świnia

Podobna pisownia: swinia • Świnia

świnia (język polski)

świnie (1.1)

świnia (1.2) z prosięciem

świnia (1.3)

świnia (1.9)

wymowa:

IPA: [ˈɕfʲĩɲa], AS: [śfʹĩńa], zjawiska fonetyczne: zmięk.• utr. dźw.• nazal.• -ni…, ​^?/i; lm [ˈɕfʲĩɲɛ]

​^?/i

znaczenia:

rzeczownik, rodzaj żeński

(1.1) zool. Sus scrofa subsp. domesticus^[1], zwierzę hodowlane z rodziny parzystokopytnych; zob. też świnia w Wikipedii

(1.2) zool. samica świni (1.1)

(1.3) zool. każde zwierzę z podrzędu świniokształtnych, Suiformes Flower; zob. też świniokształtne w Wikipedii

(1.4) przen. pot. człowiek zachowujący się nieprzyzwoicie, niekulturalnie

(1.5) pejor. przen. pogard. o osobie nikczemnej, podłej

(1.6) pejor. przen. wulg. w połączeniu z określeniem jakiejś zbiorowości – ogólny epitet wyrażający pogardę

(1.7) karc. jedna z gier karcianych; zob. też świnie (gra karciana) w Wikipedii

(1.8) środ. kolej. lokomotywa serii EP08

(1.9) lud. marchew^[2]

(1.10) daw. środ. przen. przypadkowy karambol bilardowy^[3]

przymiotnik, forma fleksyjna

przypadek	liczba pojedyncza	liczba mnoga
mianownik	świnia	świnie
dopełniacz	świni	świń
celownik	świni	świniom
biernik	świnię	świnie
narzędnik	świnią	świniami
miejscownik	świni	świniach
wołacz	świnio	świnie

(2.1) ż lp od: świni

odmiana:

(1.1-8)

 

przykłady:

(1.1) Moi dziadkowie na wsi trzymają trzy świnie i kozę.

(1.1) Mamy tu oto kawał pieczonej świni i chętnie przysmakiem tym podzielimy się tobą^[4].

(1.2) Nasza świnia Kasia ma osiem prosiaczków.

(1.3) Podczas wizyty w zoo widzieliśmy kilka gatunków świń.

(1.4) Jakaś świnia wywaliła nam pod domem swoje śmieci.

(1.4) Ta świnia Kazik ciągle beka i pierdzi!

(1.4) Pijanica jesteś i świnia zapowietrzona!^[5]

(1.5) Trzeba być skończoną świnią, żeby oszukiwać dzieci w sklepie.

(1.5) Ty jesteś najmądrzejszy w całej gminie. Wójt to świnia…^[6]

(1.6) Jesteś głupia, burżujska świnia! Otumanili was kapitaliści i księża swoją faszystowską propagandą i zrobili z was dzikusów^[7].

(1.7) Z nudów zagraliśmy w świnię pięć partii.

(2.1) U rzeźnika na wystawie wisi świnia półtusza i szynka.

składnia:

(1.4-6) świnia z + D.

kolokacje:

świniobicie • świniobój • świniobójca • świniodzik • świniojad • świniokształtne • świniokształtny • świniopas • świniopastwo • Zatoka Świń

(1.1) hodować / trzymać / tuczyć / odkarmiać / paść / pasać świnie • ferma / hodowla / tucz / wypas / chów świń • karma / pasza dla świń • nakarmić / karmić / futrować / oporządzić / oporządzać / znakować / szczepić świnie • świnia domowa • bić / ubić / zabić / zaszlachtować / rozebrać / porcjować świnię • pieczona świnia • pomór świń • pogłowie świń • świnia zwisłoucha

(1.2) świnia prosi się / rodzi / karmi

(1.3) dzika świnia • świnia brodata • świnia celebeska • świnia karłowata • świnia leśna • świnia palawańska • świnia rzeczna • świnia floreska • świnia filipińska • świnia timorska • świnia brodawkowata • świnia wietnamska • świnia wisajska • świnia karłowata • polować na świnie

(1.4) ty świnio! • być świnią • ale świnia!

(1.5) być świnią • wyjść na świnię • nie bądź świnią! • ale świnia! • po świńsku

(1.6) ty polska / żydowska / niemiecka / ruska / faszystowska / pedalska / komunistyczna / czerwona / kapitalistyczna / burżuazyjna / czarna świnio!

(1.7) grać / zagrać / grywać / wygrać / przegrać w świnię • siąść / rozdać do świni

synonimy:

(1.1) świniak; reg. białost. kaban

(1.2) maciora, maciorka, locha

(1.4) świntuch, prosię, cham, prostak

(1.7) świnie

(1.8) ósemka

antonimy:

(1.2) knur, wieprz, wieprzek

hiperonimy:

hiponimy:

holonimy:

(1.1) nierogacizna, trzoda chlewna; chlewnia

meronimy:

wyrazy pokrewne:

rzecz. świniarz m, świniarka ż, świniarek m, świniarczyk m, świństwo n, świństewko n, świntuch m, świntucha ż, świntuszek m, świntuszka ż, świntuszenie n, świniarnia ż, świniarstwo n, świniowate nmos, świniarnik m, świnnik m, świniec m, świnina ż, świniowina ż, świńszczyzna ż, świniak m, świniowate nmos, Świniary nmos, Świniarsko n, Świnia ż, świnienie n, świnianie n, uświnienie n, poświntuszenie n, naświnienie n, uświnienie n, ześwinie n, wyświnienie n, oświnienie n, świńskość ż

zdrobn. świnka ż, świneczka ż, świniaczek m, świniątko n

zgrub. świniocha ż, świniucha ż

czas. świnić ndk., świniać ndk., uświnić dk., świntuszyć ndk., poświntuszyć dk., naświnić dk., uświnić się dk., ześwinić dk., wyświnić dk., oświnić dk.

przym. świński, świni, świniowaty, świniarski, świniowaty, świniożerny

przysł. świniowato, świńsko

związki frazeologiczne:

dopaść jak świnia koryta • dowcipny jak świnia w trampkach • gruby jak świnia • jeść jak świnia • każdy facet to świnia • kieby świnia miała rogi, toby bodła • kwiczeć jak zarzynana świnia • latająca świnia • leźć jak świnia w ogród • mieć wzięcie jak świnia w żydowskim domu • męska, szowinistyczna świnia • obryty jak dzika świnia • pchać się jak świnia do koryta • pijany jak świnia • podłożyć świnię • ryć jak świnia • słuchać jak świnia grzmotu • świnia go tu przyniosła • świnia też człowiek • świń z tobą nie pasałem • tarzać się jak świnia w błocie • tylko świnie siedzą w kinie • upić się jak świnia • użyć jak Żyd świni • zachować się jak świnia / zachowywać się jak świnia w chlewie • zatoka świń • zdechnąć jak świnia • znać się jak świnia na gwiazdach / znać się jak świnia na pietruszce • zobaczyć jak świnia niebo

zobacz też: przysłowia o świni

etymologia:

prasł. *svinьja

uwagi:

(1.1) zobacz też: Indeks:Polski - Ssaki

(1.7) częściej w liczbie mnogiej: „świnie”

zobacz też: dziczek • dzik • locha • loszka • knur • knurek • maciora • odyniec • prosiak • prosię • tucznik • warchlak • wieprz • wieprzek

zobacz też: chrumkać • chrum chrum • kwiczeć • ryj • szczecina • wieprzowina

zob. też świnia w Wikicytatach

anagram od: wiśnia

tłumaczenia:

(1.9) zobacz listę tłumaczeń w haśle: marchew

• abenaki: (1.1) piges, piks
• akan: (1.1) prako
• albański: (1.1) derr m
• angielski: (1.1) pig
• arabski: (1.1) خنزير
• arumuński: (1.1) porcu m
• awarski: (1.1) болъон
• bambara: (1.1) lɛ
• baskijski: (1.1) txerri, urde, zerri; (1.2) txerri eme, urdanga
• baszkirski: (1.1) сусҡа; (1.2) сусҡа; (1.3) сусҡа; (1.4) сусҡа
• białoruski: (1.1) свіння ż; (1.3) свіння ż; (1.4) свіння ż; (1.5) свіння ż; (1.6) свіння ż
• białoruski (taraszkiewica): (1.1) сьвіньня ż; (1.2) сьвіньня ż; (1.3) сьвіньня ż; (1.4) сьвіньня ż; (1.5) сьвіньня ż; (1.6) сьвіньня ż
• bułgarski: (1.1) свиня ż
• chakaski: (1.1) сосха; (1.2) сосха; (1.3) сосха; (1.4) сосха
• chiński standardowy: (1.1) 猪 (zhū); (1.2) 猪 (zhū); (1.3) 猪 (zhū)
• chorwacki: (1.1) svinja ż
• czeski: (1.1) prase n; (1.2) prasnice ż, svině ż; (1.4) prase n
• dolnołużycki: (1.1) swinja ż; (1.2) swinja ż; (1.3) swinja ż; (1.4) swinja ż
• duński: (1.1) gris w, svin n
• esperanto: (1.1) porko; (1.2) porko, porkino; (1.4) porko; (1.5) porko
• fiński: (1.1) porsas, sika
• francuski: (1.1) porc m, cochon m; (1.2) cochon m; (1.3) cochon m; (1.4) cochon m; (1.5) peau de vache ż, salaud m, cochon m
• górnołużycki: (1.1) swinjo
• grenlandzki: (1.1) puuluki
• gruziński: (1.1) ღორი (ghori)
• hausa: (1.1) alade
• hawajski: (1.1) puaʻa
• hebrajski: (1.1) חזיר m (chazir)
• hiri motu: (1.1) boroma
• hiszpański: (1.1) cerdo m; (1.2) cerdo m; (1.3) cerdo m; (1.4) cerdo m; (1.5) cerdo m
• interlingua: (1.1) porco
• islandzki: (1.1) svín n; (1.2) svín n; (1.3) svín n; (1.4) svín n; (1.5) svín n
• jaćwieski: (1.1) kuma
• japoński: (1.1) 豚 (ぶた, buta)
• jidysz: (1.1) חזיר m (chazer); (1.2) חזיר m (chazer); (1.3) חזיר m (chazer); (1.4) חזיר m (chazer); (1.5) חזיר m (chazer), kobieta פּאַסקודניאַטשקע ż (paskudnjaczke)
• kaszubski: (1.1) swinia
• kataloński: (1.1) porc m
• kazachski: (1.1) шошқа
• komi-zyriański: (1.1) порсь; (1.2) порсь; (1.3) порсь; (1.4) порсь
• koreański: (1.1) 돼지 (twaeji)
• korsykański: (1.1) porcu m
• litewski: (1.1) kiaulė ż
• łaciński: (1.1) porcus m, sus ż
• łotewski: (1.1) cūka
• nahuatl: (1.1) pitzotl
• niderlandzki: (1.1) varken n, zwijn n
• niemiecki: (1.1) Schwein n; (1.2) Schwein n; (1.3) Schwein n; (1.4) Schwein n; (1.5) Schwein n; (1.6) Schwein n
• norweski (bokmål): (1.1) svin n; (1.2) svin n; (1.3) svin n; (1.4) svin n; (1.5) svin n
• nowogrecki: (1.1) γουρούνι n; (1.2) γουρούνι n; (1.3) γουρούνι n; (1.4) γουρούνι n; (1.5) γουρούνι n
• piemoncki: (1.1) crin
• polski język migowy:
  (w zapisie SignWriting)

  (1.1)
• rosyjski: (1.1) свинья ż; (1.2) свинья ż; (1.3) свинья ż; (1.4) свинья ż; (1.5) свинья ż; (1.6) свинья ż
• rumuński: (1.1) porc m
• slovio: (1.1) svin (свин)
• słoweński: (1.4) merjasec m, prašič m; (1.5) o mężczyźnie: prasec, svinja, o kobiecie: prasica ż
• suahili: (1.1) nguruwe
• szwedzki: (1.1) svin n, gris w; (1.2) svin n; (1.3) svin n; (1.4) svin n; (1.5) svin n
• tatarski: (1.1) çuçqa; (1.2) çuçqa; (1.3) çuçqa; (1.4) çuçqa
• tetum: (1.1) fahi
• tuvalu: (1.1) puaka
• tybetański: (1.1) ཕག
• ukraiński: (1.1) свиня ż; (1.2) свиня ż; (1.5) свиня ż
• walijski: (1.1) mochyn m
• wepski: (1.1) siga
• węgierski: (1.1) sertés
• wilamowski: (1.1) śwaein n, švȧjn n, śwajn n; (1.2) śwaein n, švȧjn n, śwajn n; (1.3) śwaein n, švȧjn n, śwajn n; (1.4) śwaein n, švȧjn n, śwajn n; (1.5) śwaein n, švȧjn n, śwajn n
• włoski: (1.1) porco m, maiale m
• wolof: (1.1) mbaam

źródła:

1.  Hasło „Sus scrofa” w: Wikispecies – otwarty, wolny katalog gatunków, Wikimedia.
2. Liubou Padporynava, Motywacja semantyczna polskich nazw roślin o rdzeniu świn- i jej transformacje, w: Historia języka, dialektologia, onomastyka w nowych kontekstach interpretacyjnych pod red. Renaty Przybylskiej, Macieja Raka, Agaty Kwaśnickiej-Janowicz, Wydawnictwo UJ, Kraków 2018, s. 424.
3. Kazimierz Nitsch, Z badań nad językiem polskim (z literatury chorwackiej), „Poradnik Językowy” nr 4/1908, s. 53.
4. Eliza Orzeszkowa: Mirtala
5. Władysław Reymont: Chłopi.
6. Bolesław Prus: Placówka.
7. Sergiusz Piasecki Zapiski oficera Armii Czerwonej, Wydawnictwo LTW, Łomianki 2007, ISBN 978-83-88736-90-2, s. 51.