kozioł

kozioł (język polski)

kozioł (1.1)

kozioł (1.2)

kozioł (1.9)

kozioł (1.13)

kozioł (1.15)

wymowa:

IPA: [ˈkɔʑɔw], AS: [koźou̯], zjawiska fonetyczne: zmięk. ​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj męski

(1.1) zool. dorosły samiec kozy; zob. też koza domowa w Wikipedii

(1.2) zool. samiec sarny; zob. też sarna w Wikipedii

(1.3) przen. uparty człowiek

(1.4) sport. odbicie piłki od ziemi; zob. też kozłowanie w Wikipedii

(1.5) muz. ludowy instrument muzyczny z grupy aerofonów stroikowych; zob. też kozioł (muzyka) w Wikipedii

(1.6) konstrukcja do noszenia cegieł

(1.7) umocnienie kalenicy dachu krytego strzechą

(1.8) drukarski stół z pochyłym blatem

(1.9) stojak do piłowania drewna; zob. też koziołek do cięcia drewna w Wikipedii

(1.10) stojak do suszenia siana

(1.11) stojak służący jako podpora

(1.12) siedzenie powożącego pojazdem zaprzęgowym

(1.13) karabiny (lub inna broń długa) ustawione na sztorc i oparte o siebie nawzajem

(1.14) st.pol. rodzaj mocnego piwa

(1.15) sport. przyrząd gimnastyczny, używany w akrobatyce

(1.16) daw. przen. człowiek niedbały^[1]

(1.17) kolej. wózek do przewożenia wagonów szerokotorowych po torach węższych^[2]

odmiana:

przykłady:

(1.2) Kolega zabrał złom z pyska upolowanego przeze mnie kozła.

składnia:

kolokacje:

(1.1) kozioł bezoarowy • kozioł europejski • kozioł skalny • kozioł śnieżny

kozioł odbojowy • kozioł oporowy • kozioł sieciowy

synonimy:

(1.1) cap

(1.2) rogacz

(1.5) kozioł ślubny, kozioł weselny, kozioł wielkopolski

antonimy:

(1.1) koza

(1.2) sarna

hiperonimy:

(1.1-2) ssak, zwierzę

(1.3) człowiek

(1.5) aerofon stroikowy

(1.7) kalenica

(1.9-11) stojak

(1.12) siedzenie

(1.13) broń

(1.14) piwo

(1.15) przyrząd gimnastyczny

hiponimy:

holonimy:

(1.2) pojazd zaprzęgowy

(1.7) dach

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. koźlina ż, koźlątko n, koza ż, kozłowanie n

zdrobn. koziołek m, koźlę n

czas. kozłować, koziołkować, przekoziołkować

przym. koźli, kozi, koziołkowy

związki frazeologiczne:

kozioł ofiarny • uparty jak kozioł • znać się jak kozioł na katarynce

etymologia:

uwagi:

zob. też kozioł w Wikipedii

tłumaczenia:

(1.16) zobacz listę tłumaczeń w haśle: niedbaluch

• angielski: (1.9) sawbuck; (1.15) pommel horse
• arabski: (1.1) جدي
• baskijski: (1.1) aker
• białoruski: (1.1) казёл m; (1.3) медны лоб m; (1.15) казёл m
• czeski: (1.1) kozel
• fiński: (1.1) pukki
• francuski: (1.1) bouc m; (1.2) chevreuil mâle m; (1.3) entêté m; (1.6) oiseau m; (1.9) chevalet m, chèvre ż, tréteau m; (1.11) tréteau m; (1.15) mouton m
• hiszpański: (1.1) cabrón m, macho cabrío m
• kaszubski: (1.1) kòzeł m
• niemiecki: (1.9) Bock m
• nowogrecki: (1.1) τράγος m
• szwedzki: (1.9) sågbock
• ukraiński: (1.1) козел m, цап m; (1.2) козел m, цап m; (1.9) козел m
• włoski: (1.1) becco m, capro m, irco m

źródła:

1. Kazimierz Nitsch, Z badań nad językiem polskim (z literatury chorwackiej), „Poradnik Językowy” nr 4/1908, s. 52.
2. Danuta Buttler, O wzajemnym oddziaływaniu terminologii i słownictwa ogólnego. Terminologizacja wyrazów potocznych, „Poradnik Językowy” nr 2/1979, s. 63.