niemiecki poeta, filozof, historyk, estetyk, teoretyk teatru i dramaturg, przedstawiciel tzw. klasyki weimarskiej, autor „Ody do radości” Z Wikiquote, wolnego zbiornika cytatów
Co ma ożyć w pieśni, zginąć powinno w rzeczywistości.
Czas przynosi radę. Należy oczekiwać jej cierpliwie. Bywa, że trzeba zawierzyć chwili.
Dwoje serc i w skromnej chatce Może w szczęściu błogim trwać.
Raum ist in der kleinsten Hütte für ein glücklich liebend Paar. (niem.)
Źródło: Chłopiec nad strumieniem, tłum. Wanda Markowska
Gdzie wolność wielka, tam i wiele błędu.
Jak gwałtowne odmiany mroku i światła, anarchii i ładu, szczęśliwości i nędzy [w historii i na świecie] – nawet gdy spojrzeć na człowieka już tylko w tej małej części świata, jaką jest Europa! Nad Tamizą żyje on wolny i tylko sobie wolność tę zawdzięcza. Tam pośród swych Alp niepokonany, tu znów niezwyciężony wśród swych bagien i sztucznych jezior. Nad Wisłą przez rozbicie bezsilny i nieszczęsny, a za Pirenejami nieszczęsny i bezsilny przez spokój. W Amsterdamie zamożny i kwitnący bez obfitych plonów; a nad Ebro, w tym raju niewykorzystanym, cierpiący nędzę i ubóstwo.
Opis: podczas wykładu inauguracyjnego na uniwersytecie w Jenie, w 1789.
Jedynie dobry smak wnosi harmonię do życia społecznego, albowiem wprowadza ją w życie jednostki.
Źródło: Listy o estetycznym wychowaniu człowieka i inne rozprawy, tłum. I. Krońska i J. Prokopiuk, Warszawa 1972, s. 167.
Jestem lepszy niż moja reputacja.
Jeśli chcesz się poznać, to spójrz jak żyją inni; jeśli chcesz zrozumieć innych – zajrzyj we własne serce.
Kluczem do edukacji jest przeżycie piękna.
Kto niewiasty obronić nie zdoła, niewart jej serca.
Kto raz przeżył wielką miłość, aż do śmierci jest szczęśliwy i nieszczęśliwy, ponieważ się z niej wyleczył.
Między zmysłową radością a pokojem duszy Pozostaje człowiekowi tylko niepokojący wybór.
Źródło: Eleanor Herman, Królowe i ich kochankowie. 900 lat intryg, namiętności i pasjonującej polityki, tłum. Barbara Tarnas, Wydawnictwo Jeden Świat, Warszawa 2007, ISBN 9788389632319, s. 7.
Miłość pomaga znieść wspólną niedolę.
Mimowi (aktorowi) potomność nie splata wieńców.
Dem Mimen flicht die Nachwelt keine Kränze. (niem.)
Źródło: Trylogia o Wallensteinie i wojnie trzydziestoletniej, cz. I, Obóz Wallensteina (1799), Prolog, 41
Murzyn zrobił swoje, Murzyn może odejść.
Der Mohr hat seine Arbeit getan; der Mohr kann gehen. (niem.)
Źródło: Fiesco 3, 4
Niezmącona radość życia [nie jest udziałem żadnego ze śmiertelnych].
Des Lebens ungemischte Freud. (niem.)
Źródło: Pierścień Polikratesa 9
O radości, iskro bogów! Elizejskich pól dziewico! Wchodzim do twych świętych progów Z pełną ogniów twych źrenicą. Co czas rozprzągł i zwyczaje, Czarodziejstwo twoje sprzęga; Braćmi cały świat się staje, Kędy błogi lot twój sięga. Uściśnijmy się, miliony! Pocałunek całej ziemi! Musi nad gwiazdami temi Ojciec mieszkać upragniony.
Różnica, zachodząca pomiędzy starym kawalerem i starym mężem na tym polega, iż pierwszego mogą oszukiwać wszystkie kobiety, drugiego zaś tylko własna żona.
Silny jest najpotężniejszy (gdy jest) sam.
Der Starke ist am mächtigsten allein. (niem.)
Źródło: Wilhelm Tell 1, 3 (1804)
Szaleństwo trwa krótko, żal długo.
Świat znika w oczach rozkochanej kobiety. Jeden tylko człowiek jest dla niej na świecie, to jest jej kochanek, przy którym giną wszyscy inni.
Taki ma koniec, co piękne na ziemi!
Das ist das Los des Schonen auf der Erde! (niem.)
To właśnie skutkiem, klątwą złego czynu, że ze zła biorąc, w zło się rozkorzenia.
Trwaj tylko w słońcu, bo nic pięknego nie rośnie w ciemności.
Tylko w życiu wszystko się postarza, wiecznie młoda jest tylko fantazja.
Z głupotą sami bogowie walczą nadaremno.
Mit der Dummheit kämpfen Götter selbest vergebens. (niem.)
Źródło: Dziewica Orleańska, 1801
Zegar nie bije dla tych, co szczęśliwi!
Zwykli ludzie płacą tym, co robią, szlachetni tym, czym są.
Żeby ocalić wszystko, musimy wszystko zaryzykować.
(…) doświadczanie sztuki Schillera – wspaniałego dzieła wielkiego życia, najwyższej dokładności i przy tym całej jego wspaniałej pomysłowości – to prawdziwa rozkosz.
(…) der Versuch über Schiller, ein großartiges Werk großer Liebe, voll Akribie und dabei ebenso voll prachtvoller Einfälle, es ist ein reiner Genuß.
Schillerowska teoria rozdziału ideału i rzeczywistości umożliwia zjawisko tak typowe dla Niemców, człowieka osobiście szlachetnego, służącego złej sprawie. Schiller tym ludziom z góry dał rozgrzeszenie, bo czyż każdy z nich nie zachował swoich ideałów, których cechą przecie jest to, że są niemożliwe do urzeczywistnienia!
Autor: Stanisław Szczepanowski, Idea polska. Wybór pism, oprac. S. Borzym, Warszawa 1987, s. 330.