epoka w dziejach Europy (VI–XV w.) Z Wikiquote, wolnego zbiornika cytatów
Średniowiecze – epoka historyczna trwająca od V do XV wieku.
Aktualność św. Franciszka z Asyżu, a głównie fakt powoływania się na niego w sprawach dotyczących pokoju, sprawiedliwości, ekologii, szacunku dla człowieka i jego praw oraz powszechnego braterstwa, wskazuje rzeczywiście, że średniowiecze jest ziemią żyzną, w której przede wszystkim my, dzisiejsi franciszkanie, powinniśmy zapuścić głębokie korzenie, aby lepiej zrozumieć nasze dziedzictwo.
Źródło: Przemówienie w dniu inauguracji roku akademickiego, 9 listopada 1987 („Studia Franciszkańskie”, 27, Poznań 2017, s. 439).
Człowiek średniowieczny czuł się w kościele jak w domu. Nierzadko tam jadł, spał i mówił nie ściszając głosu. Ponieważ nie było ławek, przechadzano się swobodnie i chętnie chroniono przed niepogodą.
Gdy po trzynastu latach przystąpiłem do spowiedzi, mocno mnie wytrzepało. Od półtora roku zdarza mi się fizykalnie reagować na Eucharystię. Nie wiesz, co to znaczy spotkać się z kimś takim. Człowiek istnieje w czterech wymiarach. Ma serce, duszę, umysł i moc. Trzydzieści dwa lata żyłem będąc świadomym tylko trzech z tych wymiarów… Tak jakbyś uruchomił czwarte oko… poruszenia duszy… Jeszcze długo to, co mówię, będzie wywoływało uśmiech. Ale za 10–15 lat nastąpi zmiana. Szkoły zostaną wyrwane z rąk ideologów oświeceniowych, świeckich kapłanów. I wróci średniowiecze, jedyny integralny okres w historii Europy. Wystarczy popatrzeć na gotyckie katedry… Nie ma piękniejszych rzeczy…
Różnica między odrodzeniem a średniowieczem nie polegała na dodawaniu, lecz na odejmowaniu. Odrodzenie to nie średniowiecze plus człowiek, lecz średniowiecze minus Bóg.
Stosunek człowieka średniowiecznego do świata układał się pod wpływem poglądów na życie pozagrobowe. Człowiek widział w sobie jedynie wędrowca, dla którego ziemia jest tylko przejściowym etapem, niegodnym większego zainteresowania. Stąd dążność do podporządkowania spraw doczesnych potrzebom życia pozagrobowego, dopatrywanie się najwyższego stopnia doskonałości w surowym ascetyzmie, wreszcie przewaga teologii nad nauką świecką, którą tolerowano tylko jako służkę tej pierwszej. Oschła i formalistyczna scholastyka, dążąca jedynie do rozumowego wyjaśnienia dogmatów wiary, była najpełniejszym wyrazem umysłowości tego okresu.
Autor: Tadeusz Manteuffel, Kultura Europy średniowiecznej, Wiedza Powszechna, Warszawa 1974, s. 363.
W „ciemnym” średniowieczu kapitał był sługą człowieka, w oświeconej współczesności – człowiek sługą kapitału.
W średniowieczu sztuka miała charakter niemal wyłącznie sakralny, co było wynikiem dążeń Kościoła Rzymskokatolickiego do podporządkowania sobie każdej dziedziny życia ludzkiego.
Wielkie średniowieczne miasta żyły karnawałowym życiem (…) aż trzy miesiące w roku. Karnawałowy światopogląd miał nieprzeparty wpływ na sposób widzenia i myślenia ludzi: karnawał jak gdyby zmuszał ludzi do wyrzeczenia się oficjalnie zajmowanych przez nich pozycji (…) i do odczuwania świata w karnawałowej perspektywy śmiechu.
Autor: Michaił Bachtin, Twórczość Franciszka Rablais’go a kultura ludowa średniowiecza i renesansu, tłum. Anna i Andrzej Goreniowie, wyd. 1965.