Yūko Tsushima

Yūko Tsushima (jap. 津島 佑子 Tsushima Yūko), właściwie Satoko Tsushima (jap. 津島 里子 Tsushima Satoko; ur. 30 marca 1947 w Mitace – zm. 18 lutego 2016 w Tokio) – japońska pisarka, eseistka i krytyczka, zdobywczyni wielu japońskich nagród literackich, m.in. Nagrody Yomiuri^[1]. Jej książki zostały przetłumaczone na kilkanaście języków.

Yūko Tsushima

津島 佑子

Tsushima Yūko

Imię i nazwisko	Satoko Tsushima (津島 里子 Tsushima Satoko)
Data i miejsce urodzenia	30 marca 1947 Mitaka
Data i miejsce śmierci	18 lutego 2016 Tokio
Narodowość	japońska
Język	japoński
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	XX, XXI w.

Życiorys

Rodzina

W 1948 roku jej ojciec, Osamu Dazai (właśc. Shūji Tsushima), słynny japoński pisarz, popełnił samobójstwo z kochanką^[1]. Jego historia pojawia się w dziełach przyszłej pisarki^[2]. Miała starszą o 5 lat siostrę, Sonoko. Jej starszy brat, Masaki, zmarł na zapalenie płuc w 1960 roku^[1]. W dzieciństwie i młodości uczyła się gry na fortepianie, a edukację zdobywała w szkole misji katolickej^[1].

W 1970 roku wyszła za mąż. Dwa lata później urodziła córkę. W 1975 odbyła swoją pierwszą zagraniczną podróż: do Paryża. W 1976 roku urodziła syna i niedługo potem rozwiodła się^[1]. W 1985 roku, z powodu zaburzeń oddechu, jej syn zmarł^[1][3].

Twórczość

Twórczość Tsushimy można podzielić na dwa okresy. Jej wcześniejsze powieści i opowiadania eksperymentują z konwencjami I-fiction, dominującego stylu narracyjnego japońskiej prozy. Gatunek ten cechuje medytacyjny głos z perspektywy pierwszej osoby, koncentracja na intymnych związkach między postaciami oraz zainteresowanie zatarciem granicy między faktem a fikcją^[4]. Późniejsze prace Tsushimy są bardziej formalnie odważne i wyraźnie polityczne. Liczą się z japońską kulturową pamięcią o imperium, wojnie i wywłaszczeniu oraz rozważają wpływ władzy państwa na ludzi^[5].

Dzieła Tsushimy łączy wiele tendencji i tematów estetycznych. Często występują w nich samotne matki i inne postacie marginalizowane w japońskim społeczeństwie. Zajmowała się tematyką porzucenia, trudności gospodarczych i autonomii kobiet. Jej powieści wypełniają lukę między tym co osobiste a polityczne, badając aktualne problemy w Japonii z perspektywy codziennego życia kobiet^[5].

Współtworzyła – jako członkini redakcji od 1966 roku – prywatny, szanowany w całym kraju, magazyn literacki „Bungei Shuto”^[1].

Od 1972 jej twórczość była nagradzana: m.in. w październiku 1986 r. jej powieść Ścigana światłami nocy (jap. Yoru no hikari ni owarete) zdobyła literacką Nagrodę Yomiuri^[1].

W 1991 roku przyłączyła się do protestów przeciwko wojnie w Zatoce Perskiej^[1]. Tego samego roku wyjechała do Paryża, gdzie wykładała japońską literaturę i prowadziła seminarium na temat Ajnów. W 1992 roku wygłaszała wykłady na uniwersytetach amerykańskich^[1].

Zmarła w Tokio na raka płuc w 2016 roku^[6]

Powieści, opowiadania, eseje

• Kitsune wo haramu (W ciąży z lisem, 1972)
• Waga chichi-tachi (Nasi ojcowie, 1975)
• Mugura no haha (Matka jak pełzająca roślina, 1975)
• Kusa no fushido (Legowisko z traw, 1977)
• Tōmei kūkan ga mieru toki (Kiedy widać przezroczyste powietrze, 1977)
• Yorokobi no shima (Wyspa radości, 1978)
• Chōji (Dziecię fortuny, 1978)
• Yoru no tī pāti (Wieczorna herbatka, 1979)
• Hyōgen (Kra, 1979)
• Hikari no ryōbun (Obszar światła, 1979)
• Saigo no shuryō (Ostatnie polowanie, 1979)
• Moeru kaze (Palący wiatr, 1980)
• Yoru to asa no tegami (Listy wieczorne i poranne, 1980)
• Yama o hashiru onna (Kobieta zbiegająca z góry, 1981)
• Shōsetsu no naka no fūkei (Pejzaż z powieści, 1982)
• Suifu (Podwodna kraina, 1982)
• Watashi no jikan (Mój czas, 1982)
• Hi no kawa no hotori de (Nad brzegiem rzeki ognia, 1983)
• Danmari ichi (Cichy targ, 1984)
• Ōma monogatari (Opowieści o zmierzchu, 1984)
• Osanaki hibi e (Dni dzieciństwa, 1986)
• Yoru no hikari owarete (Ścigana światłami nocy, 1986)
• Mahiru e (Na południe, 1988)
• Yume no kiroku (Zapis snów, 1988)
• Hon no naka no shojo-tachi (Dziewczęta w literaturze, 1989)
• Kusamura (Gąszcz, 1989)
• Ise Monogatari, Tosa Nikki - oten no tabi 2 (Ise Monogatari, Tosa Nikki – podróże z klasyką, cz. 2, 1990)
• Afureru haru (Pełnia wiosny, 1990)
• Oi naru yume yo, hikari yo (Wielkie sny, światło, 1991)
• Utsuho monogatari - shōnen shōjo koten bungakukan (Utsuho monogatari – klasyczna literatura dla młodzieży, 1992)
• Kagayaku mizu no jidai (Czas błyszczącej wody, 1994)^[1]
• Watashi (Ja, 1999); polskie tłumaczenie jako: Jestem, tęsknię, mówię; 2018, PIW^[7][4]
• Warami ookami (Śmiejący się wilk, 2001)^[8]; polskie tłumaczenie jako: Uśmiechnięty wilk; 2023, PIW^[9]
• Nara repōto (Raport o Nara, 2004)^[10]
• Yamaneko dōmu (Kopuła żbika, 2013)^[10][11]

Nagrody i nominacje

1972 – nominacja do Nagrody Akutagawy za powieść W ciąży z lisem (jap. Kitsune wo haramu)^[1]

• 1975 – Nagroda Tamury Toshiko za zbiór opowiadań Matka jak pełzająca roślina (Mugura no haha)
• 1977 – Nagroda Literacka Izumiego Kyōki^[1] za zbiór opowiadań Legowisko z traw (Kusa no fushido)
• 1978 – Nagroda Literatury Kobiet za Dziecię fortuny [Chōji]
• 1979 – Literacka Nagroda Nomy (Noma Bungeishō)^[1]
• 1983 – Nagroda Kawabaty za opowiadanie Cichy targ (Danmari ichi)^[1]
• 1986 – literacka Nagroda Yomiuri za powieść Ścigana światłami nocy (Yoru no hikari ni owarete)^[1][12]
• 1988 – Nagroda Literacka Hirabayashi Taiko za zbiór opowiadań Na południe (Mahiru e)
• 1998 – 34. Nagroda Tanizakiego za powieść Góra ognia: Konto dzikiej małpy (Hi no yama – yamazaruki)
• 1998 – 51. Nagroda Nomy – j.w.^[12]
• 2001 – 28. Nagroda Osaragiego Jirō za powieść Śmiejący się wilk (Warami okami)^[8][13]
• 2005 – Nagroda literacka im. Murasaki Shikibu (Murasaki Shikibu Bungakushō) za Raport o Nara (Nara repōto)