Zgrzebło (archeologia)

Zgrzebło – narzędzie kamienne wykonywane najczęściej z krzemienia^[1], mające formę wielokątnego odłupka o zaretuszowanej przynajmniej jednej krawędzi dłuższej, biegnącej równolegle lub poprzecznie do osi wyrobu^[2]. Obrabiana krawędź może być wklęsła, wypukła bądź prosta^[2]. Zgrzebła wykonywano różnymi typami retuszy: sposobem jednostronnym, dwustronnym, dokonywano także retuszy stromych zatępiających i zębatych^[2]. W miarę stępiania się krawędzi pracującej dochodziło do jej naprawy przez wtórne retuszowanie, w związku z czym forma tych narzędzi ulegała zmianie^[1].

Zgrzebło ze stanowiska La Quina we Francji

Narzędzia te służyły przeważnie jako noże do rozdzielania mięsa^[1].

Ogólny podział zgrzebeł

Typologia Gintera i Kozłowskiego (1990)^[2]:

• Jednostronne
  • Retuszowane na jednej krawędzi
    • Podłużne (lateralne) – o krawędzi pracującej ustawionej równolegle w stosunku do osi odłupka
    • Poprzeczne (transwersalne) – o krawędzi pracującej ustawionej poprzecznie w stosunku do osi odłupka
  • Retuszowane na dwu krawędziach
    • Podwójne – o krawędziach pracujących równoległych, nie stykających się ze sobą
    • Zbieżne – o krawędziach pracujących zbiegających się ku sobie i tworzących ostrą końcówkę
• Dwustronne
  • Z krawędzią dwustronnie zaretuszowaną
  • Z podstawą ścienioną
  • Typu liściowatego

Przypisy

1. MichelM. Brézillon MichelM., Encyklopedia kultur pradziejowych, Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1981, s. 221-222, ISBN 83-221-0143-0.
2. BolesławB. Ginter BolesławB., Janusz KrzysztofJ.K. Kozłowski Janusz KrzysztofJ.K., Technika obróbki i typologia wyrobów kamiennych paleolitu, mezolitu i neolitu, wyd. 3, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1990, s. 87-89, ISBN 83-01-03563-3.