Nie do wszystkich też słów, które mówią ludzie przykładaj serca twego; i niechaj cię to nie obchodzi, choćciby i sługa twój złorzeczył. Boć wie serce twoje, żeś i ty częstokroć drugim złorzeczył.
Źródło: Kaznodziei 7, 21–22
Marność nad marnościami, powiada Kohelet, marność nad marnościami – wszystko marność.
Vanitas vanitatum, dixit Ecclesiastes, vanitas vanitatum – omnia vanitas.
Źródło: Koh 1:2
Nic zgoła nowego nie ma pod słońcem.
Nihil sub sole novum (łac.)
Źródło: Koh 1:9
Nie ma pamięci o tych, co dawniej żyli, ani też o tych, co będą kiedyś żyli, nie będzie wspomnienia u tych, co będą potem.
Non est priorum memoria, sed nec eorum quidem, quae postea futura sunt, erit recordatio apud eos, qui futuri sunt in novissimo. (łac.)
Źródło: Koh 1:11
Więc za szczęśliwych uznałem umarłych, którzy dawno już zeszli, od żyjących, których życie jeszcze trwa.
Et laudavi magis mortuos, qui iam defuncti sunt, quam viventes, qui adhuc vitam agunt. (łac.)
Źródło: Koh 4:2
Nieżywa mucha zepsuje naczynie wonnego olejku. Bardziej niż mądrość, niż sława zaważy trochę głupoty.
Źródło: wydanie III, 1980, Koheleta 10, 1
Ta sekcja ma chronologiczny układ cytatów.
Wszystko jest marnością!
Źródło: Kazn. 1:2
Pokolenie odchodzi i pokolenie przychodzi, lecz ziemia stoi aż po czas niezmierzony.
Źródło: Kazn. 1:4
(…) nie ma (…) nic nowego pod słońcem.
Źródło: Kazn. 1:9
Widziałem wszelkie dzieła czynione pod słońcem, a oto wszystko było marnością i pogonią za wiatrem.
Źródło: Kazn. 1:14
Tego, co wykrzywione, nie da się wyprostować, a tego, czego brak, nie da się policzyć.
Źródło: Kazn. 1:15
(…) w obfitej mądrości jest obfitość zgryzoty, kto zaś pomnaża wiedzę, pomnaża boleść.
Źródło: Kazn. 1:18
(…) więcej pożytku przynosi mądrość niż głupota, tak jak więcej pożytku przynosi światło niż ciemność.
Źródło: Kazn. 2:13
Mądry ma oczy w głowie, lecz głupiec chodzi w całkowitej ciemności. (…) jeden traf przytrafia się im wszystkim. (…) nie pamięta się bardziej o mądrym niż o głupim. W dniach, które już nadchodzą, zaiste zapomina się o każdym; a jak umrze mądry? Wraz z głupcem.
Źródło: Kazn. 2:14, 16
(…) człowiekowi, który w jego oczach jest dobry, dał on mądrość i wiedzę, i radość, lecz grzesznikowi daje zajęcie polegające na gromadzeniu i zbieraniu – tylko po to, by dać temu, który jest dobry w oczach prawdziwego Boga.
Źródło: Kazn. 2:26
Na wszystko jest wyznaczony czas – czas na każdą sprawę pod niebiosami: czas rodzenia i czas umierania; czas sadzenia i czas wykorzeniania tego, co zasadzono; czas zabijania i czas leczenia; czas burzenia i czas budowania; czas płaczu i czas śmiechu; czas lamentowania i czas pląsania; czas rozrzucania kamieni i czas zbierania kamieni; czas uścisków i czas wstrzymywania się od uścisków; czas szukania i czas uznawania czegoś za stracone; czas zachowywania i czas odrzucania; czas rozdzierania i czas zszywania; czas milczenia i czas mówienia; czas miłości i czas nienawiści; czas wojny i czas pokoju.
Źródło: Kazn. 3:1–8
Widziałem zajęcie, które Bóg dał synom ludzkim, by się nim zajmowali. Każdą rzecz pięknie uczynił w jej czasie. Nawet czas niezmierzony włożył w ich serce, żeby człowiek nigdy nie zgłębił dzieła, które prawdziwy Bóg uczynił od początku do końca. Poznałem, że nie ma dla nich nic lepszego niż to, by każdy się radował i czynił dobrze za swego życia, a także to, by każdy człowiek jadł i pił, i widział dobro za cały swój trud. Jest to dar Boży.
Źródło: Kazn. 3:10–13
(…) wszystko, co czyni prawdziwy Bóg, będzie trwać po czas niezmierzony. Nic nie można do tego dodać i nic nie można z tego ująć; lecz uczynił to prawdziwy Bóg, aby się go bano.
Źródło: Kazn. 3:14
(…) Bóg osądzi zarówno prawego, jak i niegodziwego, gdyż jest tam czas na każdą sprawę i w związku z każdym dziełem.
Źródło: Kazn. 3:17
Wszyscy idą na jedno miejsce. Wszyscy powstali z prochu i wszyscy do prochu wracają.
Źródło: Kazn. 3:20
I pogratulowałem raczej umarłym, którzy już pomarli, niż żyjącym, którzy dalej żyli. A lepszy od jednych i drugich jest ten, kto jeszcze nie zaczął istnieć, kto nie widział nieszczęsnego dzieła czynionego pod słońcem.
Źródło: Kazn. 4:2, 3
Lepsza jest garść wytchnienia niż dwie garści trudu i pogoń za wiatrem.
Źródło: Kazn. 4:6
Lepiej jest dwom niż jednemu (…). (…) Bo gdyby jeden upadł, drugi może podnieść swego towarzysza. Lecz co będzie z kimś, kto jest sam jeden i upadnie, gdy nie ma drugiego, który by go podniósł? (…) jeśli dwaj położą się razem, to i się ogrzeją; ale jednemu jakże ma być ciepło? A gdyby ktoś był w stanie przemóc jednego, dwaj razem mogą mu się przeciwstawić. A sznura potrójnego nie da się szybko przerwać.
Źródło: Kazn. 4:9–12
Lepszy jest młodzieniec ubogi, a mądry niż król stary, a głupi, który się nie nauczył wystarczająco dużo, by dalej przyjmować ostrzeżenia.
Źródło: Kazn. 4:13
Strzeż swych stóp, ilekroć idziesz do domu prawdziwego Boga; i lepiej jest się zbliżyć, by słuchać, niż składać ofiarę, jak to czynią głupcy, gdyż oni nie są świadomi, że dopuszczają się zła.
Źródło: Kazn. 5:1
Nie śpiesz się, jeśli chodzi o twe usta (…). (…) słów twoich niech będzie niewiele.
Źródło: Kazn. 5:2
Ilekroć złożysz Bogu ślub, nie ociągaj się ze spełnieniem go, bo w głupcach nie ma się upodobania. Co ślubujesz, spełnij. Lepiej, byś nie ślubował, niż ślubował, a nie spełnił.
Źródło: Kazn. 5:4, 5
(…) bój się prawdziwego Boga.
Źródło: Kazn. 5:7
Kto miłuje srebro, nie nasyci się srebrem, a kto miłuje bogactwo – dochodem. To także marność. (…) bogatemu jego dostatek nie pozwala spać.
Źródło: Kazn. 5:10, 12
Jak człowiek wyszedł z łona matki, tak znowu nagi odejdzie, jak przyszedł; a za swój trud nie weźmie niczego, co mógłby zabrać ze sobą w ręku.
Źródło: Kazn. 5:15
(…) najlepsza rzecz, (…) piękna – by człowiek jadł i pił, i widział dobro dzięki wszelkiemu swemu trudowi, jakim się trudzi (…).
Źródło: Kazn. 5:20
Lepsze jest imię niż wyborny olejek, a dzień śmierci niż dzień narodzin. Lepiej iść do domu żałoby, niż iść do domu biesiadnego, gdyż taki jest kres wszystkich ludzi; a żyjący powinien wziąć to sobie do serca.
Źródło: Kazn. 7:1, 2
Lepszy jest koniec sprawy niż jej początek. Lepszy jest człowiek cierpliwy niż wyniosły w duchu. Nie śpiesz się w duchu do obrażania się, bo obraza spoczywa w zanadrzu głupców.
Źródło: Kazn. 7:8, 9
Bo mądrość służy ochronie, tak jak ochronie służą pieniądze; lecz korzyść z wiedzy jest ta, że mądrość zachowuje przy życiu tych, którzy ją posiadają.
Źródło: Kazn. 7:12
Nie stawaj się nazbyt prawy ani nie okazuj się przesadnie mądry. Po cóż miałbyś ściągnąć na siebie spustoszenie? (…) Nie ma (…) na ziemi człowieka prawego, który zawsze czyni dobrze i nie grzeszy.
Źródło: Kazn. 7:16, 20
I nie bierz sobie do serca wszystkich słów, które by ludzie wyrzekli, abyś nie usłyszał, jak ci twój sługa złorzeczy. Bo twoje serce dobrze wie, ileż to razy i ty drugim złorzeczyłeś.
Źródło: Kazn. 7:21, 22
(…) prawdziwy Bóg uczynił ludzi prostolinijnymi, lecz oni sami obmyślili wiele planów.
Źródło: Kazn. 7:29
Mądrość człowieka rozjaśnia jego oblicze i nawet surowość jego twarzy łagodnieje.
Źródło: Kazn. 8:1
(…) słowo króla ma władzę; i któż mu powie: „Co czynisz?”
Źródło: Kazn. 8:4
Kto przestrzega przykazania, nie zazna nic nieszczęsnego (…).
Źródło: Kazn. 8:5
Nie ma człowieka, który by miał władzę nad duchem (…).
Źródło: Kazn. 8:8
(…) bojącym się prawdziwego Boga dobrze się powiedzie, ponieważ się go boją. Lecz niegodziwcowi wcale się nie powiedzie ani nie przedłuży on swoich dni (…), ponieważ nie odczuwa bojaźni przed Bogiem.
Źródło: Kazn. 8:12, 13
(…) żywy pies jest w lepszej sytuacji niż martwy lew. Bo żyjący są świadomi tego, że umrą, lecz umarli nie są świadomi niczego ani już nie mają zapłaty, gdyż pamięć o nich poszła w zapomnienie. Przeminęła też ich miłość i ich nienawiść oraz ich zazdrość i już po czas niezmierzony nie mają udziału w niczym, co ma się dziać pod słońcem.
Źródło: Kazn. 9:4–6
Korzystaj z życia z żoną, którą kochasz (…).
Źródło: Kazn. 9:9
(…) nie ma pracy ani snucia planów, ani poznania, ani mądrości w Szeolu – w miejscu, do którego idziesz.
Źródło: Kazn. 9:10
Martwe muchy sprawiają, że olejek wytwórcy maści cuchnie, burzy się. To samo odrobina głupoty czyni z kimś, kto jest cenny ze względu na mądrość i chwałę.
Źródło: Kazn. 10:1
Głupotę wyniesiono na wiele wysokich stanowisk (…).
Źródło: Kazn. 10:6
Kto kopie dół, sam weń wpadnie, a kto robi wyłom w kamiennym murze, tego ukąsi wąż.
Źródło: Kazn. 10:8
(…) zrobienie użytku z mądrości dla osiągnięcia celu przynosi korzyść.
Źródło: Kazn. 10:10
A głupiec wypowiada wiele słów.
Źródło: Kazn. 10:14
Znajduj radość, młodzieńcze, w swojej młodości i niech twoje serce wyświadcza ci dobro w dniach twego wieku młodzieńczego, i chodź drogami twego serca oraz zgodnie z tym, co widzą twoje oczy. Ale wiedz, że za to wszystko prawdziwy Bóg stawi cię przed sądem. Usuń więc zgryzotę ze swego serca i odwróć nieszczęście od swego ciała, bo młodość i wiosna życia są marnością.
Źródło: Kazn. 11:9, 10
Pamiętaj więc o swoim Wspaniałym Stwórcy w dniach swego wieku młodzieńczego, zanim zaczną nadchodzić dni nieszczęsne, czyli przyjdą lata, gdy powiesz: „Nie mam w nich upodobania”; zanim ściemnieją słońce i światło, i księżyc, i gwiazdy, a powrócą chmury, potem zaś ulewa (…).
Źródło: Kazn. 12:1, 2
Konkluzja sprawy, po wysłuchaniu wszystkiego, jest następująca: Bój się prawdziwego Boga i przestrzegaj jego przykazań. Na tym bowiem polega cała powinność człowieka. Bo prawdziwy Bóg podda wszelki uczynek osądzeniu w związku z każdą ukrytą rzeczą, czy to dobrą, czy złą.