London, NSPCC.
80. «Child Abuse Symptoms, Causes, Treatment – How can child abuse be prevented? on MedicineNet». Medicinenet.com. بایگانی‌شده از اصلی در 21 دسمبر 2012. دریافت‌شده در 24 December 2012. تاریخ وارد شده در |archivedate= را بررسی کنید (کمک)
81. «Pediatrician Training and In-Office Support Significantly Reduce Instances of Child Maltreatment». Agency for Healthcare Research and Quality. 22 May 2013. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 13 جنوری 2016. دریافت‌شده در 17 اکتوبر 2013. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
82. «Child Abuse Experts Provide Videoconference-Enabled Consultations to Providers in Remote Emergency Departments and Clinics, Leading to More Accurate Diagnosis». Agency for Healthcare Research and Quality. 26 مارچ 2014. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 13 جنوری 2016. دریافت‌شده در 26 مارچ 2014. تاریخ وارد شده در |accessdate=،|date=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)
83. Baumrind (1993). 'Optimal Caregiving and Child Abuse: Continuities and Discontinuities. National Academy of Sciences Study Panel on Child Abuse and Neglect.'. Washington, DC: National Academy Press.
84. Cron T (1986). "The Surgeon General's Workshop on Violence and Public Health: Review of the recommendations.". Public Health Rep. 101: 8–14.
85. Child Welfare Information Gateway Archived 28 August 2010 at the وے بیک مشین, History of National Child Abuse Prevention Month. 3 April 2009.
86. Presidential Proclamation Marking National Child Abuse Prevention Month Archived 31 August 2009 at the وے بیک مشین. The White House – Press Room, 1 اپریل 2009.
87. U.S. Administration for Children and Families Archived 30 August 2009 at the وے بیک مشین. Department of Health and Human Services. Children's Bureau.
88. (2007) in Hosin, A.A.: Responses to traumatized children. Basingstoke: Palgrave Macmillan, 211. ISBN 1-4039-9680-6.
89. Briere, John (1992). Child abuse trauma. Sage, 7. ISBN 0-8039-3713-X.
90. «Child maltreatment: Fact sheet No. 150». World Health Organization. دسمبر 2014. بایگانی‌شده از روی نسخه اصلی در 17 جولائ‏ی 2015. تاریخ وارد شده در |date=،|archivedate= را بررسی کنید (کمک)

ہور مطالعات

• Crosson-Tower, C. (2008). Understanding Child Abuse and Neglect. Boston, MA: Pearson Education. ISBN 0-205-50326-8. OCLC 150902303.
• Finkelhor, D. (19 February 2008). Childhood Victimization: Violence, Crime, and Abuse in the Lives of Young People. Oxford; New York: Oxford University Press, 244. ISBN 978-0-19-534285-7. OCLC 162501989.
• Hoyano, L. (2007). Child Abuse: Law and Policy Across Boundaries. Oxford; New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-829946-X. OCLC 79004390.
• Korbin, Jill E. (1983). Child abuse and neglect: cross-cultural perspectives. Berkeley, CA: University of California Press. ISBN 0-520-05070-3. OCLC 144570871.
• Miller, Alice (1990). "Thou Shalt Not Be Aware": Society's Betrayal of the Child, in series, Meridian Book[s]. Trans. by Heildegarde and Hunter Hannum. New York: Penguin. x, 329 p. Trans. from the German, titled Du sollst nicht merken. ISBN [[Special:BookSources/0-452-00929-4 pbk
• Turton, Jackie (2008). Child Abuse, Gender, and Society. New York: Routledge, 161. ISBN 0-415-36505-8. OCLC 144570871.
• Young, Leontine (1964). Wednesday's children: A study of child neglect and abuse. New York: McGraw-Hill. OCLC 192177.

خارجی روابط

سانچہ:EB1911 Poster

• سانچہ:Dmoz* Child maltreatment, World Health Organization* World Report on Violence Against Children Archived 2016-01-11 at the وے بیک مشین, Secretary-General of the United Nations
• Prevent Child Abuse America
• Pete (award-winning 2004 short film)
• "Cold-nosed Comfort" (using a service dog to aid child abuse victims), Maryland Lawyer* nspcc.org.uk

سانچہ:استحصال