Oligarchia

Oligarchia – forma rządów, polegająca na sprawowaniu władzy przez niewielką grupę ludzi. Najczęściej ludzie ci wywodzili się z arystokracji lub bogatych rodzin.

• Oligarchia przyczyniła się do upadku różnych cywilizacji bardziej niż złożoność społeczeństw czy ich zapotrzebowanie na energię. Władza oligarchów, (…), zniekształca racjonalne podejmowanie decyzji, ponieważ krótkoterminowe interesy elit są radykalnie odmienne od długoterminowych interesów społeczeństwa. To wyjaśnia, dlaczego poprzednie cywilizacje upadały „mimo że dysponowały potencjałem kulturowym i technicznym pozwalającym na przezwyciężenie trudności”. Elity gospodarcze, czerpiące korzyści z dysfunkcyjnej sytuacji społecznej, blokują niezbędne rozwiązania.
  • Autor: George Monbiot, Polityczny realizm wiedzie do katastrofy, przeł. Katarzyna Byłów, krytykapolityczna.pl, 4 grudnia 2019.

• Oligarchia to byt bezkształtny, system pozbawiony wrażliwości, antychrześcijański, wyzyskujący (…) [oligarchia] generuje olbrzymie różnice społeczne, ponieważ jest źródłem niesprawiedliwości (…) Sądzę, że oligarchia znajduje się wszędzie. Sądzę, że jest wielka oligarchia w kościele (…) w siłach zbrojnych (…) w przedsiębiorstwach prywatnych i sądzę, że istnieje potężna oligarchia państwowa.
  • Autor: Abdalá Bucaram Ortiz
  • Źródło: Ola Plewka-Szmigiel, „Jednym kopnięciem!” – kampania prezydencka w Ekwadorze w 1996 roku, latinoamerica.pl, 16 lipca 2012

• Polskie elity oligarchiczne w latach 1918–1939 do złudzenia przypominały elity o tym samym charakterze, istniejące na amerykańskim Południu do lat 60. XX wieku. Zarówno Polska, jak i południowe stany USA uwolniły chłopów pańszczyźnianych i niewolników mniej więcej w tym samym czasie – w połowie lat 60. XIX wieku. Zrobiły to pod naciskiem: w pierwszym przypadku ze strony rosyjskiego cara, w drugim ze strony Abrahama Lincolna. Elity obu krajów nie oddały jednak władzy, dopóki nie zostały do tego zmuszone.
  • Autor: Marcin Piątkowski
  • Źródło: Czy Polska byłaby bogata jak Niemcy i Francja, gdyby nie było komunizmu?, „Ale Historia”, wyborcza.pl, 23 października 2019.
  • Zobacz też: pańszczyzna w Polsce, niewolnictwo w Stanach Zjednoczonych

• Powie ktoś, że demokracja nie jest ani rozumna, ani sprawiedliwa i że najlepiej rządzą ludzie bogaci. Ja zaś twierdzę, że po pierwsze państwo tworzy lud, a oligarchia jest tylko jego cząstką; po wtóre ludzie bogaci najlepiej pilnują pieniędzy, ludzie rozumni udzielają mądrych rad, ale najlepsze decyzje podejmuje lud po wysłuchaniu przedłożonych mu wniosków; w końcu w ustroju demokratycznym wszystkie te klasy, zarówno każda z osobna jak wszystkie razem, korzystają z równych praw. Oligarchia zaś zmusza lud do współudziału w niebezpieczeństwach, natomiast korzyści już nie w części, ale w całości dla siebie zagarnia: tego właśnie pragną nasi możnowładcy i ich młodzież.
  • Opis: mowa Atenagorasa z Syrakuz.
  • Źródło: Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. Kazimierz Kumaniecki, wyd. Czytelnik, Warszawa 2003, s. 338–339.
  • Zobacz też: demokracja

• Sytuację pogorszyła katastrofa przełomu XVI i XVII wieku: odtrącenie polskiego prawosławia, potop – największa katastrofa cywilizacyjna Polski, przeniesienie stolicy do Warszawy. O kraju przestała decydować wykształcona szlachta małopolska czy wielkopolska, a zaczęła mazowiecka – potwornie biedna, ciemna, taka, która nie umiała pisać i czytać, żyła w horyzoncie jednego powiatu. Nie zbudowano warstwy średniej, a władzę przejęła oligarchia.
  • Autor: Zbigniew Mikołejko
  • Źródło: wywiad Aleksandry Klich Wszyscy jesteśmy skazańcami, „Gazeta Wyborcza”, 27 stycznia 2010.
  • Zobacz też: demokracja szlachecka