Religion

Etimologìa Dal latin religiō, religiōn-, fòrse da religāre, lighé, gropé strèit, coleghé (l'òm e la divinità). Ël sust ëd la paròla Compless ëd crëdense, pràtiche, at dë divossion (rit), valor, istitussion, còdes ëd condòta etc. che a manifesto l'arconossiment ëd la gent d'un prinsìpi superior, an particolar dla divinità, Fé. La religion a l'ha pijait vàire forme an diferente colture e person-e. Religion monoteìsta, politeìsta, animìsta. Pratiché la religion. Pietà, religiosità, timor dë Dé. A-i é pi nen ëd religion! [për dì chë a manca dël tut ël rispet për ij valor, le tradission etc.]. Compless dij dògma, dij precet, dle sirimònie che a son ëd pertinensa ëd n'organisassion religiosa stòrica determinà. Confëssion religiosa Mostré, prediché, osservé, lassé la/na religion. Religion catòlica, evangèlica, ebràica, maumetan-a, Religion dla famija, dla patria, dël travaj, e via fòrt. Soagn, rispet, divossion për cheicòsa o quajdun che as chërd sacrà. Sentiment ëd sacralità ò 'd santità ispirà d'un leugh; ancant, sugestion. Ël bzògn religios as manifesta an minca coltura an forma esteriorisà con rit ch'a l'han valor sossial e ch'a peudo avèj un contnù étich e filosòfich. Bele s'a l'é franch mal fé dé na definission completa, as peul disse che religion a l'é l'adesion a chèich ëspiegassion dl'esistensa e a chèich valor, giudicà assolù, për dé sust a la vita. An d'àotre paròle a l'é la rispòsta che mincadun as dà a le domande: Chi i son-ne? Da 'nté ch'i ven-ne? 'Ndoa chi vad-ne? Che sust a l'ha mia vita? A-j son doe stra possibij për risponde, ch'a dan orìgin a doi tipo ëd religion. Religion naturaj L'òm a serca d'arzòlve con la rason uman-a le chestion che l'esistensa a jë smon: an formoland soe ipòtesi e an dovrand sò rasonament l'òm a riva, se a-i riess, a trové dë spiegassion e ëd valor convincent për soa vita. Parèj a nasso le religion naturaj. Esempi ëd religion naturaj a son: budism, taoism, vàire filosofìe, ateism. Fé o religion arvelà L'òm a aceta d'avèj fiusa an chèich magìster stimà a l'aotëssa d'arzòlve ël problema dël sust ëd la vita. Arlongh dla stòria vàire ëd costi magìster a son presentasse coma portavos (profeta) d'ën Dé. Ant ës cas sì as parla ëd fé o religion arvelà. Col ch'as dis profeta për esse chërdù a smon dle garansie ch'a testimònio për chiel, parèj d'event miracolos o ëd predission d'aveniment dl'avnì. Le religion arvelà pì conossùe e spantià a son, ant l'ordin ëd soa aparission ëstòrica, l'ebraism, ël cristianésim, l'islam. Vàire religion (naturaj o arvelà ch'a sio) a adoto ëd test sacrà andova ch'a cheujo an tut ò an part sò credense e prinsipi. Rispartission dle religion Le religion as divido dzortut antra monoteìsta e politeìsta: Monoteism Cristianésim Catolicésim Ortodossìa oriental Protestantèsim Adventista Baptista Calvinìsm Metodism Pentecostalìsm Autri grop Mormon Testimòni ëd Gèova Unitarian Islam Islam sunnita Islam wahhabita Islam shiita Giudaìsm Giudaìsm ortodòss Giudaìsm arformà Fé bahà'i Politeism Animìsm Budism Zen Confucianèsim Induìsm Neopaganèsim Panteìsm Satanìsm Taoism Wicca Zoroastrìsm Posission crìtiche Agnosticism Ateism Umanésim