Związek Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej

Związek Izb i Organizacji Rolniczych Rzeczypospolitej Polskiej – organizacja społeczno-zawodowa rolników, mająca na celu realizację jednolitego programu polityki gospodarczej państwa w zakresie rolnictwa. Związek funkcjonował w oparciu o ścisłą współpracę z dobrowolnymi organizacjami, zrzeszeniami i stowarzyszeniami rolniczymi. Związek powstał w 1933 r. po ukazaniu się jednolitego tekstu ustawy o izbach rolniczych z 1932 r., obejmującej swoim zasięgiem obszar całego kraju^[1].

Siedzibą Związku była Warszawa.

Działalność

Związek powstał w celu zapewnienia właściwego wprowadzania ustawy o izbach rolniczych i pozyskania do współpracy społeczne organizacje rolnicze. Statut Związku zatwierdzony został na mocy decyzji Komisarza Rządu m. st. Warszawy z dnia 15 czerwca 1935 r. na podstawie Prawo o stowarzyszeniach z 1932 r^[2]. Ustawa o izbach rolniczych stanowiła, że izby są jednostkami jednoinstancyjnymi (szczebla wojewódzkiego)^[1]. Z kolei zadania na poziomie powiatu i gromady (gminy) realizowano w oparciu o dobrowolne organizacje rolnicze, przede wszystkim zaś w oparciu o samorządy terytorialne i powiatowe organizacje okołorolnicze^[3]. Organizacjom tym Izby mogły powierzać prowadzenie poszczególnych prac we własnym zakresie, a poza tym udzielać im zasiłków pieniężnych. Ponadto Izby rolnicze miały uprawienia do przejmowania od społecznych organizacji rolniczych całego majątku tych organizacji lub poszczególnych praw, zobowiązań, zakładów i urządzeń, w celu właściwego ich zużytkowania^[4].

Według statutu Związek miał na celu ustalenie i realizację jednolitego programu polityki gospodarczej rolnictwa oraz zespalania usiłowań i prac swoich członków, zmierzających do^[5]:

• uspołecznienia ludności wiejskiej, szerzenia oświaty i podnoszenia kultury wsi,
• doskonalenie produkcji przetwórstwa oraz usprawnienie organizacji zbytu,
• popieranie właściwych form finansowania gospodarczych potrzeb wsi i odpowiednich form oszczędności.

Dla wypełnienia tych celów Związek:

• podejmował i centralizował prace zmierzające do obrony ogólnych interesów gospodarczych rolnictwa,
• koordynował działania swoich członków i przystosowywał do ogólnych potrzeb rolnictwa,
• podejmował na wniosek odpowiednie sekcji konkretne prace w dziedzinach objętych działalnością poszczególnych członków,
• reprezentował w życiu wewnętrznym kraju opinie i interesy izb i organizacji rolniczych,
• reprezentował rolnictwo polskie w międzynarodowych organizacjach i instytucjach rolniczych.

Związek tworzyli^[5]:

• członkowie rzeczywiści,
• członkowie zwyczajni,
• członkowie nadzwyczajni,
• członkowie korespondenci.

Rzeczywistymi członkami Związki były izby rolnicze, których odrębne prawa i obowiązki jako instytucje prawa publicznego, określały ustawy i statuty.

Zwyczajni członkowie organizacji ogólnorolniczych, których terenem działania było co najmniej jedno województwo.

Nadzwyczajni członkowie wywodzili się spośród organizacji specjalistycznych, organizacji o charakterze spółdzielczym i inne.

Członkowie korespondenci wywodzili się spośród instytucji publicznych i prywatnym o charakterze naukowo-rolniczym i oświatowo-rolniczym.

Władzami Związku była^[5]:

• Rada,
• Komitet,
• Prezydium,
• Komisja Rewizyjna.

Do zakresu działania Rady należało:

• ustalenie budżetu i przyjmowanie sprawozdań i zamknięć rachunkowych,
• uchwalenie statutu oraz likwidacja związku,
• wybór komitetu i komisji rewizyjnej,
• ustalanie minimalnej wysokości składek dla członków nadzwyczajnych.

Do kompetencji Komitetu należało:

• ustalenie wytycznych działalności związku w sprawach polityki gospodarczej,
• wybór prezesa związku oraz członków prezydium związku,
• ogólny nadzór nad działalnością związku i dyrektywy w sprawach prowadzenia związku,
• rozstrzyganie wszelkich kwestii wniesionych na Komitet przez Prezydium,
• powołanie specjalnych sekcji w łonie związku,
• przyjmowanie i usuwanie członków,
• decydowanie w sprawie nabycia, zbycia lub obciążenia hipotecznego nieruchomości związku i przyjmowanie darowizn.

Do kompetencji Prezydium należało:

• wykonywanie uchwał Rady i Komitetu,
• zwoływanie posiedzeń Rady i Komitetu,
• mianowanie dyrektorów oraz innych pracowników związku.

Komisja Rewizyjna miała za zadanie;

• przygotowania sprawdzania rachunkowości związku,
• przedstawianie sprawozdania ze swoich czynności.

Członkowie rzeczywiści związku tworzyli sekcję izb rolniczych, która działała autonomicznie w zakresie spraw i zagadnień, dotyczących organizacji i funkcjonowanie samorządu rolniczego. Z kolei inni członkowie zwyczajni tworzyli sekcje organizacji ogólnorolniczych, które też działały autonomiczne w zakresie zrzeszeń rolniczych. Obok sekcji związek tworzył inne sekcje lub komisje w zakresie poszczególnych działów życia rolniczego.

Według referatu sprawozdawczego dyrektora na posiedzenia Rady Związku z dnia 26 lutego 1935 r. powołano Sekcję, która podjęła kwestię współpracy izb rolniczych ze spółdzielczością i Międzykomunalnymi Związkami Rolniczymi^[6].

Przypisy

1. Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 22 listopada 1932 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej o izbach rolniczych. Dz. U. 1933 nr 2, poz. 16.
2. Prawo o stowarzyszeniach. Dz. U. 1932 nr 94, poz. 808.
3. Sławomir Miklaszewski, Izby rolnicze, Związek Izb i Organizacji Rolniczych, Warszawa 1934.
4. Sławomir Miklaszewski, Izby rolnicze, Zarys rozwoju samorządu rolniczego w Europie współczesnej, Nowe prawo o izbach rolniczych, Warszawa 1933.
5. Statut Związek Izb i Organizacji Rolniczych z dnia 29 listopada 1933 r. Warszawa 1933.
6. Przegląd działalności Związku Izb i Organizacji Rolniczych RP, Nakładem Związku Izb i Organizacji Rolniczych, Warszawa 1935.