słuchać

słuchać (język polski)

oni słuchają (1.1)

wymowa:

​^?/i, IPA: [ˈswuxaʨ̑], AS: [su̯uχać]

​^?/i

znaczenia:

czasownik przechodni niedokonany

(1.1) odbierać dźwięk za pośrednictwem narządu słuchu

(1.2) świadomie odbierać czyjąś mowę

(1.3) być posłusznym

forma używana w funkcji zaimka pytającego

forma		liczba pojedyncza			liczba mnoga
		1. os.	2. os.	3. os.	1. os.	2. os.	3. os.
bezokolicznik		słuchać
czas teraźniejszy		słucham	słuchasz	słucha	słuchamy	słuchacie	słuchają
czas przeszły	m	słuchałem	słuchałeś	słuchał	słuchaliśmy	słuchaliście	słuchali
	ż	słuchałam	słuchałaś	słuchała	słuchałyśmy	słuchałyście	słuchały
	n	słuchałom	słuchałoś	słuchało
tryb rozkazujący		niech słucham	słuchaj	niech słucha	słuchajmy	słuchajcie	niech słuchają
pozostałe formy czas przyszły m będę słuchał, będę słuchać będziesz słuchał, będziesz słuchać będzie słuchał, będzie słuchać będziemy słuchali, będziemy słuchać będziecie słuchali, będziecie słuchać będą słuchali, będą słuchać ż będę słuchała, będę słuchać będziesz słuchała, będziesz słuchać będzie słuchała, będzie słuchać będziemy słuchały, będziemy słuchać będziecie słuchały, będziecie słuchać będą słuchały, będą słuchać n będę słuchało, będę słuchać będziesz słuchało, będziesz słuchać będzie słuchało, będzie słuchać czas zaprzeszły m słuchałem był słuchałeś był słuchał był słuchaliśmy byli słuchaliście byli słuchali byli ż słuchałam była słuchałaś była słuchała była słuchałyśmy były słuchałyście były słuchały były n słuchałom było słuchałoś było słuchało było forma bezosobowa czasu przeszłego słuchano tryb przypuszczający m słuchałbym, byłbym słuchał słuchałbyś, byłbyś słuchał słuchałby, byłby słuchał słuchalibyśmy, bylibyśmy słuchali słuchalibyście, bylibyście słuchali słuchaliby, byliby słuchali ż słuchałabym, byłabym słuchała słuchałabyś, byłabyś słuchała słuchałaby, byłaby słuchała słuchałybyśmy, byłybyśmy słuchały słuchałybyście, byłybyście słuchały słuchałyby, byłyby słuchały n słuchałobym, byłobym słuchało słuchałobyś, byłobyś słuchało słuchałoby, byłoby słuchało imiesłów przymiotnikowy czynny m słuchający, niesłuchający ż słuchająca, niesłuchająca słuchające, niesłuchające n słuchające, niesłuchające imiesłów przymiotnikowy bierny m słuchany, niesłuchany słuchani, niesłuchani ż słuchana, niesłuchana słuchane, niesłuchane n słuchane, niesłuchane imiesłów przysłówkowy współczesny słuchając, nie słuchając rzeczownik odczasownikowy słuchanie, niesłuchanie

(2.1) Słucham? → prośba o powtórzenie pytania

(2.2) Słucham? → forma wyrażenia zdziwienia na niedorzeczną prośbę lub obraźliwe pytanie

(2.3) Słucham? → forma używana przy odbieraniu telefonu, domofonu

odmiana:

(1.1-3) koniugacja I

 

przykłady:

(1.1) Adam lubi słuchać śpiewu ptaków.

(1.2) Nie mam ochoty słuchać tych bredni!

(1.3) Grzeczne dzieci słuchają rodziców.

składnia:

słuchać + D. lub słuchać + B. (w zwrotach do kogoś)^[1]

kolokacje:

(2.3) tak, słucham? • halo, słucham?

synonimy:

(2.3) halo

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. odsłuch mrz, słuch m, słuchy nmos, słuchawka ż, słuchacz m, słuchaczka ż, słuchowisko n, słuchalnia ż, słuchalność ż, słuchanie n, słuchanka ż

czas. słyszeć, posłuchać, nasłuchiwać

przym. słuchowy, słyszalny, słuchawkowy, osłuchowy

związki frazeologiczne:

słuchać hadko • słuchać jak świnia grzmotu • słuchać jednym uchem, a drugim wypuszczać • słuchaj uchem, a nie brzuchem • kto chce rozkazywać, musi się najpierw nauczyć słuchać

etymologia:

prasł. *sluchati < prasł. *sluch^[2]

uwagi:

• „słyszeć” dotyczy tylko odbierania dźwięku, „słuchać” oznacza, że ktoś słyszy i jednocześnie skupia na tym uwagę.
• w użyciu jest forma zwrotna słuchać się kogoś, która przez językoznawców uważana jest za poprawną, lecz potoczną i wychodzącą z użycia^[3][4]

tłumaczenia:

• amharski: ማዳመጥ
• angielski: (1.1) listen; (1.2) listen; (1.3) obey
• arabski: (1.1) أذن (’aḏina); (1.2) أصغى, إستمع, استمع
• baskijski: (1.1) entzun; (1.2) entzun
• białoruski: (1.1) слухаць; (1.2) слухаць, чуць; (1.3) слухаць
• bułgarski: (1.1) слушам; (1.2) слушам; (1.3) слушам, послушен съм; (2.1) Моля?, Какво?; (2.2) Моля?, Какво?; (2.3) Моля?, Ало?, Слушам.
• chiński standardowy: (1.1) 听 (tīng); (1.2) 听 (tīng); (1.3) 听 (tīng)
• chorwacki: (1.1) slušati; (1.2) slušati; (1.3) slušati
• czeski: (1.1) poslouchat
• dolnołużycki: (1.1) słuchaś; (1.2) słuchaś; (1.3) słuchaś
• duński: (1.1) lytte; (1.2) lytte; (1.3) lytte
• esperanto: (1.1) aŭskulti; (1.2) aŭskulti; (1.3) aŭskulti, obei
• fenicki: (1.1) 𐤔𐤌𐤏
• francuski: (1.1) écouter
• fryzyjski: (1.1) harkje
• hawajski: (1.1) lohe; (1.2) lohe; (1.3) lohe
• hebrajski: להקשיב (lehak'sziw)
• hindi: (1.1) सुनना (sunnā)
• hiszpański: (1.1) escuchar
• interlingua: ascoltar
• jidysz: (1.1) הערן (hern)
• kaszubski: (1.1) słëchac; (1.2) słëchac
• kataloński: (1.1) escoltar; (1.2) escoltar
• łaciński: (1.1) ausculto, audio, exaudio
• łotewski: (1.1) klausīties
• niderlandzki: (1.1) luisteren
• niemiecki: (1.1) hören, lauschen; (1.2) hören, lauschen; (1.3) hören; (2.1) Ja, bitte?; (2.2) Ja, bitte?; (2.3) Ja, bitte?
• norweski (bokmål): (1.1) lytte; (1.2) lytte
• norweski (nynorsk): (1.1) lytte, lytta; (1.2) lytte, lytta
• nowogrecki: (1.1) ακούω, γρικώ
• ormiański: (1.1) անսալ
• rosyjski: (1.1) слушать; (1.2) слушать; (1.3) слушать
• serbski: (1.1) слушати
• słowacki: (1.1) počúvať
• szkocki gaelicki: (1.1) èist; (1.2) èist
• szwedzki: (1.1) lyssna, åhöra; (1.2) lyssna, åhöra
• turecki: (1.1) dinlemek
• tybetański: (1.1) ཉན; (1.2) ཐོས
• ukraiński: (1.1) слухати; (1.2) слухати; (1.3) слухати
• węgierski: (1.1) hallgat
• wilamowski: (1.1) hjȳn; (1.2) hjȳn; (1.3) hjȳn
• włoski: (1.1) ascoltare, udire; (1.2) ascoltare, udire

źródła:

1.  Porada „słuchać” w: Poradnia językowa PWN.
2.  Hasło „słuchać” w: Wielki słownik języka polskiego, Instytut Języka Polskiego PAN.
3. Hasło „Zabrania się (a nie: wzbrania się) palenia tytoniu” w: Maciej Malinowski, Obcy język polski.
4. Hasło „Natrzeć komuś uszu (a nie: uszy)” w: Maciej Malinowski, Obcy język polski.