Zamek Bierzgłowski (zabytek)
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Zamek Bierzgłowski – dawny zamek krzyżacki, którego budowę rozpoczęto w drugiej połowie XIII w. Obecnie centrum kultury diecezji toruńskiej[1].
nr rej. A/575 z 4 kwietnia 1930, 16 października 1957 | |
Zamek z góry | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Styl architektoniczny | |
Kondygnacje |
3 |
Rozpoczęcie budowy |
1270 |
Ukończenie budowy |
1305 |
Ważniejsze przebudowy |
1860 |
Pierwszy właściciel | |
Obecny właściciel | |
Plan budynku | |
Położenie na mapie gminy Łubianka | |
Położenie na mapie Polski | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego | |
Położenie na mapie powiatu toruńskiego | |
53°06′19″N 18°27′53″E |
W 1236 tereny te zajął Zakon krzyżacki[2]. Po 1260 na miejscu wcześniejszej fortyfikacji rozpoczęto budowę z kamieni polnych zamkowego domu głównego (zamek wysoki) i obszernego przedzamcza o funkcji obronne-gospodarczej. Zamek wysoki stanowiły dwie stykające się pod kątem prostym budowle, w których mieściły się: dormitorium, refektarz, kaplica i kapitularz. Wjazd do zamku prowadził przez bramę z portalem z płaskorzeźbami terakotowymi przedstawiającymi trzech rycerzy[1][2].
W 1262 zamek został po raz pierwszy wzmiankowany jako castrum Birgelow, w związku z najazdem Litwinów pod wodzą Trojnata i skutecznej obronie Krzyżaków w jednej z wież[2]. Pierwszym komturem był Arnold Kropf, który pełnił tę funkcję w latach 1270–1276[3]. W 1270 lub 1271 doszło do bitwy pod zamkiem z Jaćwingami pod wodzą Skomanda[2]. Około 1280 budowę kontynuowano z cegły i wtedy też powstał tympanon[2]. W latach 1300–1305 zamek został rozbudowany i podwyższony[2]. Około 1330 dodano drugi mur i powstał parcham. W latach 1386–1415 zamek ten był siedzibą komturów bierzgłowskich. Po bitwie pod Grunwaldem w lipcu 1410 rycerze chełmińscy zdobyli zamek. Po likwidacji komturstwa w 1415 zamek stał się siedzibą administracyjną prokuratora krzyżackiego. Podczas wojny trzynastoletniej w lutym w 1454 zamek został zajęty przez wojska propolskiego Związku Pruskiego i częściowo rozebrany na rozkaz króla Kazimierza Jagiellończyka[2].
W latach 1474–1840 był on własnością władz Torunia. Po pożarze, który miał miejsce w 1520 i 1580, zamek popadł w ruinę[2]. W 1733 zamek był opisywany jako będący w ruinie. W 1769 pod zamkiem doszło do potyczki konfederatów barskich z milicją miasta Torunia, wspieraną przez wojska rosyjskie[4][1][2]
W 1782 ponowny pożar zamku dokonał dalszych zniszczeń. Od 1840, kiedy to przeszedł w prywatne ręce, odbudowano skrzydło południowo-zachodnie i wieżę bramną. W 1860 przebudowano górną kondygnację skrzydła południowego w stylu neogotyckim wg projektu Oliviera Pavelta, a także nadbudowano wieżę na przedzamczu i rozebrano kaplicę na przedzamczu[2]. W 1903 roku zamek przejęło państwo pruskie[2]. 3 listopada 1908 w odbudowanych budynkach wybuchł kolejny dotkliwy pożar, który zniszczył pokrycie dachowe. W 1911 przeprowadzono rekonstrukcję według projektu Conrada Steinbrechta[5][6][7]. Założono nowe sklepienia krzyżowe w refektarzu, zbudowano fachwerkową ścianę wewnętrzną refektarza oraz dach skrzydła zachodniego[2].
W 1929 zamek został wydzierżawiony przez bpa chełmińskiego Stanisława Okoniewskiego, który w 1933 kupił go na potrzeby diecezji. Podczas dalszych prac remontowo-budowlanych zrekonstruowano skrzydło zachodnie, zamurowano arkady krużganka w skrzydle południowym[2]. W 1936 w obecności prymasa Augusta Hlonda, wojewody Władysława Raczkiewicza, generałów Bortnowskiego i Wiktor Thommée, a także prezydenta Torunia – Leona Raszei dokonano na terenie zamku otwarcia Domu Rekolekcyjnego[1][8][9]. W latach 1939–1945 ośrodek szkoleniowy NSDAP[2].
W latach 1945–1992 w zamku mieścił się Zakład Opieki Społecznej. W latach 1946–1950 mieszkał tu biskup łucki Adolf Piotr Szelążek, wygnany przez władze radzieckie ze swej diecezji na Wołyniu, wcielonej do ZSRR[10]. W 1960 odrestaurowano gotycki portal[2]. 1 września 2001 rozpoczęło działalność Diecezjalne Centrum Kultury, którego dyrektorem został ks. Piotr Rutkowski. Od czasu ponownego przejęcia budynku przez władze kościelne w 1992 trwa jego rewitalizacja. W 2010 odrestaurowano m.in. kaplicę zamkową[potrzebny przypis].
W 1930 (ponownie 1957) zamek został wpisany do rejestru zabytków[potrzebny przypis].
Seamless Wikipedia browsing. On steroids.
Every time you click a link to Wikipedia, Wiktionary or Wikiquote in your browser's search results, it will show the modern Wikiwand interface.
Wikiwand extension is a five stars, simple, with minimum permission required to keep your browsing private, safe and transparent.