ערשטער

ערשט (jidysz)

transliteracja:

YIVO: ersht; polska: erszt

wymowa:

IPA: /ɛʀʃt/; IPA: [ɛʀʃt]

znaczenia:

liczebnik porządkowy

(1.1) pierwszy

przymiotnik

(2.1) początkowy, pierwszy^[1][2]

przysłówek

(3.1) dopiero, zaledwie

(3.2) dopiero co, przed chwilą, właśnie, całkiem / zupełnie niedawno

(3.3) najpierw, wpierw, jeszcze (wcześniej)

spójnik

(4.1) a, i oto, okazuje się że, a tu (proszę)

odmiana:

(1-2) דער ערשטער, די ערשטע, דאָס ערשטע, דעם ערשטן

(3-4) nieodm.

przykłady:

(3.1) ?ערשט איצט רעדסטו וועגן דעם → Dopiero teraz o tym mówisz?^[3]

(3.1) .דאָס איז ערשט אַ האַלבע אַרבעט → To dopiero / zaledwie połowa roboty.^[3]

(3.2) .זי איז דאָ ערשט געווען → Dopiero co / Przed chwilą tu była.^[3]

(3.3) .ער דאַרף ערשט קומען → Najpierw / Jeszcze on musi przyjść.^[3]

składnia:

kolokacje:

(1.1) ערשטע וועלט־מלחמה → pierwsza wojna światowa

(2.1) צו(ם) ערשט lub צום ערשטן → najpierw, początkowo, na / z początku

(2.1) צום (אַלעם) ערשטן → przede wszystkim, najpierw

synonimy:

antonimy:

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. ערשטלינג

przym. ערשטיק

przysł. ערשטנס

związki frazeologiczne:

ערשט רעכט lub ערשט באמת → bardziej niż kiedykolwiek, jeszcze bardziej

etymologia:

śwn. ērste, por. niem. erste, niem. erst^[4]

uwagi:

(1-2) używany wyłącznie w funkcji przydawki (nigdy orzecznika) lub w formie urzeczownikowionej

(1.1) w piśmie stosuje się także skrót דער 1־טער zamiast דער ערשטער, skrót די 1־טע zamiast די ערשטע itd.

(1.1) zobacz też: liczebniki w jidysz

(1.1) zobacz też: hebr. א׳

źródła:

1.  Hasło „ערשט” w: Uriel Weinreich, Modern English-Yiddish, Yiddish-English dictionary, YIVO Institute for Jewish Research, Nowy Jork 1968, s. 504.
2.  Hasło „ערשט” w: Борис Вайнблат, Идиш-русский словарь, 2008, s. 483.
3.  Дмитрий Владимирович Тищенко, Идиш-русский словарь, Арт Економі, Kijów 2012 (2019), ISBN 978-617-7289-86-8.
4.  Hasło „erste” w: Digitales Wörterbuch der deutschen Sprache, Berlin-Brandenburgische Akademie der Wissenschaften.