Remove ads
Zespół trakcyjny – zestaw połączonych pojazdów kolejowych pracujący jako pociąg, o niezmiennej konfiguracji składu, na przykład pod względem kolejności wagonów, która może być modyfikowana wyłącznie w warunkach warsztatowych[1]. Zestawy pojazdów tworzące zespoły trakcyjne są rozłączane sporadycznie, na przykład podczas czynności utrzymaniowych[2].
Remove ads
Zespoły trakcyjne są złożone z kilku (czyli co najmniej dwóch) wagonów, zwanych również członami[3]. Zespoły trakcyjne od pozostałych pociągów zespołowych odróżnia możliwość przewozu ładunku użytecznego w każdym z członów (podróżnych oraz: bagażu, przesyłek lub towarów)[1].
Przykładem pociągu zespołowego, który nie jest elektrycznym zespołem trakcyjnym (w świetle definicji legalnej obowiązującej od 2014 roku w Unii Europejskiej) mogą być zestawy TGV oraz pochodne, mające odrębne człony napędowe (przypominające lokomotywy) i człony pasażerskie, w literaturze przedmiotu nazywane jednak elektrycznymi zespołami trakcyjnymi.
Zespół trakcyjny może być złożony albo z samych pojazdów wyposażonych w silniki trakcyjne, albo zarówno pojazdów z silnikiem, jak i niewyposażonych we własny napęd[1].
Zespoły trakcyjne, tak jak pozostałe pociągi zespołowe, są wyposażone w kabiny sterownicze na obu końcach zestawu. Dzięki temu w zespole trakcyjnym istnieje możliwość zmiany kierunku jazdy bez konieczności obrócenia całego pojazdu, co w przypadku długich zespołów byłoby trudne do wykonania bez dysponowania rozbudowaną infrastrukturą (trójkąty torowe, obrotnice, pętle torowe). W celu zmiany kierunku jazdy nie zachodzi również konieczność przestawienia w tym celu pojazdu trakcyjnego na przeciwległy koniec składu (jak w przypadku składów z lokomotywy i wagonów – innych niż pociągi push-pull), co przy nierozłączalności zespołu poza warunkami warsztatowymi nie byłoby możliwe.
W klasycznym ujęciu skład zespołów trakcyjnych wchodzą: wagony silnikowe, doczepne i sterownicze[2]. Nie jest to podział precyzyjny – kabiny sterownicze może mieć zarówno wagon silnikowy, jak i doczepne.
W budowie zespołów trakcyjnych, zamiast indywidualnych wózków dla każdego z wagonów, bywają wykorzystywane wózki wspólne systemu Jacobsa.
Zespoły trakcyjne są wyposażone w sprzęgi umożliwiające połączenie kilku zespołów w dłuższy, pojemniejszy skład pasażerski[2].
Elektryczne zespoły trakcyjne wymagają dostępu przewoźnika do odpowiedniego zaplecza, odmiennego od typowych lokomotywowni i wagonowni. W Polsce do jednostek wyspecjalizowanych w eksploatacji i obsłudze zespołów trakcyjnych należą m.in. stacje postojowe Gdynia Cisowa i Warszawa Szczęśliwice obsługujące EZT, zaplecza techniczne na stacjach kolejowych (np. lokomotywownia Kołobrzeg przestawiona na utrzymanie SZT), sprywatyzowane Zakłady Naprawcze Taboru Kolejowego w Mińsku Mazowieckim, warszawskie Centrum Serwisowe Pociągów Dużych Prędkości.
Remove ads
Zespoły trakcyjne przeznaczone do ruchu aglomeracyjnego (tzw. podmiejskiego), w tym systemów szybkiej kolei miejskiej i metra, charakteryzują się wysokim przyspieszeniem rozruchu i znacznym opóźnieniem hamowania[4]. Pojazdy dedykowane kolei aglomeracyjnej są wyposażone w większą niż w innych zespołach trakcyjnych liczbę drzwi wejściowych oraz większą liczbę miejsc stojących[4].
Pojazdy reprezentujące zespoły trakcyjne dla ruchu lokalnego są wyposażone w mniejszą liczbę drzwi niż zespoły dla kolei aglomeracyjnych[5]. Do niedawna za maksymalną prędkość konstrukcyjną takich zespołów określano 110–120 kilometrów na godzinę[5], współcześnie wiele zespołów trakcyjnych tego rodzaju ma możliwość kursowania z prędkością do 160 kilometrów na godzinę.
Dalekobieżne zespoły trakcyjne charakteryzuje wysoka prędkość konstrukcyjna (160–200 km/h)[5]. Konstrukcja i wyposażenie wagonów takiego zespołu zapewnia odpowiednio wygodną podróż[5]. Zespoły takie mają zazwyczaj od trzech do siedmiu wagonów[5].
Remove ads
W zależności od rodzaju napędu wyróżnia się:
- elektryczne zespoły trakcyjne (EZT, ang. EMU),
- spalinowe zespoły trakcyjne (SZT, ang. DMU)[1].
- hybrydowy zespół trakcyjny[potrzebny przypis]
Przy obsłudze połączeń na odcinkach częściowo zelektryfikowanych bywają stosowane zespoły trakcyjne spalinowo-elektryczne, zwane bimodalnymi lub hybrydowymi zespołami trakcyjnymi)[6].
Właściwości silnika spalinowego uniemożliwiają bezpośrednie przenoszenie mocy silnika na osie napędne pojazdu, niezbędne jest więc zastosowanie skomplikowanego układu napędowego z odpowiednią przekładnią. Już w początkach XX wieku eksperymentowano z autonomicznymi elektrycznymi zespołami trakcyjnymi, złożonymi z wagonów akumulatorowych (pruskie pojazdy AT3 konstrukcji inżyniera Gustava Wittfelda)[7]. W latach 2014–2015 równolegle w Japonii (regularnie na linii Utsunomiya – Karasuyama) i Wielkiej Brytanii (na próbę na trasie Harwich – Manningtree) rozpoczęto eksploatację akumulatorowych zespołów trakcyjnych wyposażonych w nowoczesne, wydajne zasobniki energii[7].
Remove ads
Remove ads
Wikiwand in your browser!
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.
Remove ads