Wolność zgromadzeń

Wolność zgromadzeń – jedna z podstawowych wolności politycznych jednostki, polegająca na prawie do publicznego i pokojowego gromadzenia się ludzi, umożliwiająca wyrażanie przez nich własnych poglądów oraz wpływanie na procesy społeczne i polityczne. W państwie demokratycznym jest zwykle gwarantowana przez przepisy prawa, w tym przez Konstytucję.

• Europejski Trybunał Praw Człowieka zwraca m.in. uwagę na prawo do kontrdemonstracji i przywiązuje istotną wagę do ochrony zgromadzeń publicznych, jeśli tylko mają pokojowy charakter. Natomiast standard dotyczący obowiązków państwa związanych z odbyciem większej liczby zgromadzeń w jednym miejscu i czasie ETPCz ustanowił w wyroku z 21 czerwca 1988 r., że uczestnicy kontrdemonstracji mają prawo wyrażać swoją niezgodę z demonstrantami. Z orzeczeń tych wynika zatem jasno, że obowiązkiem Państwo jest ochrona prawa do zgromadzania się obu demonstrujących grup i poszukiwania środków najmniej restrykcyjnych, które co do zasady umożliwiłyby odbycie obu demonstracji.
  • Autor: Adam Bodnar, Nowelizacja ustawy Prawo o zgromadzeniach: Reglamentacja wolności wiecowania , rp.pl, 4 grudnia 2016

• Wolność zgromadzeń jest prawem politycznym o dramatycznej doniosłości dla opozycji, w szczególności w okresie wyborczym, ale też o szczególnym znaczeniu dla rządzącej większości, zwłaszcza dlatego, że pozwala rządzącym na uniknięcie sytuacji, w której tracą kontakt ze społeczeństwem. Dlatego też ustawa dotycząca wolności zgromadzeń powinna być ustawą ponadpartyjną, wypracowaną w drodze konsensualnej, zgodnie z obowiązującym w Polsce modelem państwa demokratycznego.
  • Autor: Ryszard Piotrowski, Nowelizacja ustawy Prawo o zgromadzeniach: Reglamentacja wolności wiecowania , rp.pl, 4 grudnia 2016

• Wolność zgromadzeń polega na swobodzie organizowania publicznych, odbywanych z reguły pod gołym niebem, spotkań osób i uczestniczenia w nich, bez względu na to, jaki jest cel takich spotkań. Zgromadzenie jest wydarzeniem z natury ograniczonym w czasie, nie posiada stałych ram organizacyjnych, może być otwarte dla nieograniczonej liczby uczestników. Organizatorzy zgromadzenia nie muszą uzyskiwać na jego przeprowadzenie zezwolenia władz publicznych, winni natomiast powiadomić je o takim zamiarze. Są też zobowiązani do zapewnienia pokojowego przebiegu zgromadzenia. Organizowanie zgromadzeń, których uczestnicy posługują się przemocą dla osiągnięcia swoich celów jest niedopuszczalne. Zakazane jest także uczestniczenie w takich zgromadzeniach. Władze publiczne mogą nie dopuścić do jego przeprowadzenia, a także rozwiązać je, gdy już trwa. Ograniczenia wolności zgromadzeń wprowadzić może ustawa (...). Jej postanowienia muszą odpowiadać wymogom określonym w art. 31 ust. 2 (por. też art. 233 ust. 1 i 3) [konstytucji].
  • Autor: Piotr Winczorek, Komentarz do Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., Warszawa 2000, s. 78–79.

• Zaprezentowana przez Trybunał Konstytucyjny nowa koncepcja relacji między jednostką a państwem nie ma żadnego oparcia w obecnie obowiązującej Konstytucji. Jest to bowiem koncepcja zakładająca sterowanie jednostką przez władzę publiczną poprzez prawne uprzywilejowywanie takich sposobów korzystania przez jednostkę z przysługujących jej wolności, które służą realizacji celów wyznaczonych przez władzę publiczną. W świetle tej koncepcji jedynym sposobem rozstrzygnięcia kolizji konstytucyjnych praw i wolności jest odebranie owych praw i wolności tym, którzy nie realizują dobra wspólnego w takim znaczeniu, jakie pojęciu temu nadaje władz publiczna. Określenie skutków prawnych glosowanego orzeczenia dla praktyki stosowania zakwestionowanych przepisów utrudnia fakt, że postępowanie przed Trybunałem Konstytucyjnym, w którym orzeczenie to zostało wydane, jest nieważne z uwagi na nieprawidłowo obsadzony skład orzekający.
  • Opis: Fragment glosy do wyroku Trybunału Konstytucyjnego z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt Kp 1/17 dotyczącego ustawy z dnia 13 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy – Prawo o zgromadzeniach (Dz.U. z 2017 r. poz. 579), wprowadzającej w szczególności tzw. zgromadzenia cykliczne
  • Autorka: Monika Florczak-Wątor, Glosa do wyroku TK z dnia 16 marca 2017 r., sygn. akt Kp 1/17 (Monika Florczak-Wątor), konstytucyjny.pl, data dostępu: 25 sierpnia 2017
  • Zobacz też: kryzys wokół Trybunału Konstytucyjnego w Polsce